Στις 4 Απριλίου του 1968, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ο νεώτερος (Martin Luther King Jr.) – Αμερικανός ιερέας των Βαπτιστών, ειρηνιστής και οπαδός της δράσης μέσω της παθητικής αντίστασης, ηγέτης του Αφροαμερικανικού Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων – δολοφονήθηκε στο Μέμφις του Τενεσσί, ενώ σχεδίαζε την «Πορεία των Φτωχών» προς την Ουάσινγκτον. Τιμώντας τη μνήμη του, θυμόμαστε δέκα χαρακτηριστικές ταινίες.

«Έχω ένα όνειρο, ότι μία μέρα τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν σε μια χώρα όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους, αλλά από το χαρακτήρα τους.» – Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (Martin Luther King Jr., 15 Ιανουαρίου 1929 – 4 Απριλίου 1968)

«Δεν Είμαι ο Νέγρος σου» (I Am Not Your Negro – 2016) του Ραούλ Πεκ

Με μια αφήγηση που αποτελείται εξ ολοκλήρου από τα λόγια του συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουϊν (1924-1987), από προσωπικές του εμφανίσεις και από το κείμενο του τελευταίου του βιβλίου, Remember This House, που έμεινε ημιτελές, το ντοκιμαντέρ αυτό που βρέθηκε υποψήφιο για Όσκαρ είναι η επιτομή του «black power». Μιλώντας για τους τραγικούς θανάτους των ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα Μάλκομ Εξ, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μέντγκαρ Έβερς, καταδεικνύει το πώς η εικόνα (και η πραγματικότητα) των μαύρων στη σημερινή Αμερική είναι κατασκευασμένη και επιβεβλημένη. Βασισμένος σε σενάριο του Τζέιμς Μπάλντουιν και με αφήγηση από τον Σάμιουελ Τζάκσον, ο αξιόλογος σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ, μας προσφέρει απλόχερα ένα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα. Μία ωδή στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά παράλληλα και μία αριστουργηματική ταινία τεκμηρίωσης.

«Ο Μπάλντουιν μού έδωσε φωνή, μού έδωσε τα λόγια, μού έδωσε τη ρητορική. Τα μόνα που ήξερα ήταν από ένστικτο ή από εμπειρία, κι ο Μπάλντουιν τους έδωσε ένα όνομα και ένα σχήμα. Είχα όλα τα πνευματικά όπλα που χρειαζόμουν. Σίγουρα, θα έχουμε ισχυρούς ανέμους εναντίον μας. Ο σημερινός χρόνος της διαφωνίας και της σύγχυσης είναι ένα αναπόφευκτο στοιχείο. Δεν είμαι αφελής να πιστεύω ότι ο δρόμος μπροστά μου θα είναι εύκολος ή ότι οι επιθέσεις δεν θα είναι εγκαίρως κακές. Η δέσμευσή μου είναι να διασφαλίσω ότι η ταινία αυτή δεν θα ταφεί κι ότι θα τραβήξει τον δρόμο της. Θα είμαι μαζί της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόνο χρόνος και προσπάθεια χρειάζεται.» – Ραούλ Πεκ

«Αφανείς Ηρωίδες» (Hidden Figures – 2016) του Θίοντορ Μέλφι

Μετά το «St. Vincent» του 2014, ο Αμερικανός δημιουργός Θίοντορ Μέλφι, επιστρέφει δριμύτερος με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του. Ο υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθέτης, παρουσιάζει την πραγματική ιστορία τριών γυναικών που βοήθησαν καταλυτικά τη NASA στις προσπάθειες των πρώτων διαστημικών αποστολών της. Έχοντας αποσπάσει τρεις Υποψηφιότητες για Όσκαρ, στο φιλμ πρωταγωνιστούν: η Τάρατζ Π. Χένσον, η εξαιρετική Οκτάβια Σπένσερ, η Τζανέλ Μονέ, ο Κέβιν Κόστνερ και η Κίρστεν Ντανστ.

Ο Θίοντορ Μέλφι, σκηνοθετεί μία γρήγορη, χιουμοριστική και γεμάτη έμπνευση ταινία, ρίχνοντας φως στην πρώτη, φαινομενικά αδύνατη, πτήση γύρω από την τροχιά της Γης, αλλά και στα πράγματα που μπορούν να πετύχουν οι γυναίκες όταν λειτουργούν ενωμένες, απέναντι σε στερεότυπα και προκαταλήψεις. Πέρα όμως από το πολύ συγκεκριμένο γεγονός, η ταινία τοποθετείται χρονικά σε ένα από τα πιο σημαντικά σταυροδρόμια της Αμερικάνικης ιστορίας. Τη συνεχή μάχη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την προσπάθεια της χώρας να ξεπεράσει τον Ψυχρό Πόλεμο, τη χρήση των πυρηνικών όπλων, αλλά και τη φιλοδοξία να είναι η πρώτη υπερδύναμη που θα έχει ανθρώπινη παρουσία στο Διάστημα.

«Μαύροι Πάνθηρες: Μαχητές της Επανάστασης» (The Black Panthers: Vanguard of the Revolution – 2015) του Stanley Nelson

Η μαύρη κοινότητα τους αγκάλιασε ως το σημαντικότερο κίνημα ενάντια στον ρατσισμό και την αστυνομική βαρβαρότητα. Οι αμερικανικές Αρχές τους θεώρησαν επικίνδυνους και επιχείρησαν την εξάρθρωσή τους. Οι μυστικές υπηρεσίες διέταξαν την εξολόθρευσή τους. Και περίπου πέντε δεκαετίες μετά την ίδρυση τους, ένα ντοκιμαντέρ αναλαμβάνει να αποκαταστήσει την αλήθεια πίσω από την εκρηκτική δράση, την σύνθετη ιδεολογία και την κεφαλαιώδους σημασίας κληρονομιά των Μαύρων Πανθήρων.

Μέσα από ένα αξιοθαύμαστο υλικό αρχείου και αποκαλυπτικές συνεντεύξεις με τα περισσότερα ιδρυτικά μέλη του κόμματος, το «Black Panthers: Vanguard of the Revolution» κατορθώνει να γίνει η πιο τεκμηριωμένη και αυθεντική κινηματογραφική μαρτυρία που έγινε ποτέ γύρω από την ιστορία της πιο πολυσυζητημένης οργάνωσης στα χρονικά του αφροαμερικανικού αγώνα.

«Σέλμα» (Selma – 2014) της Άβα Ντιβερνέ

Την άνοιξη του 1965, μια σειρά από δραματικά γεγονότα άλλαξαν την σύγχρονη πορεία της Αμερικής, αλλά και την σύγχρονη αντίληψη σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών. Θαρραλέοι διαδηλωτές, όπως ο Δρ. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, προσπάθησαν αρκετές φορές να προβούν σε μία ειρηνική πομπή από την πόλη Σέλμα έως το Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα διεκδικώντας το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα της ψήφου. Οι συγκλονιστικές αντιπαραθέσεις, η θριαμβευτική πορεία και η ψήφιση του νόμου περί δικαιωμάτων το 1965, είναι πλέον ένα ανεξίτηλο μέρος της Αμερικανικής Ιστορίας. Όμως, τα δραματικά γεγονότα της Selma δεν είχαν προβληθεί ποτέ μέχρι σήμερα στην μεγάλη οθόνη. Το φιλμ μας μεταφέρει από τις πολιτικές μάχες, στις αίθουσες της εξουσίας, μέχρι την πίστη των ανθρώπων και τους αγώνες που έδωσε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Η ταινία της Άβα Ντιβερνέ, μας μεταφέρει σε μία ταραγμένη περίοδο τη δεκαετία του ‘60 στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρουσιάζοντας τους αγώνες που έκανε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ καθώς και την πορεία διαμαρτυρίας που οργάνωσε από την πόλη Σέλμα ως την Αλαμπάμα προκειμένου να αναγνωριστούν τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα των αφροαμερικανών. Με οδηγό την υπέροχη ερμηνεία του Ντέιβιντ Ογιέλοου, το φιλμ είναι ένας ύμνος στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και στην κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων.

«Ο Μπάτλερ» (The Butler – 2013) του Λι Ντάνιελς

Μεταφερόμαστε στην πιο ταραχώδη πολιτική περίοδο της Αμερικής. Το επικό δράμα του υποψήφιου για Όσκαρ σκηνοθέτη Λι Ντάνιελς (Μονάκριβη / Precious – 2009), εξιστορεί τη ζωή του Σεσίλ Γκέινς (Φόρεστ Γουίτακερ), που υπηρέτησε ως μπάτλερ στον Λευκό Οίκο, από το 1957 έως και το 1986. Μία περίοδο γεμάτη εξελίξεις, κατά την οποία η Αμερική εξέλεξε επτά προέδρους.

Εμπνευσμένη από το άρθρο του Γουίλ Χέιγκουντ “A Butler Well Served by This Election”, η ταινία αποτελεί μία συγκινητική ιστορία. Ο «Μπάτλερ» ξεκινάει από το 1926, όπου συναντάμε τον νεαρό Σεσίλ να προσπαθεί να ξεφύγει από το τυραννικό και φυλετικά διαχωρισμένο Νότο, σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Στο δύσκολο αυτό ταξίδι προς την ενηλικίωση, ο Σεσίλ θα αποκτήσει ανεκτίμητα εφόδια που τελικά θα τον οδηγήσουν σε μία ευκαιρία καλύτερης ζωής. Το φιλμ έχει την τύχη να διαθέτει έναν υπέροχο Φόρεστ Γουίτακερ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ η Όπρα Γουίνφρεϊ ενσαρκώνει τη σύζυγό του, Γκλόρια.

«42» (2013) του Μπράιαν Χέλγκελαντ

Η δυνατή ιστορία του θρυλικού παίκτη του μπέιζμπολ Jackie Robinson και η ιστορική υπογραφή του με τους Brooklyn Dodgers υπό την καθοδήγηση του μάνατζερ της ομάδας Branch Rickey (Χάρισον Φορντ). Ο Jackie Robinson (Τσάντγουικ Μπόσεμαν) ήταν ο πρώτος έγχρωμος παίκτης που έσπασε τα φυλετικά δεσμά στην ομάδα των Ντότζερς. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Χάρισον Φορντ, Κρίστοφερ Μελόνι, Ράιαν Μέριμαν, Μπραντ Μέγιερ, Τζούντι Τέιλορ, Τζον Μπέρνταλ, Νικόλ Μπεχαρί, Τσάντγουικ Μπόσεμαν, Τ. Ρ. Νάιτ.

«12 Χρόνια Σκλάβος» (12 Years a Slave – 2013) του Στιβ ΜακΚουίν

Στο προ-εμφυλιακό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ο Νεοϋορκέζος Σόλομον Νόρθαπ (Τσιούιτελ Ιτζίοφορ) ζει ως ελεύθερος Αμερικανός πολίτης. Παρότι καλλιεργημένος οικογενειάρχης και ταλαντούχος μουσικός, ο Σόλομον έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα. Το χρώμα του δέρματός του δεν είναι συμβατό με εκείνο της καθεστηκυίας τάξης. Η μοίρα του επιφυλάσσει μια αρκετά απρόβλεπτη, όσο και δυσάρεστη έκπληξη. Ο Νόρθαπ απάγεται και πωλείται ως σκλάβος στον οπισθοδρομικό Νότο, αντιμετωπίζοντας τη βιαιότητα μιας πολωμένης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που παρουσιάζεται προσωποποιημένη μέσα από τα μάτια ενός σκληρού, δυνάστη σωματέμπορου, τον οποίον υποδύεται πειστικότατα ο Μάικλ Φασμπέντερ.

Διατηρώντας την πίστη του στην ανθρωπιά και στην εγγενή καλοσύνη του κόσμου, ο Σόλομον δεν χάνει ποτέ την ελπίδα και το κουράγιο του για δικαιοσύνη. Παρόλο που η μοίρα του μοιάζει απόλυτα καταδικασμένη, ο ίδιος κοιμάται και ξυπνά αναζητώντας το άρωμα της χαμένης ελευθερίας. Μέσα από την ευτυχή συγκυρία της γνωριμίας του με έναν φιλάνθρωπο Καναδό (Μπραντ Πιτ), ρεφορμιστή και πολέμιο της θανατικής καταδίκης, ο Σόλομον καταφέρνει εν τέλι όχι μόνο να επιζήσει μέσα σ’ αυτή τη δωδεκαετή κόλαση, αλλά να βγει αλώβητος από την απίστευτη αυτή δοκιμασία, διατηρώντας, στο ακέραιο, το ήθος και την αξιοπρέπειά του.

Ο αξιόλογος Βρετανός σκηνοθέτης Στιβ Μακουίν, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη την συγκλονιστική και βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, ιστορία του Σόλομον Νόρθαπ, ενός ανθρώπου που αγωνίστηκε για την προσωπική του ελευθερία και επιβίωση. Η ιστορία εξελίσσεται σε μία εποχή που το τίμημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, διακυβευόταν από το χρώμα του δέρματος…

«Υπηρέτριες» (The Help – 2011) του Τέιτ Τέιλορ

Αμερικανικός Νότος, 1962. Η 22χρονη Σκίτερ επιστρέφει από το κολέγιο, αποφασισμένη να γίνει συγγραφέας, παρά τις αντιδράσεις της μητέρας της, που προτιμά να τη δει παντρεμένη. Σύντομα θα πάρει μια απόφαση, που θα αναστατώσει όχι μόνο τις ζωές των δικών της ανθρώπων, αλλά και ολόκληρη την κωμόπολη Τζάκσον. Σχεδιάζει να πάρει συνεντεύξεις από τις έγχρωμες γυναίκες που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη φροντίδα εύπορων οικογενειών της περιοχής. Η πρώτη που ανοίγει την καρδιά της είναι η Έιμπελιν, η υπηρέτρια της καλύτερης φίλης της Σκίτερ, κάτι, που όμως αρχικά θα προκαλέσει τη δυσαρέσκεια της κλειστής τους κοινότητας…

Το ημιαυτοβιογραφικό best-seller «The Help» της Κάθριν Στόκετ, μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη σκηνοθετημένο από τον Τέιτ Τέιλορ, ηθοποιό («Στην Καρδιά του Χειμώνα», «Εγώ, ο Κατάσκοπος») και παιδικό φίλο της συγγραφέως. Το φιλμ πραγματεύεται με εμπνευσμένα προκλητική ματιά, τα απρόσμενα γεγονότα που πυροδοτεί σε μια μικρή πόλη του αμερικανικού Νότου η μυστική συμμαχία τριών διαφορετικών μα εξίσου θαρραλέων γυναικών, προκειμένου να σπάσουν έναν ξεπερασμένο κώδικα ηθικής και να θέσουν νέους κοινωνικούς κανόνες.

Συγκίνηση, χιούμορ, αισιοδοξία και εξαιρετικές ερμηνείες, σε μια διαχρονική ιστορία, που υποστηρίζει πως μερικές φορές ένας και μόνο ψίθυρος αρκεί για να αλλάξει τα πάντα. Πρωταγωνιστούν: Έμα Στόουν, Βαϊόλα Ντέιβις, Οκτάβια Σπένσερ, Μπράις Ντάλας Χάουαρντ, Σίσι Σπέισεκ, Τζέσικα Τσάστεϊν, Κρις Λόουελ, Άλισον Τζάνεϊ, Μέρι Στίνμπερτζεν, Μάικ Βόγκελ, Σίσιλι Τάισον.

«Ιστορία Ενός Εγκλήματος» (In the Heat of the Night – 1967) του Νόρμαν Τζούισον

Σε μια μικρή πόλη του αμερικανικού νότου έχει διαπραχθεί ένα έγκλημα. Όταν ο Βέρτζιλ Τιμπς, ένας καλοντυμένος έγχρωμος από τον βορρά φτάνει στην περιοχή, ο σερίφης Μπιλ Γκιλέσπι, λόγω των φυλετικών του προκαταλήψεων, τον συλλαμβάνει ως βασικό ύποπτο. Ο Τιμπς όμως του αποκαλύπτει ότι είναι αστυνομικός από τη Φιλαδέλφεια και προσφέρεται να τον βοηθήσει στις έρευνές του. Η ταινία προτάθηκε για επτά βραβεία Όσκαρ και κέρδισε πέντε, μεταξύ των οποίων και Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Επίσης κέρδισε τρεις Χρυσές Σφαίρες και ένα Βραβείο BAFTA. Βασίζεται στο μυθιστόρημα του John Ball.

«Σκιές και Σιωπή» (To Kill a Mockingbird – 1962) του Ρόμπερτ Μάλιγκαν

Όταν ένας μαύρος εργάτης κατηγορείται για βιασμό, με ελάχιστες ενδείξεις, ο δικηγόρος Άτικους Φιντς αναλαμβάνει την υπεράσπισή του, προς έκπληξη των υπολοίπων κατοίκων. Ο ίδιος αλλά και τα παιδιά του θα γίνουν στόχος της αποδοκιμασίας της τοπικής κοινωνίας. Το αριστούργημα του Ρόμπερτ Μάλιγκαν, προτάθηκε για οκτώ Όσκαρ ενώ κέρδισε τα τρία από αυτά: Α΄ Ανδρικού Ρόλου (για τον εξαιρετικό Γκρέγκορι Πεκ), Διασκευασμένου Σεναρίου και Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης. Βασίζεται στο βιβλίο της βραβευμένης με Πούλιτζερ, Χάρπερ Λι, «Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια». Πρωταγωνιστούν: Γκρέγκορι Πεκ, Μαίρη Μπάνταμ, Ρόμπερτ Ντιβάλ, Φίλιπ Άλφορντ, Τζον Μέγκνα, Ρουθ Ουάιτ, Πολ Φιξ .

Μερικές ακόμα αξιόλογες επιλογές:

• Guess Who’s Coming to Dinner (1967)
• Mississippi Burning (1988)
• A Dry White Season (1989)
• Malcolm X (1992)
• Freedom On My Mind (1994)
• Rosa Parks (2002)
• Get Out (2017)
• Detroit (2017)
• The Rape of Recy Taylor (2017)

«Η ελευθερία δεν δίνεται ποτέ εθελοντικά από τον καταπιεστή. Πρέπει να κατακτηθεί από τον καταπιεζόμενο.» – Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (Martin Luther King Jr., 15 Ιανουαρίου 1929 – 4 Απριλίου 1968)