Τα επόμενα χρόνια θα αντιμετωπίσουμε περισσότερες φυσικές καταστροφές και πλημμύρες. Πρέπει άμεσα να θωρακιστούμε και να εκπαιδευτούμε προειδοποιεί η Νίκη Ευελπίδου Καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ και δυο φορές τιμημένη από την Ακαδημία Αθηνών για το περιβαλλοντικό έργο της. Οι πλημμύρες της Εύβοιας και η επιθυμία του γιού της, γέννησαν «Το ταξίδι της σταγόνας» (Ελληνοεκδοτική) που προειδοποιεί τα παιδιά για τα μπαζωμένα ρέματα και την εγκληματική ασέλγειά μας στη φύση.

Οι καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία κάνουν τραγικά επίκαιρο «Το ταξίδι της σταγόνας».

“Το ταξίδι της σταγόνας” αν και γράφτηκε με αφορμή τις πλημμύρες στην Εύβοια το καλοκαίρι του 2020, περιγράφει όλες τις διεργασίες που μετατρέπουν μια βροχή σε πλημμύρα. Δεδομένου ότι αναμένεται στα επόμενα χρόνια να έρθουμε αντιμέτωποι ως κοινωνία με ολοένα και περισσότερες καταστροφικές πλημμύρες, θα είναι επίκαιρο σε κάθε αντίστοιχη καταστροφή. Μόνο πέρυσι, στην Ευρώπη τα μισά γεγονότα φυσικών καταστροφών ήταν πλημμύρες και προκάλεσαν το 85% των θανάτων και το 83% των οικονομικών καταστροφών! Η καταστροφική πλημμύρα της Θεσσαλίας συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που συνδυάζουν την κλιματική κρίση, με τις λανθασμένες ανθρωπογενείς δράσεις.

Μια τέτοια καταστροφή πέρα από τη θλίψη που προκάλεσε, έκανε ακόμη πιο έντονη την ανάγκη για εκπαίδευση της κοινωνίας μας, με όποια εργαλεία έχουμε, προκειμένου να υπάρξει ευαισθητοποίηση και να ετοιμάσουμε την προσαρμογή της στις νέες συνθήκες που είχαν προβλεφθεί χρόνια πριν από το IPCC (ένα όργανο του ΟΗΕ για την αξιολόγηση της επιστήμης που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή).

Είστε δυο φορές βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά σας στη γεωλογική γνώση του ελληνικού χώρου. Ήταν αναμενόμενη η τραγωδία στη Θεσσαλία; Θα μπορούσε να αποφευχθεί;

Αναμενόμενη ναι, ήταν. Η Θεσσαλία αποτελεί μια περιοχή που δημιουργήθηκε από πλημμύρες και κατά συνέπεια θα είναι πάντα τρωτή στον πλημμυρικό κίνδυνο.

Δεν θεωρώ ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί η πλημμύρα στη Θεσσαλία γιατί ο όγκος του νερού ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και οι υποδομές δεν είχαν φτιαχτεί για να αντιμετωπίσουν κάτι τέτοιο. Ωστόσο, η τραγωδία όσον αφορά στα ανθρώπινα θύματα και στον μετριασμό των συνεπειών θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με καλύτερη εκπαίδευση της κοινωνίας μας σε όλα τα επίπεδα και καλύτερη οργάνωση.

Είμαστε προφανώς ανέτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής; Ποιοι κίνδυνοι απειλούν τη χώρα μας; Πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν;

Ναι, έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Η κοινωνία μας χρειάζεται εκπαίδευση για να κατανοήσει ποια είναι η νέα πραγματικότητα στην οποία θα ζήσουμε λόγω της κλιματικής κρίσης, θα χρειαστεί να εκπαιδευτούμε για το πώς θα μετριάσουμε τις συνέπειες και τέλος απαιτείται εκπαίδευση για το πώς θα προσαρμοστούμε και θα προστατευτούμε όταν θα λαμβάνουν χώρα τέτοια φαινόμενα.

Σε μια εκπαιδευμένη κοινωνία δεν θα ακούγαμε ανθρώπους να λένε ότι δεν πίστεψαν ότι θα μπορούσε να συμβεί η καταστροφή που προκάλεσε ο Daniel και έτσι συνέχισαν ανεπηρέαστοι το πρόγραμμα της ημέρας τους!

Η χώρα μας, όπως και η υπόλοιπη ανατολική Μεσόγειος είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή και ένα από τα σημαντικότατα προβλήματα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε είναι η ερημοποίηση. Καταλαβαίνετε ότι σε μια χώρα που το πόσιμο νερό σύντομα θα είναι πολυτέλεια, συχνά θα γίνεται πλημμύρα προκαλώντας καταστροφές.

«Το ταξίδι της σταγόνας» παρασέρνει τα πάντα στο διάβα του. Μπορεί ένα βιβλίο να ενισχύσει την οικολογική συνείδηση των παιδιών;

Πιστεύω στο βιβλίο αλλά ακόμη περισσότερο πιστεύω στους εκπαιδευτικούς. Tην προηγούμενη χρονιά «Το ταξίδι της σταγόνας» μπήκε σε αρκετές σχολικές τάξεις. Χρησιμοποιήθηκε ως αφόρμηση για γόνιμες συζητήσεις σε ελληνικά σχολεία εντός και εκτός Ελλάδας. Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε για βιωματικές δράσεις που περιλάμβαναν θέατρο, μουσική και ζωγραφική. Ταυτόχρονα, μέσα από τους διαδραστικούς χάρτες ενισχύει τις δεξιότητες που σχετίζονται με τη χαρτογραφία και τις ψηφιακές εφαρμογές.

Ας αγκαλιαστεί και από άλλους εκπαιδευτικούς, ας μπει στη σχολική κοινότητα, ας μπει και στα σπίτια μας γιατί η γνώση είναι δύναμη, δύναμη που θα θωρακίσει το μέλλον της κοινωνίας μας, δύναμη που θα γίνει προσαρμογή στη νέα μας πραγματικότητα.

Η ιστορία σας πλαισιώνεται από ψηφιακούς διαδραστικούς χάρτες. Είναι μονόδρομος να συνδεθούν τα «χάρτινα» βιβλία με το νέο ψηφιακό περιβάλλον;

Δεν θα έλεγα ότι είναι μονόδρομος. Οι ψηφιακοί διαδραστικοί χάρτες αποτελούν, ωστόσο, μονόδρομο για την καλύτερη κατανόηση φαινομένων που συνδέονται με το χώρο όπως είναι η φυσική γεωγραφία, η γεωμορφολογία, το ανάγλυφο γιατί δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά, μικρά και μεγάλα, να πλοηγηθούν στο χώρο και σε διαφορετικές κλίμακες. Μπορούν, επιλέγοντας ένα σημείο από το χάρτη να μεταφερθούν σε αυτό και να δουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Μπορούν να δουν το μέγεθος της λεκάνης που αποστράγγισε το νερό που κατέληξε σε έναν οικισμό και να καταλάβουν πόσο σημαντικό είναι να μην μπαζώνουμε τις κοίτες.

Οι αφηγηματικοί διαδραστικοί χάρτες είναι ο τρόπος να μοιραστώ τις εμπειρίες μου από το ύπαιθρο, από πραγματικά γεγονότα, με πραγματικά δεδομένα. Συνδυάζονται με κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο, ώστε το «ταξίδι» να είναι πιο συναρπαστικό.

Μήπως η μάχη ν’ αποκτήσουμε οικολογική συνείδηση μία χαμένη μάχη όπως αυτή του τσιγάρου;

Είμαι από τη φύση μου αισιόδοξη οπότε δεν πιστεύω σε χαμένες μάχες. Πιστεύω στα παιδιά (ανεξαρτήτως ηλικίας), πιστεύω στους νέους και θεωρώ ότι το μέλλον υπόσχεται σαφώς περισσότερους περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους πολίτες. Εξάλλου, η περιβαλλοντική συνείδηση είναι πολιτισμός και δεν μπορεί να λείψει από την Ελλάδα που είναι το λίκνο του πολιτισμού.