«Η τυχαία συνάντηση σε ένα τραπέζι ανατομίας μιας ραπτομηχανής και μιας ομπρέλας», ένας στίχος του Ιζιντόρ Ντυκάς – γνωστού ως Λωτρεαμόν ή κόμη του Λωτρεαμόν, προγόνου του υπερρεαλισμού και «πατέρα της αμφισβήτησης» – στάθηκε η αφορμή για την ποιητική συλλογή «Η ράφτρα και η ζωντανή κούκλα» της Καναδέζας Μπεατρίζ Χάουσνερ.

Οι εκδόσεις «Βακχικόν» μας γνωρίζουν την ποιήτρια αυτή που γεννήθηκε στη Χιλή, αλλά ζει στο Τορόντο και το έργο της έχει μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Βιβλιοθηκονόμος έως τη συνταξιοδότησή της στη Δημόσια Βιβλιοθήκη του Τορόντο, έλαβε ειδίκευση στην ιστορία του βιβλίου, θέμα για το οποίο έχει γράψει πολλά δοκίμια. Ασχολείται επίσης με την επιμέλεια εκδόσεων, μεταφράζει και φυσικά συγγράφει.
Η ποιητική συλλογή «Η ράφτρα και η ζωντανή κούκλα» περιλαμβάνει πρόλογο του Μικαέλ Λεβί, ποιήματα από τις δύο πιο πρόσφατες συλλογές της Χάουσνερ (σε δύο ενότητες: Η ράφτρα και η ζωντανή κούκλα και Μπαίνει το ρακούν), παράρτημα με πληροφορίες για τα πρόσωπα στα ποιήματα και σημειώσεις στο τέλος. Η μετάφραση έγινε από τη Χριστίνα Λιναρδάκη.

Η Μπεατρίζ Χάουσνερ ράβει τις εικόνες της καθισμένη στην υπερρεαλιστική της ραπτομηχανή. Αραδιάζει τα υλικά της στο τραπέζι και σπρώχνει τη βελόνα σπάζοντας την τάξη του λόγου και φέρνοντας στην επιφάνεια τις δυνάμεις της επιθυμίας όπως βγαίνουν από το υποσυνείδητο. Χρησιμοποιώντας την αυτόματη γραφή των υπερρεαλιστών, που δεν υπακούει σε ορθολογικές, ηθικές ή αισθητικές επιταγές, μας δίνει το δικό της νόημα του κόσμου. Η γραφή είναι συνειρμική, όμως ο λόγος δεν χάνει τη γλωσσική δομή και το νόημά του. Περνάμε έτσι στο ατομικό ασυνείδητο του Φρόυντ και το όνειρο, μέσο αντιμετώπισης των θεμελιωδών προβλημάτων της ζωής για τους υπερρεαλιστές.

Το κίνημα του υπερρεαλισμού διακηρύχθηκε ως πράξη επαναστατική· μια ζώσα ύλη από ελεύθερες αναλογίες και αντιστοιχίες που «δεν επιδέχεται ούτε όρια ούτε σύνορα, παρά μόνον γέφυρες επικοινωνίας και συγκοινωνούντα δοχεία», έγραφε ο Αντρέ Μπρετόν. Η Μπεατρίζ Χάουσνερ, ακολουθώντας τη θεωρία των συγκοινωνούντων δοχείων των υπερρεαλιστών, συρράβει με αξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία στην ποιητική της ραπτομηχανή τα πνευματικά κινήματα της πρωτοπορίας (avant garde) στη Λατινική Αμερική με τους λογοτέχνες της Ευρώπης· την προσωκρατική φιλοσοφία και τους αρχαίους ελληνικούς μύθους με τη  μεσαιωνική φιλολογία· ατάκες από ταινίες με ποίηση και πρωτοποριακά μουσικά κινήματα.

Οι συνειρμοί είναι διαρκείς, μια πλούσια πολυπολιτισμική διαδρομή, ένα ευχάριστο δίκτυο λογοτεχνικών επαφών παγκόσμιο, σαν τους δρόμους του αρχαίους μεταξιού μέσω των οποίων μεταφέρονταν προϊόντα, πολιτισμοί, τεχνολογίες, αρρώστιες. Η Μπεατρίζ Χάουσνερ ανοίγει τους παγκόσμιους λογοτεχνικούς δρόμους με κανονική παρέλαση ονομάτων συγγραφέων, αλλά και ηρώων του καναδικού έθνους. Μια φαντασμαγορική συνάντηση με τα παρευρισκόμενα μέλη μας να γίνονται πιο άγρια καθώς φαντάσματα ζωντανών και νεκρών τραγουδιστών συνωθούνται στις αισθήσεις μας.

Ένα από τα ποιήματά της αποτίει φόρο τιμής στον Λουί Ριέλ, τον ηγέτη της επανάστασης των αυτοχθόνων λαών εναντίον του κράτους. Ο Ριέλ καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία και απαγχονίστηκε το 1885. Για την Μπεατρίζ όμως «βρίσκεται πάντα στη γειτονιά ψάχνοντας για οδοδείκτες προς τη Νέα Ιερουσαλήμ, με το σκοινί στο λαιμό του κάθε μέρα».

Ο Λουί Ριέλ στην γειτονιά
Σε βλέπω κάθε τριάντα λεπτά
το δευτερόλεπτο στο τέρμα του δρόμου μου
στη συμβολή της Ασινιμπουάν και της Ρεντ
Ρίβερς. Πάντα σε κίνηση

να μη σταματάς ποτέ στα φανάρια
να ανοίγεσαι σε ουράνια τόξα που γεννιούνται
απ΄ το φρύδι σου σαρωμένα απ΄ το κρύο
μαλακό χιόνι που συσσωρεύεται γύρω

πόδια που περπατούν και ξεπερπατούν
το μπερδεμένο δύσκολο όνειρο
που κρεμάστηκε μαζί σου  και εκείνα
που ήρθαν πριν και μετά

από σένα: το κακό λιμάρει τα
γαμψά του νύχια. Ο αέρας σπάει
τα πόδια σου γατζώνονται στο παγωμένο
έδαφος. Ποτέ, άνθρωποι,

δεν υπήρχε τόσος πολύς πόνος 
στα τριχοειδή αγγεία
που δείχνουν νέες δημοκρατίες
για τους προγόνους μας τους αδελφούς σας

πάντα με τα πόδια μας στις άμμους
του Ιλ α λα Κρος καθώς η ατυχία μεγαλώνει
αδέρφια, πιο γρήγορα απ΄ ό, τι δέκα
μηχανές τη φορά μεγαλώνει
με την ηχώ του ενθουσιασμού σας.
Το μεγάλο μάτι παρακολουθεί απ΄ αυτό
το παράθυρο και σιωπηλά.
[…]
Με λέξεις ραπτικής, έπιπλα σπιτιού, λεξιλόγιο διαφημίσεων και έντονη διακειμενικότητα, η Μπεατρίζ Χάουσνερ αναπαριστά τη νοικοκυρά, την ερωμένη, κυρά μέσα στη ντουλάπα, τη γυναίκα. Λέξεις επιστημονικές ενώνονται με εικόνες από τον ανταλλακτικό πολιτισμό και τους αρχετυπικούς μύθους. Ένας ολόκληρος κόσμος πλασμάτων κατασκευάζονται με τη φαντασία.
Cache-Coeur (Με την καρδιά κρυμμένη)
[…]
Ποιος είσαι; -ρώτησε η καρδιά
προσεκτικά περνώντας την κλωστή στη βελόνα
κρατώντας το σκοτεινό μάτι της κάθετα
καθώς έχωνε το μαχαίρι βαθιά μέσα
σε αυτές τις κατασκευές τρυπώντας
τα πολλαπλά στρώματα των υφασμάτων μου.
Αγγίζοντας την ψυχή μου η καρδιά έραψε
τα όριά μου με οδοντικό νήμα κεντήματος.

Οι κόμποι αυτοί δεν είναι απλοί
             -απάντησα- είναι
             ραμμένοι με τα επιδέξια
             δάχτυλα Εκείνου του Αόρατου
             Εκείνου που αγκυροβολεί τις
             κλωστές του στα μέλη μου
             μέχρι να σε φτάσω:

            έτσι είμαστε ραμμένοι ο ένας στον
           άλλον με μόνιμες βελονιές.

Στην ποίηση της Μπεατρίζ Χάουσνερ ερχόμαστε σε επαφή με μια ποικιλία φωνών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας ψυχής που αντιτίθεται στον ωφελιμισμό και αντιπροτείνει το κυνήγι του αισθησιασμού με στόχο να αιχμαλωτίσει τις φαντασιώσεις· ενός πνεύματος που ξεφεύγοντας από τις κοινότοπες ασχολίες επιδίδεται στην καλλιέργεια των αισθήσεων με την αρωγή της τοπιογραφίας της Αμερικής (αναφορές στην Σουπήριορ – μία από τις Μεγάλες λίμνες της Αμερικής – τις περιοχές της Μινεσότα και των παραλίων του Καναδά, τους δρόμους, τις γωνιές του).

Ένα ωραίο ταξίδι στον κόσμο είναι η ποιητική συλλογή της Μπεατρίζ Χάουσνερ, Η ράφτρα και η ζωντανή κούκλα· στην κουλτούρα και τον πολιτισμό της Βόρειας Αμερικής και του Καναδά, που αναμειγνύεται πολύχρωμα με τους ήχους της μπόσα νόβα, το λίκνισμα του κορμιού του πολιτισμού της Βραζιλίας και της Κούβας, τους Αβορίγινες της Αυστραλίας και τους λογοτέχνες της Ευρώπης.
Ένα ισχυρό ενδιαφέρον να ακουστούν οι φωνές των αποκλεισμένων «Άλλων», ειδικά εκείνων των οποίων οι πολιτισμοί και οι φυλές δεν έχουν θέση στη λογοτεχνική παραγωγή και κριτική. Να ενωθεί ο σύγχρονος λόγος με τους προγόνους και τους αρχέγονους πολιτισμούς. Να φανεί ότι από τότε έως σήμερα μόνον η τεχνολογία άλλαξε. Η φύση του ανθρώπου συνεχίζει να έχει τις ίδιες ανάγκες και κυρίως τη δίψα για αγάπη.
Κλαίει λαχταρώντας εκείνη την πρώτη ευτυχία την εντυπωσιακή στιγμή που εμπεριέχεται στα τρανταχτά γέλια μανάδων και πατεράδων καθώς παίζουν την πρώτη νύχτα της ευτυχίας.

Η πραγματικότητα πλέκεται με τη φαντασία. Ο ρομαντικός Χόφμαν (ασχολήθηκε πρώτος με την εξουσία που ασκεί το ασυνείδητο στον άνθρωπο) με τις πρωτοπορίες. Η ψυχανάλυση, ο Φρόυντ και οι σουρεαλιστές. Η γραφή της Μπεατρίζ Χάουσνερ είναι παραβατική και πρωτοπόρα, ένα λακανικό πεδίο «γλωσσικού ασυνειδήτου», αυτοσχεδιασμών και σημαινόντων, που ταράσσει το συνειδητό ή επιφανειακό νόημα. Ένα ζωτικό πεδίο δυνατοτήτων, η αξία του οποίου εστιάζεται στο ότι μας οδηγεί να φανταστούμε εναλλακτικές του κόσμου.

Στο δεύτερο μέρος, Μπαίνει το ρακούν, η Μπεατρίζ Χάουσνερ βγάζει τη Στύγα από το φύλο της. Εισέρχεται στη «λογοτεχνία του σκοτεινού», με τον Μαρκήσιο ντε Σαντ και τον Λακλό. Γίνεται προασπιστής της ελευθεριότητας, πέρα από κάθε απαίτηση για ηθικολογία, εξερευνητής των ανθρώπινων ορίων. Είναι γνωστό πως ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, «Μαρκήσιος της σκιάς», επηρέασε με το έργο του τους σουρεαλιστές. Η ασέλγεια βέβαια είναι μόνον μια γλωσσική πραγματικότητα. Το πραγματικό διαχωρίζεται από την αναπαράσταση του σώματος κατά τη σεξουαλική πράξη. Τα πλάγια γράμματα ξεχωρίζουν τις φαντασιώσεις από την πραγματικότητα· αυτή γράφεται πρώτη στη σελίδα με κανονικά γράμματα.
Η Μπεατρίζ Χάουσνερ, εκτός από τη λογοτεχνία της ελευθεριότητας, μας φέρνει σε επαφή με τη φουτουριστική ποίηση. Η μοδίστρα σε ένα εκτενές ποίημά της ράβει έναν κούκλο άντρα, έναν υπό κατασκευή άντρα, στην κρύα επιφάνεια της μηχανής· όχι πια αφεντικό στο μαγαζί της. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται και ο φεμινιστικός λόγος της ποιήτριας.

Φεμινισμός, υπερρεαλισμός και ψυχανάλυση. Ο χειμαρρώδης λόγος της Μπεατρίζ Χάουσνερ με τα πολύστιχα ποιήματα, τις ζωντανές περιγραφές και τις πρωτότυπες εικόνες, με το β΄ ενικό πρόσωπο της άμεσης απεύθυνσης στον αναγνώστη και τις παρομοιώσεις, με τον αβίαστο ρυθμό – που φανερώνει τις μεταφραστικές ικανότητες της Χριστίνας Λιναρδάκη η οποία κατόρθωσε να αποδώσει με τον καλύτερο τρόπο το απαιτητικό αυτό έργο – είναι ανατρεπτικός. Ο Αντρέ Μπρετόν στο τελευταίο μανιφέστο του υπερρεαλιστικού κινήματος, το 1969, διακήρυξε πως «ο υπερρεαλισμός είναι αιώνιος και ως αιώνιος αναθερμαίνει πάντα την ελπίδα για ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης». Αυτή την επαναστατικότητα του κινήματος υπερασπίζεται η Μπεατρίζ Χάουσνερ με το έργο της «Η ράφτρα και η ζωντανή κούκλα».