Συνομιλήσαμε με την ποιήτρια Αγγελική Αγγέλου, με αφορμή την έκδοση της ποιητικής συλλογής της «Μια ανάσα κόσμος» από τις εκδόσεις Βακχικόν. Συνέντευξη στον Ιωσήφ Αρνές

Πώς αντιμετωπίζετε την ποίηση: ως μια ταυτότητα ή ως μια ετερότητα μέσα στη σύγχρονη ζωή;

Ετερότητα, σίγουρα όχι. Είναι ένας άλλος τρόπος για να μιλάμε, μέσω ανάκλησης εικόνων, με μία διαφορετική ίσως διάταξη των λέξεων. Κατά τη γνώμη μου, η αντίληψη περί ετερότητας συνδέεται περισσότερο με τις διεκπεραιώσεις του βίου που πιθανά κρατούν εν υπνώσει κομμάτια του εαυτού, υποκύπτουν σε λογικές διατάξεις και κυρίως σε βεβαιότητες που καθησυχάζουν και οργανώνουν τον χρόνο. Κάτω από αυτήν την πίεση ίσως να μη βρει διέξοδο το δημιουργικό στοιχείο ή να διοχετευτεί με τρόπους που δεν αναγνωρίζονται ή δεν ολοκληρώνονται ως αισθητικοί.

Ο ποιητής είναι μια περσόνα γύρω από τις λέξεις ή λειτουργεί με έναν ενστικτώδη ορμεμφυτισμό;

Μπορεί κάποιος ποιητής να κατασκευάσει μια περσόνα, η οποία μάλιστα να γίνει τόσο οικεία, ώστε να μην την αποχωρίζεται για κανένα λόγο. Αλλά υπάρχει ένας κίνδυνος εδώ. Να δημιουργήσει νέα σχήματα εντός των οποίων θα βολευτεί, ειδικά αν μέσω αυτών λάβει την πολυπόθητη επιβεβαίωση. Από την άλλη μεριά η λειτουργία της ποίησης και της τέχνης γενικότερα είναι και οφείλει να είναι το ξανακοίταγμα και ο αναστοχασμός. Υπό αυτήν την έννοια το ένστικτο παραμένει ισχυρό εργαλείο για να αναστατώσει, να διεγείρει και να κινήσει τον ποιητικό λόγο.

Μπορεί η τέχνη να κλείσει τις πληγές των ανθρώπων μέσα σε μια ενδότερη υπαρξιακή διαλεκτική;

Όχι. Έχει απαντηθεί με πολλούς τρόπους και από πολλούς ποιητές. Αυτό που παρέχει κατά τη γνώμη μου, είναι η διαλεκτική ή αλλιώς η συνομιλία. Συνοψίζοντας, κάθε άνθρωπος μοιράζεται, αλληλεπιδρά και καθρεφτίζεται σε ευρύτερο σύμπαν και όχι μόνο στον δικό του καθρέφτη. Είναι και αυτό κάτι.

Πιστεύετε ότι ακολουθείτε το δρόμο άλλων ποιητών ή ακολουθείτε μια μοναχική πορεία μέσα στη γραφή σας;

Δεν το γνωρίζω αυτό. Υποθέτω πως έχοντας διαβάσει και συνεχίζοντας να διαβάζω άλλα έργα, φέρω ένα κομμάτι από το λόγο τους μέσα μου. Ωστόσο, εμφανιζόμενη στη λογοτεχνία σε σχετικά μεγαλύτερη ηλικία είχα την ευκαιρία να κινηθώ λίγο πιο συνειδητά και λίγο πιο τολμηρά πάντα με βάση τις δυνατότητές μου, ως προς το τι αντιλαμβάνομαι ως τέχνη και να αποτυπώσω στα ποιήματα έναν πιο δικό μου τρόπο θέασης χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει κάποιας μορφής παρθενογέννεση.

Ποιές εικόνες κρατάτε μέσα σας από τη ζωή σας; Ποιές εικόνες με άλλα λόγια εφορμούν στη γραφή σας;

Η απάντηση εδώ είναι όλες. Σκέφτομαι με εικόνες, παρατηρώ τον κόσμο μέσα από εικόνες, όλες οι ανακλήσεις και τα βιώματα είναι ήχοι και εικονικές αποτυπώσεις. Επίσης, καθημερινά μαζεύω εικόνες με τη θέληση μου ή χωρίς. Στο τέλος της μέρας ή ανάλογα με το θέμα της γραφής κάποιες υπερτερούν.

Ποια ερωτήματα καλείται να απαντήσει ο ποιητής διαχρονικά αλλά και στο παρόν που ζούμε;

Διαχρονικό, αγωνιώδες, επίκαιρο, επιτακτικό είναι για μένα το ερώτημα της σύνδεσης. Δηλαδή, πώς συνδεόμαστε – μακριά από μένα ο ναρκισσισμός της μοναξιάς και ο ασκητισμός παρά μόνο ως αναγκαίος χρόνος αναστοχασμού και ανασυγκρότησης. Και το ερώτημα της σύνδεσης αφορά τον τρόπο και την ουσία σε όλα, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τις σχέσεις εντός την κοινότητας, κάθε σχέσης.

Ποιο το νόημα της λέξης στην ποίηση; Μια απλή μορφή έκφρασης ή ένα ψυχικό αποτύπωμα;

Η λέξη είναι, πρέπει να είναι οργανικό κομμάτι του εαυτού μας και όταν δεν είναι, δεσμεύεται από ποιητικισμούς, παραπλανά, πρώτα τον ποιητή και δευτερευόντως τον αναγνώστη. Όμως δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό.

Είναι η ποίηση το καταφύγιο του ανθρώπου;

Η απάντηση εδώ είναι πως δεν υπάρχουν καταφύγια, στ΄ αλήθεια. Υπάρχει μόνο εκείνη η κατάσταση ζωής κατά την οποία το άτομο αντλεί όσο μπορεί από τη γενναιότητα της ψυχής, αντικρύζει τον εαυτό, τον δέχεται, τον συγχωρεί, τον αναγνωρίζει και προχωράει.

Μπορεί ο κόσμος να ζήσει ποιητικά;

Ο κόσμος οδύρεται. Έχει υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό του, αγωνιά διαρκώς για το πλεόνασμα, στην ύλη και σε όλες του τις σχέσεις, συγκρούεται και επιτίθεται στο όνομα επιβεβαιώσεων που άλλοτε ασπάζονται θρησκεύματα και άλλοτε ιδεολογίες. Οπότε, δεν ξέρω αν μπορεί να ζήσει πιο απλά, που σημαίνει για μένα και πιο ποιητικά αλλά νομίζω πλέον πως δεν έχει άλλη επιλογή. Το σμπαράλιασμα που παρατηρείται στο σύνολο των επιλογών του, θα τον αναγκάσει.