Μια σοβαρή καταγγελία έρχεται στο φως της δημοσιότητας για τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη του insidestory, τον οποίο φέρεται να παρακολουθούσαν άγνωστοι που μπορούσαν να ακούνε και να βλέπουν τα πάντα στο κινητό του τηλέφωνο μέσω λογισμικού κατασκοπείας (spyware). 

Ads

Σύμφωνα το insidestory.gr, και το σχετικό ρεπορτάζ των Ελίζα Τριανταφύλλου και Τάσου Τέλλογλου, για την παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών του και την παραβίαση του κινητού του, ο δημοσιογράφος ενημερώθηκε στις 28 Μαρτίου 2022, όταν μετά από σχετικό αίτημα έλαβε επίσημη απάντηση από το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο.

Το Citizen Lab, ένα διεπιστημονικό εργαστήριο που εστιάζει την έρευνά του στο σημείο όπου τέμνονται οι τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η παγκόσμια ασφάλεια, έχει ως βασικό ερευνητικό σκοπό τον εντοπισμό ψηφιακών απειλών κατά μελών της κοινωνίας των πολιτών, όπως και την παρακολούθηση της εξάπλωσης της μισθοφορικής βιομηχανίας λογισμικών κατασκοπείας (spyware).

Ένα τέτοιο λογισμικό φέρεται να χρησιμοποιήθηκε για να μολύνει και το κινητό του Θανάση Κουκάκη. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η μόλυνση του κινητού του δημοσιογράφου έγινε με ένα SMS που έλαβε ο ίδιος το μεσημέρι της 12ης Ιουλίου 2021 από ελληνικό κινητό. «Θανάση γνωρίζεις για αυτό το θέμα», έγραφε το μήνυμα που συνοδευόταν από ένα link και αρκούσε ένα κλικ για να εγκατασταθεί το spyware.

Ads

► Διαβάστε επίσης: Πώς να μην σας χακάρουν το τηλέφωνο και κλέψουν τα δεδομένα σας

Το «Αρπακτικό»

Σύμφωνα με την τρισέλιδη έκθεση του Citizen Lab, που βρίσκεται στη διάθεση του το insidestory.gr και συντάχθηκε μετά την τεχνική ανάλυση αρχείου που εξήχθη από το κινητό του δημοσιογράφου (sysdiagnose) και απεστάλη στο καναδικό εργαστήριο για έλεγχο, η τηλεφωνική συσκευή του Θανάση Κουκάκη, τουλάχιστον κατά το διάστημα 12 Ιουλίου με 24 Σεπτεμβρίου 2021, είχε μολυνθεί με το spyware Predator (αρπακτικό). Όπως διευκρινίζει το Citizen Lab, «αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο και άλλων μολύνσεων».

Το τι μπορεί να κάνει το συγκεκριμένο spyware απαντιέται με δύο λέξεις: τα πάντα, αφού μετατρέπει το κινητό σε εξελιγμένη συσκευή παρακολούθησης. «Το Predator είναι ένα εργαλείο παρακολούθησης που προσφέρει στον χειριστή του πλήρη και διαρκή πρόσβαση στην κινητή [τηλεφωνική] συσκευή του στόχου. Το Predator επιτρέπει στον χειριστή να κάνει εξαγωγή μυστικών κωδικών [passwords], αρχείων, φωτογραφιών, ιστορικού περιήγησης στο διαδίκτυο, επαφών καθώς επίσης και δεδομένων ταυτότητας (όπως πληροφορίες για την κινητή συσκευή)» διαβάζουμε στο ίδιο έγγραφο του Citizen Lab.

«Το Predator μπορεί να τραβήξει στιγμιότυπα οθόνης [screen captures], να καταγράφει τις καταχωρήσεις του χρήστη [στο κινητό του], καθώς επίσης μπορεί να ενεργοποιεί το μικρόφωνο και την κάμερα της συσκευής. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επιτιθέμενους να παρακολουθούν οποιαδήποτε ενέργεια πραγματοποιείται μέσω συσκευής ή κοντά σε αυτήν, όπως τις συνομιλίες που γίνονται μέσα σε ένα δωμάτιο.

Το Predator επιτρέπει επίσης στον χειριστή του να καταγράφει γραπτά μηνύματα που αποστέλλονται ή λαμβάνονται (συμπεριλαμβανομένων αυτών που στέλνονται μέσω “κρυπτογραφημένων εφαρμογών”, ή εφαρμογών που επιτρέπουν την εξαφάνιση των μηνυμάτων, όπως είναι το WhatsApp ή το Telegram) καθώς επίσης απλών και VoIP τηλεφωνικών κλήσεων (συμπεριλαμβανομένων τηλεφωνικών συνομιλιών μέσω “κρυπτογραφημένων” εφαρμογών)».

Με άλλα λόγια, αυτοί που μόλυναν το κινητό του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη μπορούσαν να παρακολουθούν από προσωπικές στιγμές με την οικογένεια και τους κοντινούς του ανθρώπους, μέχρι εμπιστευτικές συνομιλίες με τις «πηγές» του.

Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και η αλλαγή του νόμου

Τα ευρήματα του Citizen Lab θορύβησαν τον δημοσιογράφο, ο οποίος στο παρελθόν είχε βάσιμες υποψίες ότι μπορεί να ήταν στόχος ηλεκτρονικής παρακολούθησης από αγνώστους και γι’ αυτό στις 12 Αυγούστου 2020 είχε απευθυνθεί στην Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), κάνοντας καταγγελία.

«Απευθύνομαι στην Αρχή σας προκειμένου να διερευνήσει την καταγγελία μου ότι το κινητό μου τηλέφωνο και πιθανότατα οι συνομιλίες μου μέσω εφαρμογών VoiceIP και μέσω του σταθερού μου τηλέφωνο παρακολουθούνται» έγραφε τότε και εξηγούσε: «Προβαίνω στην καταγγελία αυτή μετά από πληροφορίες που μου μεταφέρθηκαν από τρίτο πρόσωπο και οι οποίες σχετίζονται με την ύπαρξη απομαγνητοφωνημένων κειμένων συνομιλιών μου, που αφορούν σε τηλεφωνικές συνδιαλέξεις μου της περιόδου 15 Μαΐου 2020 – 30 Μαΐου 2020.

Λόγω της ακρίβειας των λεγομένων που εμπεριέχονται στα απομαγνητοφωνημένα κείμενα, αλλά και λόγω του ότι κάποιες από τις συνομιλίες που έχουν καταγραφεί έχουν γίνει σε εξωτερικούς χώρους, προκύπτει αβίαστα πως έχουν προκύψει από συνακρόαση. Στη βάση αυτή θα ήθελα να με ενημερώσετε για το εάν το κινητό μου τηλέφωνο […], το σταθερό μου τηλέφωνο […] η σύνδεση data μου […] παρακολουθούνται ή έχουν τεθεί σε κάποιο χρόνο υπό παρακολούθηση».

Τον Μάρτιο του 2021 τροποποιήθηκε ο νόμος που έδινε τη δυνατότητα σε όσους παρακολουθούνται έστω και για λόγους εθνικής ασφαλείας να λαμβάνουν γνώση έστω και εκ των υστέρων. Στο εξής όσοι παρακολουθούν για λόγους εθνικής ασφαλείας ή λένε ότι παρακολουθούν γι’ αυτόν τον λόγο, έχουν το ακαταδίωκτο. Μέλη της Αρχής Προστασίας του Απορρήτου και ο ίδιος ο πρόεδρος της Αρχής, φαίνεται ότι διαφώνησαν με την διάταξη δημοσιοποιώντας τη διαφωνία τους, ενώ τουλάχιστον ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παναγιώτης Πικραμμένος που την υπογράφει μαζί με τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα, δεν φαινόταν ευτυχισμένος με την διάταξη αυτή, παραπέμποντας στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ).

► Διαβάστε επίσης: «Οι αθώοι δεν έχουν λόγο να ανησυχούν» – Το μεγάλο ψέμα που αποκάλυψε ο «Πήγασος»

Τέσσερις μήνες μετά την αλλαγή του νόμου, η αρχή απαντάει στην πρώτη καταγγελία του Κουκάκη ότι «δεν διαπιστώθηκε κάποιο γεγονός που να συνιστά παραβίαση της κείμενης νομοθεσίας» – αλλά ένα γεγονός είχε συμβεί, που εδινε σε εκείνους που τον παρακολουθούσαν πλήρη πρόσβαση στο κινητό τηλέφωνο του Κουκάκη. Η απάντηση της ΑΔΑΕ ήρθε με μεγάλη καθυστέρηση, σχεδόν ενός έτους, στις 29 Ιουλίου 2021, αφού είχε προηγηθεί η τροποποίηση του νόμου και 17 ημέρες μετά τη –βεβαιωμένη από το Citizen Lab– μόλυνση του κινητού του δημοσιογράφου με το spyware Predator, που έγινε στις 12 Ιουλίου 2021.

Η αρμόδια αρχή απαντώντας στην καταγγελία του Θανάση Κουκάκη γράφει «[…] μετά από τεχνικό έλεγχο που διενήργησε η ΑΔΑΕ […] στα δίκτυα που εξυπηρετούν τις συνδέσεις κινητής και σταθερής τηλεφωνίας σας με αριθμούς […], […] και […], δεν διαπιστώθηκε κάποιο γεγονός που να συνιστά παραβίαση της κείμενης νομοθεσίας περί απορρήτου των επικοινωνιών». Με απλά λόγια δεν βρέθηκε κάποιος να τον παρακολουθεί (παράνομα) μέσω των δικτύων των τηλεπικοινωνιακών παρόχων των οποίων είναι πελάτης. Στην απάντησή της η Αρχή παραπέμπει τον δημοσιογράφο στην ιστοσελίδα της, όπου υπάρχει αναρτημένη μπροσούρα του 2014Προστασία του Απορρήτου των Επικοινωνιών | ΑΔΑΕ με οδηγίες για «Προστασία συσκευών Smartphone».

Στις 16 Δεκεμβρίου 2021, το Citizen Lab δημοσιοποιεί μία μακροσκελή έρευνα για ένα μέχρι τότε άγνωστο λογισμικό κατασκοπίας, με πελάτες πιθανώς (και) στη χώρα μας. Το όνομά του πλέον μάς είναι γνωστό. Είναι το «Predator» που φέρεται να χρησιμοποιήθηκε και για την παρακολούθηση του Θανάση Κουκάκη και πιθανώς άλλων στόχων εντός συνόρων.

Η εταιρεία πίσω από το Predator και οι δουλειές στην Ελλάδα

Η έρευνα του Citizen Lab υποστηρίζει πως το Predator αναπτύχθηκε από μία μικρή και σχεδόν άγνωστη start-up της Βόρειας Μακεδονίας με την επωνυμία Cytrox, που ιδρύθηκε το 2017 και το 2018 εξαγοράστηκε από την κυπριακή Wispear (μετονομάστηκε σε Passitora Ltd) συμφερόντων Ταλ Ντίλιαν, πρώην διοικητή της Unit 81Unit 81, μιας επίλεκτης μονάδας τεχνολογίας που υπάγεται στις μυστικές υπηρεσίες του ισραηλινού στρατού.

Οικονόμου: Παρακολούθηση από «ιδιώτη σε ιδιώτη» – Η απάντηση του Θανάση Κουκάκη

Σχετικάμε το θέμα τον Γιάννη Οικονόμου ρώτησε ο πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας η «Αυγή» Κωνσταντίνος Σαββόπουλος: «Σύμφωνα με σημερινές αποκαλύψεις, για δέκα εβδομάδες τουλάχιστον άγνωστοι μπορούσαν να ακούν και να βλέπουν τα πάντα στο κινητό τηλέφωνο του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη. Αυτό το θέμα που αφορά στην παραβίαση απορρήτου των επικοινωνιών, είναι εις γνώσιν της κυβέρνησης και αν την προβληματίζει».

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στην απάντησή του εμφανίστηκε βέβαιος πως η παρακολούθηση γινόταν «από ιδιώτη σε ιδιώτη».

Συγκεκριμένα, ο Γιάννης Οικονόμου παάντησε πως «πληροφορήθηκα κι εγώ από τα δημοσιεύματα για το θέμα αυτό. Είναι αυτονόητο ότι οι αρμόδιες αρχές, πρέπει να κάνουν αυτό που πρέπει, έτσι ώστε να διαλευκανθεί η υπόθεση αυτή και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Προφανώς και δεν νοείται σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, σε ένα κράτος Δικαίου οποιοσδήποτε ιδιώτης μπορεί να παρακολουθεί κάποιον άλλον ιδιώτη. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να κάνουν τη δουλειά τους σωστά, χωρίς συζήτηση». Γ. Οικονόμου δήλωσε μεταξύ άλλων πως «δεν νοείται σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, σε ένα κράτος Δικαίου, οποιοσδήποτε ιδιώτης δεν μπορεί να παρακολουθεί κάποιον άλλον ιδιώτη».

Στον κυβερνητικό εκπρόσωπο που εμφανίστηκε τόσο σίγουρος για το παρασκήνιο της δυσώδους υπόθεσης απάντησε ο Θανάσης Κουκάκης με ανάρτησή του στο Twitter.«Η κυβέρνηση τοποθετήθηκε στο δημοσίευμα του insidestory.gr με τη βεβαιότητα πως η παρακολούθηση μου έγινε από ιδιώτη. Αναμένω το πόρισμα της ΑΔΑΕ που θα επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό αυτό», έγραψε ο δημοσιογράφος τον οποίο παρακολουθούσαν για τουλάχιστον 10 μήνες.

   
ΣΥΡΙΖΑ: Έχει προμηθευτεί το ελληνικό Δημόσιο το λογισμικό παρακολούθησης «predator»;

Ξεκάθαρες απαντήσεις από την κυβέρνηση Μητσοτάκη για το αν το ελληνικό Δημόσιο έχει προμηθευτεί το λογισμικό παρακολούθησης «predator» της εταιρίας INTELLEXA, ζητά σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία, με αφορμή τη συστηματική παρακολούθηση δημοσιογράφου που ερευνούσε μεταξύ άλλων και υποθέσεις διαφθοράς.

Όπως σημειώνει, «μετά τις διώξεις κατά δημοσιογράφων και την ώρα που διεθνείς οργανώσεις καταγγέλλουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη για φίμωση και έλεγχο του Τύπου, σήμερα αποκαλύπτεται πως παρακολουθούνταν ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης, ο οποίος σύμφωνα με το ρεπορτάζ του insidestory.gr ερευνούσε μεταξύ άλλων και υποθέσεις διαφθοράς για επιχειρηματικά συμφέροντα που επωφελούνταν από νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μητσοτάκ.η»

«Πριν καλά-καλά η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών βγάλει οποιοδήποτε πόρισμα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, κ. Οικονόμου, προεξόφλησε το αποτέλεσμα της έρευνας, αποδίδοντας την παρακολούθηση σε ιδιώτη. Ή κάτι γνωρίζει, κάτι που δεν ξέρει ακόμα κανείς, ή απλά ψεύδεται για να συσκοτίσει την αλήθεια» τονίζει με νόημα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

«Η ανελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα επί καθεστώτος Μητσοτάκη είναι πλέον γνωστή σε όλη την Ευρώπη. Ωστόσο, περιμένουμε μία ξεκάθαρη απάντηση: Έχει προμηθευτεί το ελληνικό Δημόσιο το λογισμικό παρακολούθησης «predator» της εταιρίας INTELLEXA; Ναι ή όχι;» καταλήγει το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.