Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση του ΝΑΤΟ,  από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, που διεξάγεται στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, κοντά στις Νορβηγικές ακτές και μερικά χιλιόμετρα μακριά από την Ρωσία.

Στην νατοϊκή άσκηση με την επωνυμία «Trident Juncture 2018», που ξεκίνησε στις 25 Οκτωβρίου και θα ολοκληρωθεί στις 7 Νοεμβρίου, συμμετέχουν 60 χιλιάδες  στρατιώτες, 12 χιλιάδες οχήματα διαφόρων τύπων, 250 αεροσκάφη και 75 πλοία από 31 διαφορετικές χώρες. Σύμφωνα με το σενάριο της άσκησης Trident Juncture 2018,  προσομοιώνεται μια επίθεση από μια μη Νατοϊκή χώρα, όπως η Ρωσία, που πραγματοποιεί αμφίβια απόβαση στις Νορβηγικές ακτές της Αρκτικής με αεροπορική υποστήριξη. Οι Συμμαχικές δυνάμεις πραγματοποιούν επιχειρήσεις σε αέρα, θάλασσα, ξηρά και στον κυβερνοχώρο, προκειμένου να εξουδετερώσουν την επιθετική εχθρική ενέργεια.

Στην άσκηση μετέχει και η Ελλάδα με 4 μαχητικά αεροσκάφη F-16, που βρίσκονται ήδη σε αεροπορική βάση στην Νορβηγία, και προσωπικό του τομέα της πληροφορικής και του σχεδιασμού αεροπορικών επιχειρήσεων. Κύριος σκοπός της άσκησης είναι η επίδειξη της επιχειρησιακής αξιοπιστίας, της στρατιωτικής αποτροπής και της ενότητας της Συμμαχίας.

Η άσκηση του ΝΑΤΟ έχει προκαλέσει φυσικά την έντονη δυσαρέσκεια της  Ρωσίας. Και ως πρώτη αντίδραση είναι η παρουσία, στην  περιοχή της άσκησης, πλοία του Ρωσικού Στόλου. «Η στρατιωτική δραστηριότητα του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορά μας έχει φτάσει σε επίπεδο το οποίο δεν έχει προηγούμενο από τις ημέρες του Ψυχρού Πολέμου. Η πολιτική της συμμαχίας αποσκοπεί στην ενίσχυση της προηγμένης στρατιωτικής παρουσίας στην ανατολική πλευρά», δήλωσε ο Υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σοϊγκού.

Η άσκηση του ΝΑΤΟ γίνεται σε μια περίοδο που οι σχέσεις  των ΗΠΑ με την Ρωσία είναι στο χειρότερο σημείο της μεταψυχροπολεμικής περιόδου, ειδικά μάλιστα μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντοναλντ Τραμπ οι ΗΠΑ να εγκαταλείψουν τη συνθήκη του 1987 την INF, με την οποία αποσύρθηκαν οι βαλλιστικοί πύραυλοι μικρού και μέσου βεληνεκούς, που είχαν τη δυνατότητα να φέρουν πυρηνικές κεφαλές και εκτοξεύονταν από χερσαίες εγκαταστάσεις ή οχήματα από το έδαφος της Ευρώπης. Αξίζει να σημειωθεί πως ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωσε, ότι η Ρωσία θα είναι αναγκασμένη να βάλει στο στόχαστρό της όποια ευρωπαϊκή χώρα δεχθεί να φιλοξενήσει στο έδαφός της πυρηνικούς πυραύλους των ΗΠΑ, μετά την ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι θα σκοπεύει να αποσύρει τη χώρα του από τη συμφωνία που είχε συναφθεί την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Άλλωστε, πριν από περίπου ένα μήνα, η Ρωσία διοργάνωσε μια τεραστίων διαστάσεων στρατιωτική άσκηση στην καρδιά της Ρωσικής Ομοσπονδίας με την επωνυμία «Vostok ’18», κατά την οποία αναπτύχθηκε δύναμη 300 χιλιάδων στρατιωτών ενώ συμμετείχαν και κινεζικές δυνάμεις.

Από την ρωσική εισβολή στην Κριμαία το 2014 και μετά, έχει παρατηρηθεί αύξηση της δραστηριότητας των ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών, με πτήσεις πάνω από τις νορβηγικές ακτές, ενώ και η δραστηριότητα των ρωσικών υποβρυχίων έχει αυξηθεί τόσο, που φθάνει σχεδόν στο επίπεδο που ήταν στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Έτσι, από τον Ιανουάριο του 2017, εγκαταστάθηκαν μόνιμα 300 Αμερικανοί πεζοναύτες στη Νορβηγία, με την βάση τους, να απέχει περίπου χίλια χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Ρωσία. Να σημειωθεί πως η Νορβηγία αποτελεί διαχρονικά για τις ΗΠΑ κομβική χώρα, γι’ αυτό και εδώ και χρόνια, βρίσκονται εκεί αποθηκευμένες τεράστιες ποσότητες όπλων και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού, ακόμη και σε σπηλιές και υπόγεια τούνελ.

Το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική δημιουργεί νέα δεδομένα

Το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική προσφέρει νέες ευκαιρίες στις γύρω χώρες, ανοίγοντας νέες εμπορικές οδούς στον ωκεανό και παρέχοντας πρόσβαση σε ανεκμετάλλευτα υπεράκτια κοιτάσματα πετρελαίου, όπως αναλύεται και στο ρεπορτάζ του National Geographic.

Επί χιλιετίες και έως πριν από 25 χρόνια ο Αρκτικός Ωκεανός ήταν καλυμμένος όλον τον χρόνο από πάγο. Σήμερα, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, το μεγαλύτερο μέρος του είναι ελεύθερα ύδατα το καλοκαίρι. Αυτή η απρόσμενη μεταμόρφωση έχει αλλάξει ριζικά το διακύβευμα για την Αρκτική, ιδιαίτερα για τα οκτώ έθνη και τους αυτόχθονες λαούς που την περιβάλλουν.

Σημειώνεται πως σύμφωνα με εκτιμήσεις της αμερικανικής γεωλογικής υπηρεσίας USGS ο βυθός της Αρκτικής κρύβει έως και 90 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 13% των παγκόσμιων αποθεμάτων.

Όπως επισημαίνεται σε σχετικό δημοσίευμα του Al Jazeera, η Αρκτική θεωρείται ότι περιέχει το 1/4 των πετρελαϊκών αποθεμάτων του κόσμου που δεν έχουν εντοπιστεί ακόμα, το 30% του φυσικού αερίου, καθώς και διαμάντια, χρυσό και σίδηρο- και ως εκ τούτου αποτελεί το «θέατρο» μίας έντονης αντιπαράθεσης όσον αφορά στο ποιοι έχουν δικαιώματα εκμετάλλευσης ποιων εκτάσεων.

Σε αυτήν εμπλέκονται οι ΗΠΑ, η Ρωσία, ο Καναδάς, η Δανία, η Νορβηγία και η Ισλανδία, που εγείρουν αξιώσεις. Το 1996 οκτώ χώρες – οι ΗΠΑ, η Ρωσία, ο Καναδάς, η Νορβηγία, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Ισλανδία και η Δανία (η οποία χειρίζεται τις εξωτερικές υποθέσεις και την άμυνα της Γροιλανδίας) – καθώς και οργανώσεις που εκπροσωπούν τους αυτόχθονες ίδρυσαν το Αρκτικό Συμβούλιο.

Πριν λίγες μέρες, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Γκάβιν Ουίλιαμσον ανακοίνωσε μια νέα αμυντική στρατηγική για την Αρκτική, αναγνωρίζοντας τις αυξανόμενες ευκαιρίες και απειλές που παρουσιάζει η περιοχή.

«Βλέπουμε ότι δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι πιθανές εντάσεις θα μπορούσαν να αρχίσουν στην Αρκτική, αλλά θα μπορούσαν εύκολα να καταλήξουν εκεί αν άρχιζαν αλλού» είπε στο Reuters η Ίνε Έρικσεν Σοράιντε, υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας. «Και αυτό οφείλεται φυσικά στην αύξηση των ρωσικών στρατιωτικών δυνατοτήτων, ειδικά στη Χερσόνησο Κόλα».

Επίσης, όλο και μεγαλύτερη σημασία δίνουν στην Αρκτική και οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ. «Σίγουρα η Αμερική πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο στην Αρκτική. Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό» είπε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Τζιμ Μάτις, νωρίτερα μέσα στο έτος. Ο Μάτι επισκέφθηκε τη Νορβηγία τον Ιούλιο για συνομιλίες με τη Σοράιντε και τον υπουργό Άμυνας, Φρανκ Μπάκε- Γένσεν. Η αποστολή επιπλέον πεζοναυτών επιβεβαιώθηκε τον επόμενο μήνα.

Το Όσλο και η Μόσχα κατέληξαν σε συμφωνία το 2010 για να δώσουν τέλος σε διαφωνία για τα θαλάσσια σύνορά τους, ανοίγοντας τον δρόμο για έρευνες για πετρέλαιο και αέριο και επιτρέποντας άδειες για ταξίδια άνευ βίζας σε κατοίκους των περιοχών κοντά στα σύνορα. Αλλά από την προσάρτηση της Κριμαίας και μετά, οι νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα εκφράσει ανησυχίες, όπως για ρωσικές ασκήσεις βομβαρδισμού νορβηγικών στόχων και για τη χρήση αθόρυβων υποβρυχίων, ο εντοπισμός των οποίων είναι ιδιαίτερα δύσκολος. Επίσης, η Νορβηγία ανησυχεί πως η Ρωσία θα μπορούσε να μπλοκάρει τις κινήσεις δυνάμεων του ΝΑΤΟ εάν έθετε υπό τον έλεγχό της το αποκαλούμενο GIUK gap- την περιοχή στον βόρειο Ατλαντικό μεταξύ Γροιλανδίας, Ισλανδίας και Βρετανίας.

Ορισμένοι παρατηρητές ανησυχούν ότι οι μελλοντικές διαμάχες μεταξύ των γειτόνων σχετικά με τα δικαιώματα αλιείας ή μεταλλευμάτων θα μπορούσαν να τραβήξουν τη συμμαχία του ΝΑΤΟ σε μια σύγκρουση για την οποία είναι απροετοίμαστη.

Βέβαια, στην Αρκτική ακόμη, ευτυχώς, το κρύο είναι πολύ έντονο, ο πάγος ακόμα παχύς και οι αποστάσεις τεράστιες. Έτσι είναι άλλο πράγμα η φιλοδοξία και άλλο η πραγματικότητα. Είναι άλλο η τοποθέτηση μιας σημαίας και άλλο η αποστολή στρατευμάτων στον πάγο. Όπως είχε πει ο Ρίτσαρντ Νίξον «εάν κάποιος αποφασίσει πραγματικά να ξεκινήσει μια επίθεση στον πόλο, θα γινόταν γρήγορα η μεγαλύτερη επιχείρηση έρευνας και διάσωσης που ο κόσμος έχει δει ποτέ».