Στο σύντομο, μα περιεκτικό σημείωμα της μεταφράστριας Ελένης Κατσιώλη περιλαμβάνεται μια σύντομη αλλά ενδεικτική αναφορά στην ιστορική εξέλιξη του ρωσικού θεάτρου. Η πορεία της θεατρικής, ρωσικής σκηνής κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι ζυμώσεις που διαμόρφωσαν τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρωσικού θεάτρου, οι αιτίες για τη μετέπειτα εμβληματική πορεία του είδους συνοψίζονται στο προλογικό σημείωμα των εκδόσεων Βακχικόν.

“Συμφορά απ΄την καλή καρδιά” τιτλοφορείται η μετάφραση της Ελένης Κατσιώλη. Ο Βλαντιμίρ Σολόγκουμπ, ένας εκ των πλέον γνήσιων εκφραστών του ρωσικού θεάτρου συνιστά την καινούρια, εκδοτική πρόταση του εκδοτικού οίκου που συνεχίζει σε πείσμα των καιρών τις ποιοτικές, επιλεγμένες εκδόσεις έργων που παρέμεναν στο περιθώριο της ελληνικής πραγματικότητας. Ένα έργο ζωντανό, ακμαίο, διαρκώς επίκαιρο σε κάθε εποχή αποτελεί τη μεταφραστική επιλογή της κυρίας Κατσιώλη. Σταθερός, αμείωτος ρυθμός, φυσική εκφορά που αναδεικνύει το πνεύμα και τα ήθη μιας ολόκληρης εποχής καθώς και το ψυχογραφικό αποτύπωμα της ρωσικής κοινωνίας συνιστούν την προστιθέμενη αξία του έργου του Σολογκούμπ.

Ένας δημιουργός που παρέμεινε στην εμπορική πρωτοπορία της εποχής του, καταξιώνοντας με την συγγραφική του τεχνική ένα ολόκληρο είδος. Θεατρικός συγγραφέας, μελετητής, ένας από τους κύριους, ταξιδιωτικούς ανταποκριτές της Ρωσίας σε μια περίοδο που το είδος δεν είχε ακόμη παρουσιάσει την ακμή που γνώρισε τον επόμενο αιώνα. Ο συγγραφέας της Συμφοράς, επιλέγοντας θέματα από τη λαϊκή τοιχογραφία της ρωσικής πραγματικότητας διασώζει τις συνήθειες, τα ήθη και τον ρυθμό της κοινωνικής ζωής μιας εποχής που πλέον έχει πια χαθεί μες στη δίνη της ιστορίας.

Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης η συγγραφέας επισημαίνει: “Η Συμφορά απ΄την καλή καρδιά” ή “Τρελά Ερωτευμένος” όπως το έχουν ονομάσει παίχτηκε για πρώτη φορά το 1850 στο Αυτοκρατορικό Θέατρο Αλεξαντρίνσκι και από τότε παίζεται μέχρι της μέρες μας σε πάμπολλες, θεατρικές σκηνές με αμείωτη επιτυχία. Το έργο, μια αντιπροσωπευτική κωμωδία που διασκέδασε και εξακολουθεί να διασκεδάζει τους Ρώσους είναι το μοναδικό βοντβίλ που στέκει μέχρη σήμερα ζωντανό, με ευφάνταστα κοστούμια και ευχάριστη μουσική.”

Ο νεαρός Αλεξάντρ, γόνος ενός νεόπλουτου Ρώσου, εύκολος στον έρωτα και τις υποσχέσεις θα βρεθεί ενώπιον των πράξεών του στο ευρηματικό έργο του Βλαντιμίρ Σολογκούμπ. Προσφέροντας την υπόσχεση του γάμου στις δεσποινίδες απογόνους μιας παλιάς, ξεπεσμένης αριστοκρατίας γρήγορα θα υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του. Όμως σε τούτο το ευφάνταστα κωμικό και καταιγιστικό έργο το δράμα δεν έχει θέση. Στις σελίδες της Συμφοράς το τέλος είναι πάντα αίσιο, οι χαρακτήρες αναγνωρίζουν τα λάθη τους, μεταφράζοντας επί σκηνής μερικούς από τους όρους της κοινωνικής ζωής στην Ρωσία του 19ου αιώνα.

Φαντάζομαι τα πρόσωπα του έργου με τα πολύχρωμα, πολυτελή τους φουστάνια να παρελαύνουν στη σκηνή του θεάτρου της Αγίας Πετρούπολης. Φέρνω στο νου μου τον σκηνικό διάκοσμο που σηματοδοτεί τον πλούτο και την πτώση της εθνικής αριστοκρατίας και ακόμη προϊδεάζει για την ατμόσφαιρα με την οποία θα προικίσει ο Γκογκόλ το ρωσικό θέατρο. Ακούω το διασκεδαστικό γέλιο της πλατείας που γίνεται μάρτυρας όλων των ιδιοτροπιών, εθνικών και μη. Εκείνων που αντλούν από τις συνθήκες μιας ευμετάβλητης κοινωνίας, πιστής στην παράδοση που έμελε να βιώσει ως τις μέρες μας εξωπραγματικές αλλαγές, παραμένοντας δέσμια των καιρών. Και ακόμη εκείνων που που σχετίζονται με τον έρωτα και τη νεότητα. Ακούω την ορχήστρα που συνοδεύει τα βοντβίλ να συνδράμει στην ατμόσφαιρα του έργου προικίζοντάς το με μια σύνθετη, πολιτιστική και σκηνοθετική αξία.

Ο Βλαντιμίρ Σολογκούμπ γεννήθηκε το 1837 και πέθανε στο Αμβούργο το 1882. Η ανάμειξή του στην λογοτεχνική σκηνή της χώρας του εντοπίζει την αφετηρία της στη δημιουργία και την έκδοση νέων λογοτεχνικών περιοδικών που στοχεύουν στο αποτύπωμα της εγχώριας, κοινωνικής πραγματικότητας. Το σημαντικότερο έργο του, Ταξιδιωτικές Εντυπώσεις, η πληθώρα των ιστοριών και των μυθιστορημάτων που θα δημοσιεύσει καθ΄όλη τη διάρκεια του βίου του θα τον αναδείξουν στους κόλπους της αριστοκρατίας, εξασφαλίζοντας αναγνώριση και σημαντικές θέσεις στον δημόσιο, πολιτικό βίο. Μετά τον θάνατο του Σολογκούμπ τα έργα του θα επανατυπωθούν, επιβεβαιώνοντας τη σημαντική θέση που κατέχει σήμερα ο συγγραφέας μες στην αχανή έκταση της εθνικής λογοτεχνίας.

Αναλογίζομαι εκείνες τις φαντασμορικές βραδιές της θεατρικής Ρωσίας όταν ανυποψίαστος ο λαός αυτής της μεγάλης χώρας διένυε τις τελευταίες, ειρηνικές του στιγμές. Και πείθομαι όλο και περισσότερο για την πολλαπλή αξία εκείνου του θεάτρου που παρά την αναμνηστική του αξία, παραμένει ως τις μέρες ένα γνήσιο, κωμικό είδος με την ένταση και το νεύρο που χαρακτηρίζει τότε και τώρα, τις ανθρώπινες σχέσεις.

Τελειώνοντας αυτό το σημείωμα, οφείλουμε να σημειώσουμε τις εξαιρετικά καλαίσθητες εκδόσεις που φέρνουν στο φως οι εκδόσεις Βακχικόν. Καλαίσθητες ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο πλουτίζουν την εγχώρια βιβλιοπαραγωγή και παραχωρούν μια πρώτης τάξεως αφορμή για την ανανέωση του ελληνικού, θεατρικού ρεπερτορίου. Μεταφράσεις όπως αυτή την Ελένης Κατσιώλη αξίζουν την προσοχή του κοινού, εξειδικευμένου και μη. Προικισμένες με τη χάρη και τη φυσικότητα ενός ολότελα νέου κειμένου, δικαιώνουν όσους πιστεύουν πως μια μετάφραση δεν αποτελεί παρά μια ξεκάθαρα, νέα σύλληψη.