Άκρως αποκαλυπτικές σε ό,τι αφορά την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού στην Ισπανία είναι οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών, στον απόηχο τριών εκλογικών αναμετρήσεων (εθνικών στις 28 Απριλίου, ευρωπαϊκών και τοπικών στις 26 Μαϊου).

Από τη μια, έχουμε τον επικεφαλής των Σοσιαλιστών, Πέδρο Σάντσεθ, να αναζητά πολιτικές συνεργασίες προκειμένου να σχηματίσει την κυβέρνηση της επόμενης μέρας. Κι αυτό γιατί η εκλογική του νίκη (σε όλες μάλιστα τις κάλπες) μπορεί να ήταν μεν αδιαμφισβήτητη, δεν του εξασφάλισε όμως την απόλυτη πλειοψηφία των 176 εδρών στο ισπανικό κοινοβούλιο.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η ανακοίνωση της κατ’ αρχήν συμφωνίας της Κεντροαριστεράς των Σοσιαλιστών με το κόμμα της Αριστεράς των Podemos για το σχηματισμό κυβέρνησης φαντάζει απολύτως φυσιολογική βάσει των πολιτικών δεδομένων που υπάρχουν στη  χώρα της Ιβηρικής.

Το αποτυχημένο «προξενιό« με τους Ciududanos και τα «θέλω» της βάσης των Σοσιαλιστών

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι,  μετά τις εκλογές της 28ης Απριλίου ο Πέδρο Σάντσεθ είχε ενώπιον του δύο βασικές επιλογές σε ό,τι αφορά το σχηματισμό τη επόμενης κυβερνητικής πλειοψηφίας: είτε να συνεργαστεί με τους κεντροδεξιούς Ciududanos, είτε να προχωρήσει σε μια νέα προγραμματική συμφωνία με τους Podemos.

Η αλήθεια είναι ότι τις εβδομάδες που μεσολάβησαν από τις εκλογές της 28ης Απριλίου υπήρξαν αρκετές παρασκηνιακές πιέσεις από ευρωπαϊκά κέντρα προς τον Πέδρο Σάντσεθ για να στραφεί προς την πλευρά των Ciududanos. Οι σχετικές φήμες μάλιστα αναζωπυρώθηκαν αμέσως μετά την συνάντηση που είχε στο περιθώριο της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής ο Ισπανός πρωθυπουργός με τον Γάλλο πρόεδρο, Εμμάνουελ Μακρόν, του οποίου το κόμμα ανήκει στην ίδια ευρωομάδα με τους Ciududanos. 

Το συγκεκριμένο «προξενιό» φαίνεται πως «κόλλησε» εν τη γενέσει  του για δυο βασικούς λόγους: πρώτον, γιατί ο ηγέτης των Ciududanos, Αλμπέρτ Ριβέρα, φαίνεται να έχει ως στρατηγικό προσανατολισμό την κυριαρχία στο χώρο της δεξιάς. Κάτι τέτοιο διαφάνηκε άλλωστε και η πρόσφατη απόφαση των συλλογικών οργάνων του κόμματος, η οποία έθεσε ως προτεραιότητα τις συμμαχίες με το Λαϊκό Κόμμα σε τοπικό επίπεδο.

Ο δεύτερος (κι ίσως σημαντικότερος) λόγος αποτυχίας του εν λόγω «πολιτικού προξενιού» ήταν πως ο Πέδρο Σάντσεθ ήταν εκ των πραγμάτων αναγκασμένος να αφουγκραστεί τη βάση αλλά και τους ψηφοφόρους του κόμματός του. Κι αυτοί φρόντισαν να καταστήσουν σαφείς τις διαθέσεις τους από το βράδυ ακόμη των επινίκιων, ζητώντας επιτακτικά από τον Σάντσεθ να επιμείνει σε μια προοδευτική συμμαχία. 

Το «αγκάθι» της Καταλονίας παραμένει

Ο δρόμος πάντως για τη σύναψη μιας τέτοιας προοδευτικής κυβερνητικής συμμαχίας εξακολουθεί να ενέχει σοβαρές δυσκολίες, παρά την πρόσφατη συμφωνία του Πέδρο Σάντσεθ με τον Πάμπλο Ιγκλέσιας. Κι αυτό γιατί το άθροισμα των εδρών του PSOE (142) και των Podemos (42) είναι πάλι μικρότερο από τις 176 έδρες που χρειάζονται για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με συνέπεια να είναι ζωτικής σημασίας η στήριξη από μικρότερα περιφερειακά κόμματα. Ειδικότερα, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μπαίνουν τα βάσκικα και καταλανικά αυτονομιστικά κόμματα.

Κάτι τέτοιο όμως δε φαντάζει τόσο απλή υπόθεση, αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι η έξαρση  της καταλανικής κρίσης στάθηκε η αιτία της πτώσης της κυβέρνησης Σάντσεθ τον περασμένο Μάρτιο. Επιπλέον, η σημερινή συγκυρία είναι ακόμη πιο «ευαίσθητη», καθώς συμπίπτει με την ολοκλήρωση της δίκης των 12 κορυφαίων στελεχών του αυτονομιστικού κινήματος της Καταλονίας.

Συνεπώς, ο Πέδρο Σάντσεθ αλλά και ο Πάμπλο Ιγκλέσιας καλούνται να προχωρήσουν σε πολύ λεπτούς χειρισμούς. Από τη μια, είναι σαφές πως τα καταλανικά κόμματα θα αποδειχθούν σκληροί διαπραγματευτές θέτοντας επί τάπητος ζητήματα περισσότερης αυτονομίας ή ακόμη κι ενός δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Από την άλλη όμως, έχει αποδειχθεί στην πράξη πως το Λαϊκό Κόμμα, οι Ciududanos  αλλά και το ακροδεξιό Vox επενδύουν στο συγκεκριμένο ζήτημα προκειμένου να ενεργοποιήσουν τα πλέον συντηρητικά αντανακλαστικά της ισπανικής κοινωνίας. Και μάλλον δε θα χάσουν μια τέτοια ευκαιρία ούτε αυτή τη φορά..

Ο «γάμος» Δεξιάς-Ακροδεξιάς εδραιώνεται σε τοπικό επίπεδο

Από την άλλη όμως η συμμαχία Λαϊκού Κόμματος, Ciududanos και Vox δείχνει να παγιώνεται, αποκτώντας μάλιστα «ρίζες» και σε τοπικό επίπεδο.

Ειδικότερα, η ανακοίνωση της υπογραφής συμφώνου συνεργασίας μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και του Vox για την περιφέρεια της Μαδρίτης  προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση, καθώς άνοιξε   την πόρτα για την είσοδο του ακροδεξιού κόμματος του Σαντιάγο Αμπασκάλ στα αυτοδιοικητικά όργανα της ισπανικής πρωτεύουσας.

Και μολονότι οι Ciudadanos ανακοίνωσαν πως το σύμφωνο αυτό είναι απαράδεκτο, οι ίδιοι συναίνεσαν σε μία τρικομματική συμμαχία για την ανάδειξη του υποψηφίου του Χουάν Τρινιδάδ στην προεδρία του περιφερειακού κοινοβουλίου της Μαδρίτης, που επικυρώνει την είσοδο της ακροδεξιάς στα κέντρα των αποφάσεων.

Όπως αναφέρουν ρεπορτάζ ισπανικών ΜΜΕ, η επικεφαλής του Vox στη Μαδρίτη Ροθίο Μοναστέριο είχε ξεχωριστές συναντήσεις με τους αντίστοιχους επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) Ισάβελ Ντίαθ Αγιούσο και των Ciudadanos Ιγνάθιο Αγουάδο και τους κατέθεσε ένα έγγραφο ως προγραμματική βάση για μία καθολική διαπραγμάτευση όσον αφορά το τοπικό Κοινοβούλιο, τον πρόεδρο της περιφέρειας και τη διανομή των θέσεων στα τοπικά εκτελεστικά όργανα της διοίκησης. Η Ντίαθ Αγιούσο συμφώνησε στο κείμενο, ενώ ο Αγουάδο ούτε καν το κοίταξε.

Μολαταύτα, στην επακόλουθη ψηφοφορία τα τρία κόμματα ψήφισαν συντεταγμένα υπέρ του Τρινιδάδ για τη θέση του προέδρου του τοπικού κοινοβουλίου. Μία εξέλιξη που προλειαίνει το έδαφος ώστε να διατηρήσει την περιφέρεια το ΡΡ, στο τιμόνι της οποίας βρίσκεται από το 1995 κι η διοίκησή του έχει εμπλακεί σε πλήθος σκανδάλων.

«Υπογράψαμε μία συμφωνία με το Λαϊκό Κόμμα που περιλαμβάνει τις θέσεις στη διακυβέρνηση της περιφέρειας, τους συμβούλους, τους οργανισμούς κλπ, αναλογικά με τις έδρες που κατέχει το Vox, όπως είναι λογικό. Αργότερα θα δούμε εάν οι Ciudadanos θα συμπράξουν σε αυτό. Εξυπακούεται πως το Vox θα αναλάβει τομείς της διακυβέρνησης», δήλωσε σε θριαμβευτικούς τόνους μετά τις συναντήσεις η Μοναστέριο.

Την ίδια ώρα, ο επικεφαλής της αριστερής πλατφόρμας Mas Madrid Ίνιγο Ερεχόν τόνισε πως θα προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο κατά της συνεργασίας των τριών κομμάτων στο τοπικό Κοινοβούλιο, καθώς το σύμφωνο μεταξύ Λαϊκού Κόμματος-Ciududanos-Vox θα επιτρέψει στο ακροδεξιό κόμμα να έχει εκπροσώπηση σε όργανα της περιφέρειας έχοντας λιγότερες ψήφους από την παράταξή του, σε παράβαση του άρθρου 12 για το καθεστώς των αυτονόμων Περιφερειών, που επιτάσσει την αναλογική εκπροσώπηση στα όργανα της τοπικής διακυβέρνησης. «Το σύμφωνο της ντροπής στη Μαδρίτη ξεκινά με μία δημοκρατική εξαπάτηση που αποτελεί πλήγμα για το Καθεστώς των Αυτονομιών», έγραψε ο Ερεχόν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επισημαίνοντας πως η στάση των Ciudadanos στην εκλογή προέδρου του Κοινοβουλίου ανοίγει τον δρόμο για την είσοδο της ακροδεξιάς στα τοπικά κυβερνητικά όργανα.

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν  πως το συγκεκριμένο προσύμφωνο Λαϊκού Κόμματος-Ciududanos- Vox  αποτελεί το προοίμιο της συνεργασίας τους σε εθνικό επίπεδο για τον έλεγχο των οργανισμών Αυτοδιοίκησης όπου μπορούν να εξασφαλίσουν πλειοψηφία. Υπενθυμίζουν δε τη σύμπραξή τους μετά τις τοπικές εκλογές στην Ανδαλουσία, αλλά και την κοινή παρουσία τους στις διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης Σάντσεθ με επίκεντρο το καταλανικό ζήτημα.