Στα δυο προηγούμενα άρθρα μας στο Tvxs.gr (Το «πείραμα»  της Μόρια : Το γρήγορο «test» και η «γρήγορη» διασπορά και Από το «non test» στα «rapid» test… ενός κακού, μύρια έπονται) είχαμε αναφερθεί αναλυτικά στο ζήτημα των γρήγορων test, δηλαδή τι είναι αυτά, πώς, πού και με ποιές προϋποθέσεις εφαρμόζονται.

Ωστόσο μετά από τις δηλώσεις από διάφορους «ειδικούς» και μη ειδικούς, ο ΕΟΔΥ προχώρησε μετά το εγχείρημα της Μόρια και γενικά στη Λέσβο, στην χρήση αυτών των test, διενεργώντας στοχευμένους μαζικούς ελέγχους σε περιοχές των Αθηνών.

Η πρόθεση είναι σαφής. Με τον τρόπο αυτό, επιχειρείται να καλυφθεί το μέχρι σήμερα κενό, από τη έλλειψη εκτεταμένων, μαζικών και στοχευμένων ελέγχων. Το πρόβλημα όμως είναι ότι, ο ΕΟΔΥ το αποτολμά ακριβώς με μια εφαρμογή, την οποία δεν συστήνει κανένας υπεύθυνος Διεθνής Οργανισμός, αλλά ούτε και η ίδια η εταιρεία που τα κατασκευάζει.

Είτε πρόκειται για σύγχυση, είτε πρόκειται για συνειδητή επιλογή, το ζήτημα που προκύπτει είναι εξαιρετικά σοβαρό, όπως άλλωστε έχουμε εξηγήσει. Στη φάση αυτή της πανδημίας, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος, να αποτελέσουν ένα ακόμη παράγοντα αύξησης της διασποράς και μάλιστα με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Θα υπενθυμίσουμε ότι όταν ξεκίνησε η «πρωτοβουλία» αυτή του ΕΟΔΥ, στον προσφυγικό πληθυσμό της Μόρια, οι «υπεύθυνοι» είχαν ισχυρισθεί ότι υπήρχε συνεργασία με τον ΠΟΥ:
«Σχετικά, λοιπόν, με την αντιμετώπιση της κατάστασης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Λέσβου, να αναφέρουμε τη συνεργασία του ΕΟΔΥ με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στο Καρά Τεπέ και την ανάπτυξη του επιχειρησιακού σχεδίου για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του ιού στους ωφελούμενους.»

Για το λόγο αυτό θεωρήσαμε επιβεβλημένο να απευθυνθούμε με ερώτημά μας – ως tvxs – στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με σκοπό να διαπιστώσουμε εάν και κατά πόσον ο ΠΟΥ προβλέπει ή συστήνει, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις και τις υποδείξεις του, παρόμοιες ενέργειες.  Και βεβαίως εάν υπήρχαν σχετικές οδηγίες, θα όφειλαν να τις είχαν δημοσιοποιήσει οι ίδιοι οι αρμόδιοι του ΕΟΔΥ!!

Έτσι λοιπόν στο ερώτημα του tvxs : «Recently there has been a lot of discussion about the use of antigen tests, also known as “rapid” tests. Does WHO supports and encourage,  and at which level  the substitution of PCR tests, for the mass and targeted testing procedures in the community ? In other words, is it safe enough to say that the basic recommendation “test, test, test” , could be also interpreted as “rapid test, rapid test, rapid test” ?» («Τελευταία γίνονται πολλές συζητήσεις, σχετικά με τη γρήση των αντιγονικών test, γνωστών και ως «γρήγορων» test. Κατά πόσον και σε ποιό επίπεδο, ο ΠΟΥ, υποστηρίζει και ενθαρρύνει,την υποκατάσταση των  PCR tests, όσον αφορά τους μαζικούς και στοχευμένους ελέγχους στην κοινότητα;») 

Με άλλα λόγια, είναι αρκετά ασφαλές να πούμε, ότι η βασική σύσταση για «test, test, test», θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως «γρήγορα test, γρήγορα test, γρήγορα test»; Η απάντηση του ΠΟΥ ήρθε άμεσα, την ίδια κιόλας ημέρα : «Please quote “according to WHO”: Antigen tests are an easier to use, quicker and cheaper way to test for COVID-19, but they are not yet as reliable as NAAT or PCR tests. WHO has issued guidance on when they may be used. Some antigen tests are better than others. WHO is currently evaluating some of these tests for Emergency Use Listing. I hope this helps!» («Παρακαλώ ας σημειωθεί ότι «σύμφωνα με τον ΠΟΥ» : Τα αντιγονικά test, αποτελούν έναν εύχρηστο, ταχύτερο και φθηνότερο τρόπο εξέτασης για τη νόσο COVID – 19, αλλά μέχρι στιγμής δεν είναι τόσο αξιόπιστα όσο τα μοριακά NAAT γενικά RT – PCR tests. Ο ΠΟΥ έχει εκδώσει ειδικές οδηγίες σχετικά με το πότε θα πρέπει αυτά να χρησιμοποιούνται. Κάποια από τα αντιγονικά tests, είναι καλλίτερα από άλλα. Ο ΠΟΥ βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε διαδικασία αξιολόγησης, ορισμένων από αυτά τα test, προκειμένου να ενταχθούν στην κατηγορία της «επείγουσας χρήσης». Ελπίζω η απάντηση αυτή να σας είναι χρήσιμη.») 

Από την απάντηση αυτή γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι η στάση του ΠΟΥ, στο κατά πόσον τα αντιγονικά «γρήγορα» tests, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μαζικούς ελέγχους στην κοινότητα, με σκοπό την ανίχνευση, δηλαδή το testing, υποκαθιστώντας τα μοριακά test, είναι σαφώς αρνητική, δεδομένου ότι υπάρχει ευθεία, άμεση και σαφής θετική απάντηση στο σαφέστατο ερώτημα του tvxs. Επιπλέον είναι σαφές, ότι μέχρι στιγμής, η στάση του, απέναντι στα «γρήγορα» test, είναι επιφυλακτική και ότι θεωρεί ότι η χρήση τους πρέπει να γίνεται μόνον κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Εξάλλου το αποδεικνύει αυτό, η συγκεκριμένη αναφορά σχετικά με το ότι τα «γρήγορα» αντιγονικά tests, βρίσκονται ακόμη σε διαδικασία αξιολόγησης. Τέλος η αξιολόγηση αυτή δεν θα αφορά τη δυνατότητά τους να υποκαταστήσουν τα μοριακά tests, αλλά τη δυνατότητά τους να χρησιμοποιηθούν σε «επείγουσες περιπτώσεις».

Οι οργανωμένοι λοιπόν, μαζικοί, στοχευμένοι έλεγχοι στην κοινότητα, δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να θεωρηθεί, ότι εντάσσονται στις «επείγουσες περιπτώσεις» . Στο σημείο αυτό, υπενθυμίζουμε ότι ο ΠΟΥ χαρακτηρίζει γενικά τα μοριακά test, ως «πρότυπο αναφοράς» («reference standard, NAAT (generally rRT-PCR)». Η διαδικασία δε, που συστήνει γενικότερα, με τη γνωστή προτροπή για «test, test. test», αναλύεται, όπως έχουμε επανειλλημμένα εξηγήσει σε ξεχωριστές δράσεις: «ανίχνευση, ιχνηλάτηση επαφών και απομόνωση», δηλαδή «testing, tracing, isolation». Δυστυχώς ο ΕΟΔΥ και γενικότερα οι «ειδικοί» και οι «υπεύθυνοι» περιορίζουν τη διαδικασία αυτή αποκλειστικά στο κομμάτι της ιχνηλάτησης των επαφών, του όποιου κρούσματος έχει βρεθεί στο δρόμο τους !!!

Ας δούμε τώρα αναλυτικότερα μερικά από τα κύρια σημεία που περιέχονται στις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ.

Το κομβικό σημείο  που τονίζει ό ΠΟΥ, είναι το : «σε ποιες περιπτώσεις  ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να χρησιμοποιούνται τα αντιγονικά test : Σε άτομα χωρίς συμπτώματα, εκτός εάν τα άτομα αυτά έχουν έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα (Do not use SARS-CoV-2 Ag-RDTs:  In individuals without symptoms unless the person is a contact of a confirmed case)». Κατά συνέπεια πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνον σε συμπτωματικούς και όχι σε ασυμπτωματικούς.

Εξ άλλου – όπως έχουμε αναφέρει και στα προηγούμενα δημοσιεύματα – η ίδια η παραγωγός εταιρεία, δηλώνει ότι αυτά πρέπει να διενεργούνται σε άτομα με συμπτώματα και ειδικότερα, εντός επταημέρου  από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Προφανώς είναι αδύνατον να αναζητηθούν άτομα με το συγκεκριμένο προφίλ, σε μαζικούς ελέγχους στην κοινότητα.

Αυτό και μόνον αποκλείει αφ’ αυτού τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο testing. Αλλά ακόμη και στη περίπτωση της ιχνηλάτησης επαφών κρούσματος, έχουν μικρή αξιοπιστία, δεδομένου ότι η ευαισθησία τους είναι μικρότερη από εκείνη των μοριακών test, με αποτέλεσμα να υπάρχει υπολογίσημος αριθμός «ψευδών αρνητικών» αποτελεσμάτων.

Το γεγονός αυτό είναι ένας από τους βασικούς λόγους, για τους οποίους δεν έχουν καθιερωθεί γενικότερα για μαζικούς ελέγχους. Επίσης λόγω της χαμηλής ευαισθησίας τους μπορεί επίσης να δώσουν «ψευδή θετικά» αποτελέσματα, γεγονός που επίσης θα οδηγούσε σε λανθασμένες εκτιμήσεις. Για τον λόγο αυτόν, ακόμη και οι ίδιοι οι κατασκευαστές συνιστούν επιβεβαίωση των «ψευδών» αποτελεσμάτων με μοριακά RT -PCR tests.

Ωστόσο αν και στις δυο περιπτώσεις θα πρέπει να ακολουθεί επιβεβαίωση, γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι οι  επικίνδυνες συνέπειες προκύπτουν περισσότερο από τα «ψευδή αρνητικά» αποτελέσματα, απ’ ότι από τα «ψευδή θετικά», δεδομένου ότι τα μη επιβεβαιωμένα – άρα «ψευδή αρνητικά» – θα κυκλοφορούν και θα μεγιστοποιούν τη διασπορά. Εξ άλλου η ανάγκη διενέργειας πολλών επαναληπτικών, επιβεβαιωτικών μοριακών tests, αναιρεί το  πλεονέκτημα του χρόνου και του κόστους, που παρέχουν γενικά τα αντιγονικά «γρήγορα» test.

Ένα άλλο σημείο κλειδί που αναφέρει το έγγραφο του ΠΟΥ είναι το ότι : Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στα αεροδρόμια ή στις πύλες εισόδου («For airport or border screening at points of entry») . Γενικότερα ο ΠΟΥ περιορίζει τη χρήση των αντιγονικών tests, σε εξαιρετικά επείγουσες και ειδικές περιπτώσεις, υπό την προϋπόθεση, ότι δεν είναι άμεσα διαθέσιμα μοριακά RT -PCR tests. («where NAAT is not immediately available») και μόνο σε :
• απομακρυσμένες περιοχές, ιδρύματα και ημι-κλειστές δομές (remote settings, institutions and semi-closed communities)
• υποστηρικτικά στους ελέγχους που διενεργούνται (ήδη με τα μοριακά tests) σε εστίες επιδημίας π.χ.  σε κλειστές ή ημι-κλειστές κοινότητες, όπως σχολεία, γηροκομεία, κρουαζιερόπλοια, σωφρονιστικά ιδρύματα, χώρους εργασίας,υπνωτήρια, υγειονομικούς υπαλλήλους.  (to support outbreak investigations (e.g. in closed or semi-closed groups including schools, care-homes, cruise ships, prisons, work-places and dormitories…health-care workers)

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα αντιγονικά tests, δεν πρέπει να γίνονται στις περιπτώσεις αυτές άπαξ. Αντίθετα η χρήση τους πρέπει να επαναλαμβάνεται τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα. Λαμβάνοντας υπόψιν το χρόνο των δυο ημερών που αντιστοιχεί στην προσυμπτωματική περίοδο, το διάστημα που απαιτείται μεταξύ των επαναλαμβανόμενων test, μπορεί να είναι περίπου 2-3 ημέρες.

Μετά απ’ όλα αυτά είναι φανερό ότι η όψιμη δραστηριοποίηση του ΕΟΔΥ – μετά την αφύπνισή του από τον μακρόχρονο λήθαργο – σχετικά με τους μαζικούς ελέγχους στην κοινότητα, για τους οποίους το tvxs, μιλούσε συνεχώς επί σειρά μηνών, δεν φαίνεται να αποτελεί ολοκληρωμένη απάντηση, απέναντι στην πανδημία.

Ιδιαίτερα σε αυτή τη κρίσιμη φάση, ο ΕΟΔΥ θα έπρεπε – εφόσον παραδέχεται την αναγκαιότητα των μαζικών ελέγχων στην κοινότητα με ανιχνεύσεις και όχι μόνον με ιχνηλατήσεις τυχαίων κρουσμάτων, ή τυχαίων συρροών – να προχωρήσει έστω και καθυστερημένα σε μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη εφαρμογή των κλασσικών μεθόδων του  testing.

Είναι λυπηρό να βλέπει κανείς σήμερα, σε πλατείες και δημοτικά διαμερίσματα, όψιμες επικοινωνιακές παρεμβάσεις του ΕΟΔΥ, που συνδυάζονται μάλιστα και με εμφανίσεις υπευθύνων, που απουσίαζαν συστηματικά από παρόμοιες πρωτοβουλίες, τόσο των ίδιων, όσο και του ΕΟΔΥ, επί επτά ολόκληρους μήνες (από την έναρξη της πανδημίας). Είναι ντροπή να ανακαλύπτουν με αυτή τη τεράστια χρονική καθυστέρηση, ότι οι μαζικοί έλεγχοι στην κοινότητα «είναι πολύ σημαντικό μέτρο» όπως δήλωσε ο υπουργός Υγείας στην Πλατεία Κυψέλης. Αν είχε εφαρμοσθεί λοιπόν αυτό το μέτρο ενωρίτερα, δεν θα είχαμε φθάσει, εδώ που βρισκόμαστε σήμερα. Οι σημερινές κινήσεις εντυπωσιασμού, θυμίζουν κάτι ανάλογο με τις εξορμήσεις των φουσκωτών σε αραιοκατοικημένα και ξεχασμένα νησάκια του Αιγαίου, σε μια εποχή που δεν τα είχαν ακόμα επισκεφθεί ούτε τα χελιδόνια. Σήμερα πλέον δεν είναι απλώς και μόνο ανεπαρκείς. Ταυτόχρονα είναι και επικίνδυνες, εφόσον επιχειρείται να υποκατασταθεί το κλασσικό testing που διενεργείται με τα μοριακά test, με μαζική χρήση των αντιγονικών tests.

Πρόσφατα ακόμη και ο κος Μαγιορκίνης που ανήκει στην ομάδα των ειδικών, παραδέχθηκε επιτέλους, τη σημασία του testing, μέσω της αναφοράς του – για άλλους βέβαια λόγους –  ότι :
«Το μικρότερο ποσοστό θανάτων επί των νέων διαγνώσεων πολύ πιθανόν (sic !) να οφείλεται στο πιο εκτεταμένο testing οπότε πλέον διαγιγνώσκονται οι πολύ ηπιότερες ή/και ασυμπτωματικές περιπτώσεις.»

Αυτό βέβαια έστω και μετά από επτά σχεδόν μήνες αποτελεί δημόσια καταδίκη της πολιτικής Τσιόδρα, που στήριξαν οι ειδικοί και εφάρμοσε «ευλαβικά» (!!!!), ο ΕΟΔΥ.

Μια πολιτική που εξόρκιζε τη διενέργεια των μαζικών και στοχευμένων ελέγχων στην κοινότητα. Μια πολιτική που κατέληξε με την ευρύτερη εφαρμογή της, στη πλήρη  εγκατάλειψη των οίκων ευγηρίας, των ρομά και προσφυγικών κοινοτήτων. Οι συνέπειες είναι γνωστές. Αυτές δεν αφορούσαν μόνο καθυστερημένη ανίχνευση κρουσμάτων και επέκταση της διασποράς. Αφορούσαν απώλειες ανθρωπίνων ζωών.

Είχε επίσης σαν αποτέλεσμα ότι η χώρα μέχρι σήμερα – σε αντίθεση με τι υπόλοιπες χώρες – στερείται παντελώς ενός ολοκληρωμένου, πλήρους και λεπτομερούς επιδημιολογικού χάρτη, ανά περιοχή και με περισσότερες παραμέτρους από αυτές τις ανεπαρκείς, που ο ΕΟΔΥ, συλλέγει καταγράφει, και επεξεργάζεται και παρέχει στους «ειδικούς», για την εκτίμηση κινδύνου.

Τα στοιχεία αυτά επειδή είναι περιορισμένα, προσφέρονται για τη δημιουργία μιας επίπλαστης ωραιοποιημένης εικόνας, που μαζί με τα «διπλά μηνύματα», συνθέτουν το πλαίσιο της επικοινωνιακής διαχείρισης της πανδημίας. Δηλαδή μια εικονική πραγματικότητα, στη θέση της υπαρκτής πραγματικότητας.

Δυστυχώς όμως, ταυτόχρονα επειδή τα στοιχεία αυτά δεν είναι μόνο περιορισμένα, αλλά αποτελούν και προϊόν συλλήβδην υπολογισμών (βλέπε πχ test), δεν προσφέρονται για αξιόπιστη επεξεργασία, ούτε και για συγκρίσεις με άλλες χώρες, τις οποίες μάταια επιχειρούν να κάνουν, όσοι προβαίνουν σε αδόκιμες συγκρίσεις της χώρας με άλλες χώρες, αναφερόμενοι ακόμη και στους θανάτους – τους «σκληρούς δείκτες» όπως τους χαρακτηρίζουν – ως «επιδόσεις» !!!

Έχουμε κατ’ επανάληψη προκαλέσει τους υπεύθυνους να μας αποδείξουν εάν είναι πράγματι σε θέση να συμπληρώσουν αυτούς τους πίνακες ή να παρουσιάσουν άλλους παρόμοιους.

(Πατήστε πάνω στις εικόνες για να δείτε ολόκληρους τους πίνακες)

Μέχρι στιγμής αυτό δεν έγινε. Είναι λοιπόν άξιον απορίας,  το πως και με πόση ευκολία, ο κος Χαρδαλιάς απαντά με πλήρη ασάφεια, σε μια πολύ σαφή ερώτηση (25/09/20) :

• Σ. ΠΑΤΡΑΜΑΝΗ: «…..Θα μπορούσατε να μας πείτε ποιες θεωρείτε ως μεγαλύτερες εστίες μετάδοσης μέσα στο Λεκανοπέδιο, με βάση τις ιχνηλατήσεις που γίνονται σε καθημερινό επίπεδο; Είναι τα λεωφορεία, είναι τα σχολεία, είναι οι συναθροίσεις στις πλατείες, είναι οι μετανάστες;»
• Ν. ΧΑΡΔΑΛΙΑΣ: «Νομίζω ότι δεν υπάρχει κάποια κατηγορία που εξαιρείται σε αυτό. Υπάρχει μια κινητικότητα και ένα ιδιαίτερο φορτίο στην περιοχή του κέντρου της Αθήνας και σε συγκεκριμένες γειτονιές.
• Κάποιες από αυτές τις ιχνηλατήσεις, προφανώς έχουν σημείο αναφοράς τους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι μετανάστες. Από εκεί και πέρα, όμως, η στρατηγική μας στις περιπτώσεις αυτές είναι μια στρατηγική συνολική, η οποία αφορά σε μέτρα τα οποία εφαρμόζονται ήδη, με ελέγχους, όπως είδατε, από το Υπουργείο Υγείας, με μεγαλύτερη αστυνόμευση των χώρων που μπορεί να δημιουργηθούν συναθροίσεις, με σκληρές ιχνηλατήσεις, αυστηρές ιχνηλατήσεις στο κομμάτι των κρουσμάτων και ιδιαίτερα των στενών επαφών.»

Τέλος η σημερινή εξαιρετικά κρίσιμη και επικίνδυνη καμπή στην οποία βρισκόμαστε, δεν επιτρέπει  συνέχιση των μέχρι σήμερα ελλειματικών πολιτικών, αλλά ούτε και ερασιτεχνισμούς.
Ας τα σκεφθούν αυτά οι υπεύθυνοι και ας αναθεωρήσουν όσο είναι ακόμη καιρός την τακτική τους.

Ειδικότερα δε καλό θα ήταν να μην αποτολμήσουν τη χρήση των «γρήγορων» αντιγονικών tests, σε μαζικούς ελέγχους στην κοινότητα, τους οποίους ισχυρίζονται ότι έστω και όψιμα προτίθενται να διενεργήσουν.