Η είδηση του θανάτου του Γιώργου Κοτανίδη έχει σκορπίσει θλίψη στον χώρο των τεχνών. Με αφορμή τον θάνατό του το tvxs.gr παρουσιάζει απόσπασμα από το βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Μαρτυρίες για τη δικτατορία και την αντίσταση» (Εκδόσεις Εστία), για το «Ελεύθερο Θέατρο» μέσα στη χούντα.

Ο Γιώργος Σεφέρης είχε κάνει μια ανοιχτή δήλωση εναντίον της χούντας και παράλληλα έγραψε ένα συγκλονιστικό ποίημα, «Οι γάτες του Άη Νικόλα». Το λέω και μου σηκώνεται η τρίχα. Το επόμενο καλοκαίρι πέθανε και πήγαμε όλοι στην κηδεία. Έγινε σε ένα εκκλησάκι στην Κυδαθηναίων, στην Πλάκα. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ώρα που έβγαινε το φέρετρο μέσα από την εκκλησία απλώθηκε ένα μουρμουρητό σε όλο τον κόσμο, αρχίσαμε να σιγοτραγουδάμε το «Πήραμε τη ζωή μας λάθος…» και ύστερα ένας ψηλός που ξεχώριζε ένα κεφάλι πάνω από τους άλλους σήκωσε τη γροθιά ψηλά και φώναξε «Δημοκρατία»! Ήταν ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο υπέροχος ποιητής και καταπληκτικός άνθρωπος. Και βέβαια όλοι φωνάξαμε «Δημοκρατία» συνοδεύοντας το φέρετρο στο Α’ νεκροταφείο.

Ενώ προχωρούσε η πομπή, που στην ουσία ήταν πορεία, υπήρχαν «νησίδες» αστυνομικών, αστυφυλάκων με πολιτικά. Ασφαλίτες και χαφιέδες που μας λέγανε: «Δεν είναι του παρόντος αυτά, σκασμός»! Και λέω σε έναν, «Δηλαδή, αύριο θα είναι; Να έρθουμε αύριο να φωνάξουμε;» Με αγριοκοίταξε και έσπευσα να εξαφανιστώ. Βγαίνοντας από την τελετή της ταφής, ήμασταν με τον δικηγόρο Τάκη Παπά και με τον Αλέκο Φλαμπουράρη και όπως ήταν παραταγμένοι όλοι οι ασφαλίτες με επικεφαλής τον Μπάμπαλη, τον Μάλλιο και τον Καραπαναγιώτη, ο τελευταίος μας λέει κυνικά: «Εκτονωθήκατε; εκτονωθήκατε;». Και του απαντάμε, «Ναι, εκτονωθήκαμε. Τώρα, θα περιμένουμε καμιά καινούργια κηδεία για να φωνάξουμε πάλι»!

Το 1972, στις πρώτες φοιτητικές εκλογές είχε τεθεί το δίλημμα, να συμμετάσχουμε ή όχι; Οι πιο πολλές αντιδικτατορικές οργανώσεις νεολαίας της Αριστεράς ήταν θετικές να συμμετέχουμε. Η νεολαία στην οποία ανήκα εγώ ήταν η ΑΑΣΠΕ, μια αντιφασιστική, αντιιμπεριαλιστική σπουδαστική παράταξη. Τυπικά παρέμενα φοιτητής διότι ανανέωνα την εγγραφή μου στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, απλώς για να έχω το πρόσχημα ότι είμαι κι εγώ φοιτητής και να ανακατεύομαι στο φοιτητικό κίνημα. Εμείς λοιπόν είχαμε ρίξει μια προκήρυξη με την οποία λέγαμε ότι πρέπει να κάνουμε αποχή από αυτές τις εκλογές διότι γίνονται υπό καθεστώς βίας και πίεσης.

..Στην κατάληψη της Νομικής βρέθηκα κι εγώ κλεισμένος. Νύχτωνε, κι εγώ είχα παράσταση, έπαιζα τότε την «Αντιγόνη» του Μπρεχτ με την Συνοδινού και τον Κωτσόπουλο στο «Βρετάνια» κι έκανα τον Αίμωνα. Αλλά δεν μπορούσα να βγω διότι μας είχαν ζώσει γύρω-γύρω ασφυκτικά. Όποιος έβγαινε τον πιάνανε. Μας είπαν κάποια στιγμή «βγείτε και δεν θα υπάρξει πρόβλημα». Αλλά όσους βγήκαν τους πιάσανε. Δεν είχαμε εμπιστοσύνη στους ασφαλίτες. Και αναγκάστηκα, με την ψυχή στο στόμα, πήδηξα από ένα παράθυρο στην πίσω αυλή της Νομικής, πέρασα μέσα από το νεκροτομείο που τώρα στεγάζεται εκεί το θεατρικό μουσείο, ανάμεσα από πεθαμένους και τρέχοντας κατάφερα κι έφτασα στο θέατρο, την τελευταία στιγμή. Εννοείται ότι έκανα ένα πολύ φορτισμένο συναισθηματικά Αίμονα εκείνο το βράδυ με πολλά χειροκροτήματα.

Στην έκτη επέτειο της δικτατορίας, το ’73, με τις οργανώσεις μας ΕΚΚΕ και ΑΑΣΠΕ είχαμε ετοιμάσει να δράσουμε. Mία από τις ενέργειες που θα κάναμε ήταν να ρίξουμε προκηρύξεις σε πανελλαδική κλίμακα. Το προηγούμενο βράδυ, μετά την παράσταση, πήγαμε με τον Γιάννη Λεκκό να τσεκάρουμε όλα τα σημεία που θα ρίχναμε προκηρύξεις την επόμενη. Όμως, οι δικοί μας στη Θεσσαλονίκη κάνανε το λάθος και ρίξανε τις προκηρύξεις μια μέρα πριν, τις έριξαν μάλιστα στο ίδιο σημείο που τις έριξαν και την προηγούμενη χρονιά -τα παιδιά δεν ήταν τόσο έμπειρα- τους την είχαν στημένη οι ασφαλίτες και τους πιάσανε. Φαίνεται ότι στις ανακρίσεις ακούστηκε το όνομά μου. Όταν λοιπόν την επόμενη μέρα γύρισα στο σπίτι, οι ασφαλίτες ήτανε μέσα και με περίμεναν με τα πιστόλια στα χέρια και με πιάσανε. Είχε προηγηθεί η σύλληψη της Κατρίν με την οποία ήδη τότε συζούσαμε. Έκανα ενστικτωδώς μια απόπειρα να το σκάσω, ρίχνοντας μια αγκωνιά στον ασφαλίτη που με κράταγε και άρχισα να τρέχω αλλά μου έριξαν μια πιστολιά και κόλλησα.

Με πήγανε στην Ασφάλεια της Μεσογείων όπου με ανέλαβαν τα «καλά παιδιά», ο Μπάμπαλης, ο Μάλλιος κ.ά. Ακολούθησε κλωτσοπατινάδα, φάλαγγα, όλα τα γνωστά, ο Μάλλιος με έσερνε από τα μαλλιά, μου είχαν μείνει τα μισά. Και ύστερα από μια περίοδο ενάμισι, δυο μήνες απομόνωσης και ανακρίσεων, με στέλνουν στον Κορυδαλλό. Όταν έφτασα εκεί, με έστειλαν στην πτέρυγα των Κεντρώων οι οποίοι μου επιφύλαξαν πολύ θερμή υποδοχή. Ήταν ο Μήνης, ο Παντελάκης, και ο Ηλίας Πετρόπουλος, για ένα ποινικό αδίκημα, αλλά ως διανοούμενος είχε μεταφερθεί κι αυτός εκεί. Έρχονται, όμως, από τη διεύθυνση των φυλακών και μου λένε «αν θες να μείνεις εδώ με τους Κεντρώους πρέπει να υπογράψεις μια δήλωση ότι αποκηρύσσεις τον κομμουνισμό». Λέω «σιγά». Μου λένε «ξέρεις με ποιους θα σε βάλουμε; Με τους κομμουνιστές». Λέω, «αφού κομμουνιστής είμαι κι εγώ». Ωραία ξέρεις ποιοι είναι εκεί; Ο Παρτσαλίδης κ.ά.

Σιγά τους «ρεβιζιόνες» είπα από μέσα μου, εμείς θεωρούσαμε τότε ότι αυτοί ήταν ρεβιζιονιστές, είχαν δηλαδή αναθεωρήσει τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού. Αλλά φυσικά μπροστά στους δεσμώτες δεν θα έλεγα τίποτε. Στην πτέρυγα των Αριστερών ήταν καμιά εκατοστή άτομα, από το ΚΚΕ, το ΚΚΕ Εσωτερικού, μερικοί τροτσκιστές και αγωνιστές της οργάνωσης «20η Οκτώβρη». Τα παιδιά του «Ρήγα», μια θαυμάσια φουρνιά, ήταν πέντε χρόνια μέσα, ήδη από το 1968. Άλλοι βέβαια είχαν μείνει μέσα από τον Εμφύλιο. Ήταν μερικοί που ήταν από πολύ παλιά. Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ ωραία κι εγώ τους ενημέρωσα για το πώς ξεκίνησε το φοιτητικό κίνημα.

Δεν υπήρχε θέμα ποιος είναι τι. Εμείς του ΕΚΚΕ ήμασταν τέσσερις, ο Τσάρας, ο Ταμιωλάκης και ο Νικολακάκης. Αλλά δεν υπήρχε θέμα, ήμασταν όλοι πολιτικοί κρατούμενοι. Εκεί κέρδισα μερικούς σημαντικούς φίλους, παρότι μπορεί να είχαμε πολιτικές ή θεωρητικές αντιθέσεις. Ένας ήταν ο Μήτσος Παρτσαλίδης, ο «μπάρμπα Μήτσος». Όταν τον γνώρισα, συγκλονίστηκα. Ήταν ένας εξαιρετικά γλυκός άνθρωπος που είχε τόση δίψα να μάθει. Με ρωτούσε για τον Μπρεχτ, και του δάνειζα θεατρικά βιβλία που μου έστελναν απέξω. Κρατάω ακόμη βιβλία που έχουν τη σφραγίδα των δικαστικών φυλακών Κορυδαλλού, με το «πουλί της χούντας» επάνω. Του έδινα να τα διαβάσει και εγώ τον ρωτούσα για την έκτη ολομέλεια του ΚΚΕ, που καθαίρεσε τον Νίκο Ζαχαριάδη.

Μετά την «προεδρική εκλογή» δίνεται αμνηστία με την οποία αποφυλακιζόμαστε, τέλος Αυγούστου. Εν τω μεταξύ, τα παιδιά είχανε ανεβάσει στο Άλσος Παγκρατίου το «Εσύ χτενίζεσαι».  Ήρθαν να με πάρουν από την φυλακή ο Σαμπάνης με την Υβόννη Μαλτέζου και με πήγαν στο θέατρο. Κάθησα στην πρώτη σειρά, και ήτανε πολύ συγκινητική βραδιά. Στο δημοψήφισμα, ετέθη πάλι το ζήτημα της αποχής αν και η αποχή ήταν βέβαια παράνομη. Πάντως, τα περισσότερα κόμματα είχαν δηλώσει ότι θα συμμετάσχουν στις επόμενες εκλογές.

Βρεθήκαμε ένα βράδυ με τον Πέτρο Στάγκο και τον Αγι Τσάρα σε μια μυστική συνάντηση στην Καισαριανή και είπαμε ότι παρότι δεν μπορούμε να τη ρίξουμε τη χούντα, μπορούμε να την εμποδίσουμε να κυβερνάει με βάση τα σχέδιά της. Άρα αυτό το πείραμα που κάνει πρέπει να το σαμποτάρουμε. Έτσι αρχίσαμε να προετοιμάζουμε τη μεγάλη κατάληψη του Πολυτεχνείου που έγινε στις δεκαπέντε Νοέμβρη.