Φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν για χρόνια, βρέθηκαν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, πρόθυμοι να θυσιαστούν για τις ιδέες τους και το κόμμα. Τι σκέφτονται σήμερα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του κομμουνισμού;

Το βιβλίο «Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο και την Ελληνική Αριστερά» του Στέλιου Κούλογλου ξετυλίγει την ιστορία της Ελλάδας τον 20ο αιώνα, μέσα από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες ανθρώπων που ενεπλάκησαν – άμεσα ή έμμεσα – στο έπος, την προδοσία και την τραγωδία της ελληνικής Αριστεράς και του Εμφυλίου.

Kαταθέτουν τη μαρτυρία τους οι: Γιάννης Αγγέλου, Τάκης Αγκαβανάκης, Πέτρος Ανταίος, Στέλιος Γιατρουδάκης, Γιάννης Δαμιανίδης, Πάνος Δημητρίου, Ανδρέας Ιωσήφ, Λίλιαν – Καλαμάρο – Black, Λυκούργος Καλλέργης, Σταύρος Κασιμάτης, Νίτσα Κότσιφα – Τζανταλία, Λεωνίδας Κύρκος, Τάκης Λαζαρίδης, Φώφη Λαζάρου, Γιάννης Μαρίνος, Λευτέρης Μαυροειδής, Βασίλης Νεφελούδης, Ζωζώ Νικηφορίδη, Όλια Νικηφορίδη, Έλλη Πάπα, Δημοσθένης Παπαχρήπου, Μαρία Ρεζάν, Σταμάτης Σκούρτης, Κατίνα Τεντά – Λατίφη, Γρηγόρης Φαράκος, Σεργκέι Χρουστόφ, Λεωνίδας Τζεφρώνης.

Με τη συνδρομή των 12 μηνών οι αναγνώστες του tvxs το λαμβάνουν εντελώς δωρεάν.

Περιγραφή – Αποσπάσματα

Πολύ καιρό μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου που έχετε στα χέρια σας, όταν η μητέρα μου έφυγε από τη ζωή στα τέλη του 2011, ανακάλυψα στα πράγματά της ένα μικροσκοπικό ημερολόγιο, το οποίο κρατούσε το 1951. Ο πατέρας μου, γραμματέας της οργάνωσης του ΚΚΕ στην περιοχή του Βύρωνα και της Καισαριανής, γλιτώνει παρά τρίχα τη θανατική ποινή από το Στρατοδικείο, όταν η οικογένεια πουλάει ότι έχει και δεν έχει και ..πετυχαίνει να του ρίξουν ισόβια.

Όταν ξεκινάει το ημερολόγιο το 1951, o Δημήτρης Κούλογλου έχει κλείσει τρία χρόνια στη φυλακή και το ζητούμενο είναι ο προσδιορισμός ημερομηνίας της αναθεωρητικής δίκης. Ο εμφύλιος έχει πια τελειώσει και έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται τα πρώτα μέτρα επιείκειας. Οπότε η αρραβωνιαστικιά του, η Μάρω, ελπίζει σε μια απόφαση που όχι απλώς θα μειώσει δραστικά την ποινή των ισοβίων, αλλά θα τον αφήσει ελεύθερο με κάποιους περιοριστικούς όρους.

Στο ημερολόγιό της περιγράφει την προσπάθεια για τον ορισμό της δικάσιμου που συνεχώς αναβάλλεται καθώς και τα εμπόδια που συναντάει, σε μια χώρα κατεστραμμένη από τους διαδοχικούς πολέμους και όπου το χρήμα είναι πιο πολύτιμο από ποτέ. Η μητέρα μου δε μιλούσε ποτέ για αυτήν την περίοδο, ακριβώς όπως οι γιαγιάδες μου δε μιλούσαν για τη ζωή τους στη Σμύρνη: ήθελαν να ξεχάσουν. Η αδελφή μου λέει μάλιστα ότι είχε κρατήσει ημερολόγια και άλλες χρονιές, τα οποία μια μέρα πέταξε στα σκουπίδια.

Το «Ημερολόγιο των παθών μου-1951», όπως η ίδια η Μάρω Νικολαΐδου τιτλοφορεί το ημερολόγιό της, 30 ετών τότε, λογίστρια σε μία φαρμακαποθήκη, είναι η μαρτυρία ενός φλογερού έρωτα μιας γυναίκας με έναν φυλακισμένο. Συνήθως, όταν τα παιδιά αρχίζουν να μεγαλώνουν και να ασχολούνται με τα συναισθήματα, τον έρωτα των γονιών τον έχει φθείρει ο χρόνος και δεν αποτελεί θέμα συζήτησης. Από αυτή την άποψη θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που η μητέρα μου διηγήθηκε τον δικό της, έστω και μετά θάνατο.

Η καθημερινότητα που διηγείται μεταφέρει το κλίμα της εποχής και κάποια από τα βάσανα της μισής Ελλάδας, των νικημένων του εμφυλίου. Όλη αυτή τη νοσηρή ατμόσφαιρα της περιρρέουσας διαφθοράς, με τους καταφερτζήδες και τους απατεώνες που πουλάνε εξυπηρετήσεις στις πλάτες των φυλακισμένων και των οικογενειών τους στο βασίλειο του ρουσφετιού- ελληνικό κράτος, που ποτέ δε σεβάστηκε τους πολίτες του, πόσο μάλλον τους κομουνιστο- συμμορίτες και τις αρραβωνιαστικιές τους.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μια γυναίκα παλεύει με νύχια και με δόντια να βγάλει από τη φυλακή τον αγαπημένο της.

Το ημερολόγιο των παθών της Μάρως Νικολαΐδου…

1 Ιανουαρίου. Η πρώτη του μηνός με γέμισε από λύπη και απογοήτευση. Ας ευχηθώ ότι η αρχή είναι κακή, αλλά το τέλος θα με ανταμείψει.

6 Ιανουαρίου. Το μαρτύριό μου συνεχίστηκε καθ’όλη την εβδομάδα με ταπεινώσεις και απογοητεύσεις. Δεν μιλώ αλλά αισθάνομαι ένα κενό μέσα στην ψυχή. Σαν ένα ανδρείκελο τα ακούω όλα, δίχως να βγάζω μιλιά.

27 Ιανουαρίου. Η σύσκεψη του οικογενειακού συμβουλίου γίνεται χωρίς κανένα αποτέλεσμα λες και είμαστε ο ΟΗΕ. Οι γνώμες έχουν διχαστεί. Είναι αλήθεια ότι τους μίλησα άγρια αλλά είμαι η μόνη υπερασπίστρια και η μόνη που υποφέρει πιο πολύ απ’όλους. Δεν το λέγω από υπερηφάνεια. Το λέω εγώ γιατί το πιστεύω, το νιώθω. Όλοι κοιτάζουν την ευτυχία τους, το χουζούρι τους πως θα διασκεδάσουν καλύτερα και για τον άλλον που υποφέρει δεν τους ενδιαφέρει. Το απέδειξαν αυτό με χίλιους τρόπους. Άλλωστε επειδή τους τα είπα κατάμουτρα, αποτέλεσμα ήταν να με μισήσουν.

6 Φεβρουαρίου. Ο νέος δικηγόρος φαίνεται ότι έχει αναλάβει ένθερμα την υπόθεση, δίχως βέβαια να μας δίνει καμία υπόσχεση. Την Πέμπτη θα ξαναπάμε για να μας πει νέα. Περιμένω εναγωνίως.

9 Φεβρουαρίου. Είμαι πάρα πολύ στεναχωρημένη και συγχυσμένη μαζί. Φτωχό μου ημερολογιάκι, ευτυχώς που είσαι κι εσύ και σου λέγω τον πόνο μου. Μου είπαν ότι τρέχω για τον Δημητρό για το συμφέρον μου, -ακριβώς με αυτή τη λέξη-διότι θα έχω την ανταμοιβή μου που θα τον παντρευτώ πιο σύντομα! Αυτή είναι η ανταμοιβή για τις θυσίες μου!

Δεν εξετάσανε ότι ένας άνθρωπος σαπίζει μέσα στην φυλακή και πρέπει με κάθε τρόπο να τον βοηθήσωμεν και να τον ελευθερώσωμεν. Το αίσθημα αυτό της συν-ανθρωποσύνης δεν έχει χτυπήσει διόλου την καρδιά τους, διότι αν είχε χτυπήσει θα ήταν πολυ διαφορετικά τα πράγματα… Μόνον το πικρόχολο ποτήρι της στεναχώριας ξέρουν να μου δίνουν να πίνω. Είναι το ευχαριστώ τους.

….

1 Μαρτίου. Η δίκη προσδιορίστηκε δια την 27η Μαρτίου.

6 Μαρτίου. Πήγα και είδα την κόρη του Χατζή, δηλαδή την βαφτισιμιά μας. Εύχομαι αυτή να είναι τυχερή και να ελευθερωθεί πολύ σύντομα ο νονός της

10 Μαρτίου. Είμαι πάρα πολύ στεναχωρημένη διότι σήμερα Σάββατο είδα τον Δημητρό πολύ αδύνατο και στεναχωρημένο. Η λύπη μου έχει φουσκώσει την ψυχή και θέλω να κλάψω. Δυστυχώς όμως, κλείνομαι στον εαυτό μου.

13 Μαρτίου. Ο Κάζης και ο Σαμιώτης με παρακάλεσαν να πάω στον χορό. Αλλά με κανένα τρόπο, ότι και να μου πρότειναν δεν πήγα. Τι να πάω να κάνω; Μεταξύ των άλλων ευτυχισμένων ζευγαριών είμαι σαν ένα παράσιτο, σαν μια παραφωνία. Σαν ανορθογραφία.
Βλέπω γύρω όλους αυτούς ευτυχισμένους ζευγαρωμένους και η μοναξιά μου περισσότερο με πληγώνει. Να μην έχω και εγώ κάποιον να του χαμογελάσω να του πω ή να ζητήσω κάτι που επιθυμώ τέλος πάντων και ναι να έχω κι εγώ κάποιον στο πλάι μου και να μην είμαι ένα ρετάλι μεταξύ των άλλων. Για αυτό ούτε πήγα, ούτε και θα πάω ποτέ!! Καλύτερα έχω ένα σινεμά, που αφοσιώνομαι στην ταινία ολόκληρη, με όλη μου την ύπαρξη και ξεχνάω για 2 ώρες τον πόνο μου. Μάλιστα το σινεμά το υπέρ αγαπώ και το προτιμώ από κάθε άλλη διασκέδαση.

27 Μαρτίου. Από το πρωί με κρατάει μια αγωνία που δεν μπορώ να ησυχάσω. Σήμερα θα δικαστεί Ο 51ος (προφανώς υπήρχε σειρά-ΣΣ) και περιμένω με αγωνία τα αποτελέσματα. Ευτυχώς που αθωώθη και έτσι η δικογραφία θα έρθει στα χέρια μας. Εύχομαι ολόψυχα κι εμείς να έχωμεν τα ίδια αποτελέσματα. Αχ, αυτή η ημέρα η γλυκειά πότε θα ΞΗΜΕΡΩΣΗ;

…

12 Ιουνίου. Σήμερα ο Δημητρός μου είπε ότι ένας φίλος του συγκρατούμενος, που είχε καταδικαστεί εις θάνατον, ο δικηγόρος του τον κατέβασε σε έξι χρόνια. Μου είπε να του τηλεφωνήσω για να πάρει και τον Δημητρό.

14 Ιουνίου Ο δικηγόρος αυτός δεν υποσχέθηκε και πολλά, αλλά θέλει 5 εκατομμύρια. Πρέπει να δούμε τι μπορεί να κόψει.

16 Ιουνίου. Επήγαμε σήμερα αλλά καμιά ελπίδα δεν μας έδωσε. Μας είπε μόνο ότι θα προσπαθήσει, όσο είναι δυνατόν να κατέβει η ποινή του ή να τον αθωώσει και μας ζήτησε τα 5 εκατομμύρια δρχ, τα οποία θέλει δυο μήνες προ της δίκης.. Άρχισε πάλι το μεγάλο μαρτύριο των αμφιβολιών και των αντιρρήσεων. Αμφιβάλλουν εάν είναι τίμιος η απατεών και περισσότερο διστάζουν να βάλουμε το χεράκι τους στην τσέπη. Το ξέρω ότι θα προβάλλουν χίλιες δυό αντιρρήσεις για να μη μου δώσουν τα χρήματα..

…

24 Σεπτεμβρίου. Παραμονή της δίκης τρέμω από την λαχτάρα μου

26 Σεπτεμβρίου. Τα αποτελέσματα ήταν καλά αλλά τα περίμενα ακόμη καλύτερα, ήλπιζα ότι θα έβγαινε εντελώς και θα τελείωναν οι αγωνίες μου. Τώρα πρέπει πάλι να τρέχω καμιά εικοσαριά ημέρες έως ότου πάρω την αναστολή των πέντε μηνών. Όσο το σκέφτομαι τόσο περισσότερο στενοχωριέμαι. Που να αφήσω το μαγαζί, τη δουλειά μου; Μου έρχεται να τρελαθώ.

1 Οκτωβρίου. Τρέχω καθημερινώς από το πρωί μέχρι το βράδυ με τον Χατζή για να μπορέσουμε να βγάλουμε το αποφυλακιστήριο γρήγορα.

4 Οκτωβρίου. Το σβήσιμο της μιας ημέρας είναι ελπίς για την επόμενη. Διότι κάθε μέρα μας λένε σήμερα τελειώνουμε και μόλις έρθει το μεσημέρι μας λέγουν για αύριο. Τα ήξερα όλα αυτά, για αυτό στεναχωριόμουν όταν άκουσα την απόφαση

9 Οκτωβρίου. Η μέρα αυτή θα μείνει ιστορική για μένα. Τίποτα δεν μπορώ να γράψω μόνον ότι όλα τα συναισθήματά μου με κυριαρχούν. Επιτέλους η μέρα αυτή που επί τριάμισι χρόνια ονειροπολούσα έφτασε.. Τα περνώ τόσο ωραία, σαν να είμαι νεόνυμφη. Χαρά, έρωτας, γαλήνη, διασκέδαση και αγαλλίαση όλα τα απολαμβάνω τώρα. Δεν ξέρουμε που να πρωτοπάμε, όλοι μας καλούν στα σπίτια τους να μας κάνουν το τραπέζι. Ζω πολύ ευτυχισμένη.