Ο Βασίλης Φαϊτάς εντάσσεται στη σαλονικιώτικη γενιά του ’70. Η ποίησή του συνδέεται με τη λογοτεχνική παράδοση της πόλης· ωστόσο, ο Φαϊτάς κινείται μεταξύ της υπερρεαλιστικής παράδοσης της γενιάς του και της εσωτερικευμένης ποίησης της δεύτερης τριανδρίας της πόλης. Στην ποίησή του πάνω σε μονοπάτια ανθρώπινων αισθήσεων και συναισθημάτων συναντώνται λυρικά στοιχεία με υπαρξιακούς προβληματισμούς μέσα από ένα ανθρωποκεντρικό πλαίσιο.

Στη νέα του ποιητική συλλογή («ο αλχημιστής του χάους», Μανδραγόρας, 2015), επιβεβαιώνεται ότι η ποίηση του Φαϊτά είναι εσωτερικευμένη, υπαρξιακή. Η ρέουσα αφηγηματική ροή αντισταθμίζει το αίσθημα του χάους που γεννά η απουσία της στίξης και ο σουρεαλιστικός εικαστικός πλούτος. Ο ποιητής αντιμετωπίζει ένα αίσθημα απογοήτευσης και περιθωριοποίησης, ανήμπορος να κινηθεί μέσα στο χάος που τον κυκλώνει.

Ο χρόνος για τον Φαϊτά αποτελεί ένα βασικό θέμα ποιητικής διαπραγμάτευσης (Αφηγήσεις της ροής, Ο πρόγονος). Προσπαθεί να αντιληφθεί το πέρασμα του χρόνου και τη διαστολή του στη φύση ακολουθώντας τα εσωτερικά. Η αγωνία του για την νεότητα είναι έκδηλη στην ποιητική του (Η Παράσταση, Θρόισμα, Φέγγος, Οιωνοσκόποι). Αποζητά την αλήθεια για τον άνθρωπο μέσα σε ένα βίαιο σύμπαν με ένα αίσθημα απελπισίας και ελπίδας αντάμα. Μέσα σε ένα βίαιο σύμπαν αποζητά τη συνείδηση της αλήθειας (Ευγνωμοσύνη) ως πεπρωμένο (Άραγε, Μαγική εικόνα) ή στοιχείο θνητότητας (Η εφηβεία της περιπλάνησης).

Η ποιητική αλχημεία είναι ο δικός του τρόπος να αντισταθεί στην διάλυση που παρατηρεί. Η αναζήτηση της καταρρέουσας ουτοπίας επανέρχεται συχνά στην ποιητική του (Ο κομπάρσος, Αναδρομή, Εδώ και αιώνες, Αθανασία) μαζί με την αναζήτηση των ονείρων (Ομφάλιος λώρος, Ο πρόγονος, Ευγνωμοσύνη).

Το κοινωνικό χάος απειλεί είτε να τον βουλιάξει στο υγρό στοιχείο ή το σκοτάδι είτε να τον καταρρίψει μέσα από ατομικά και κοινωνικά αδιέξοδα (Αλκυονίδα, Νεάντερταλ, Καρουζέλ).

Ωστόσο, το προσωπικό στοιχείο υπόκειται σε μία συνεχή αναδημιουργία μέσα στο συλλογικό χάος και συχνά προς μία ακαθόριστη δευτεροενική παρουσία. Ένας λανθάνων ερωτισμός, ως στοιχείο αναγέννησης και κίνησης του ποιητικού του σύμπαντος εξαγνίζει τη σκόνη του χάους (Πανσπερμία του έρωτα) και τις παραχαραγμένες ψευδαισθήσεις (Ευγνωμοσύνη).

Ο φόβος της βύθισης και της κατακρήμνισης αισθητοποιείται -άμεσα ή ως απειλή- με τη συχνή εμφάνιση του υγρού στοιχείου (θάλασσα/ωκεανός, ποταμός, πανί, ναυάγιο κλπ) και του ύψους (σύννεφο, ουρανός, υψωμένο). Ο ποιητής μοιάζει τόσο μικρός μέσα στο χαώδη χώρο που οριοθετούν οι ορίζοντες.

Ένα συναίσθημα μελαγχολίας αναδύεται από τις συνθέσεις της συλλογής. Η χαλαρή υπερρεαλιστική γραφή του Φαϊτά εντείνει το συναίσθημα της απογοήτευσης μέσα από τη στιχουργική μαγεία των λέξεων και την εικονοπλαστική γοητεία του στίχου του.

Το μήνυμα συμπλέκεται με τη “χαώδη” εικαστική που δίνει μία αίσθηση κίνησης, εκμεταλλευόμενη τη συνειρμική σύνθεση των εικόνων. Άλλωστε, θεμέλιο ιδεολογικό του σουρεαλισμού είναι η άρνηση των κανόνων του μικροαστικού καθωσπρεπισμού· είναι η καλλιτεχνική αναρχία και το ποιητικό χάος που ως σύνολο όμως αποκτά – με βάση τους συνειρμούς – ενότητα και νόημα. Η πολυκεντρικότητα και το εικονοπλαστικό ψηφιδωτό διαστέλλουν το ποιητικό του σύμπαν.

Μέσα στο σκοτεινό χάος του Φαϊτά όμως διακρίνονται σημεία φωτός· η φωτεινότητα που άλλοτε “σπάει” το σκότος κι άλλες φορές πλημμυρίζει μέρος του ποιητικού κάδρου, αισθητοποιείται με την εμφάνιση των άστρων (Αναδρομή, Τριζόνι, Λίκνισμα, Αθανασία, Σαν ταινία, Άραγε, Ανταρσία, Η Παράσταση) ή φωτοχυσία (Μαγική εικόνα, Η εφηβεία της περιπλάνησης, Ευγνωμοσύνη, Αλκυονίδα, Φέγγος, Η αυγή, Η νέα ημέρα).

Παράλληλα, τη εμφάνιση του γαλάζιου, το μόνο χρώμα που καταγράφεται ως λέξη άμεσα (Φλεγόμενη βάτος, Λίκνισμα, Μαγική εικόνα) ή εκφράζεται εικαστικά μέσα από το υδάτινο περιεχόμενο (ταξίδι σε ένα παράλληλο σύμπαν, Αλκυονίδα, Η Παράσταση, Σαν ταινία, Φέγγος, Φλεγόμενη βάτος) ή το ουράνιο (Άραγε, Ο πρόγονος, Λίκνισμα, Ο αλχημιστής του χάους, Ανταρσία). Η παρουσία της χλωρίδας (Πανσπερμία του έρωτα, Οιωνοσκόποι, Φέγγος, Ο αλχημιστής του χάους) και της άνοιξης (Μαγική εικόνα, Ευγνωμοσύνη, Η Παράσταση) προσφέρει χρώμα περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τα σκοτεινά σημεία.

Οι εξωτερικές εικόνες και η κίνηση -συχνά με λέξεις που δε τη δηλώνουν άμεσα – εξοστρακίζουν το σκότος, ακόμα κι αν δεν υποδηλώνεται άμεσα η φωτεινότητα. Η κίνηση εκδηλώνεται με τη συχνή παρουσία του ανέμου (Η Παράσταση, Αλκυονίδα, Αφηγήσεις της ροής, Σαν ταινία, Ομφάλιος λώρος, Φλεγόμενη βάτος, Ο αλχημιστής του χάους, Πανσπερμία του έρωτα) των υδάτινων ροών (Μαγική εικόνα, Νεάντερταλ, Τριζόνι, Εδώ και αιώνες).  

Η πλήρης απουσία στίξης συνδέει τα νοήματα και δημιουργεί μία αίσθηση στιχουργικής ρευστότητας και συνέχειας των πάντων· έτσι όμως ο ρυθμός μένει ελεύθερος στην απαγγελία με το χρόνο να διαστέλλεται· τη χρονική διαστολή υποστηρίζει και η συχνή χρήση του ενεστώτα, με το εξακολουθητικό του ποιόν ενέργειας και “σπαρμένοι” μέλλοντες (Ο πρόγονος).

Ενώ στη λιτή του έκφραση κυριαρχούν ρήματα και ουσιαστικά συχνά συναντώνται ονοματικά σύνολα σε ένα στίχο μέσα σε ελλειπτικές προτάσεις με ασύνδετο σχήμα – δίχως τα σημεία στίξης – εντείνοντας το συναίσθημα · έτσι όμως ενισχύεται η αχρονική αίσθηση του τιτλικού χάους · μια αντίληψη ανερμάτιστης ποιητικής αλχημείας με όργανα τις λέξεις και τα συναισθήματα.

Η μελιχρή ροή του ύφους του Φαϊτά αφήνει το συναίσθημα να περιβάλλει σαν φως τον αναγνώστη · σε αντίθεση προς το βίαιο χάος, η γλώσσα του με την εμπλουτισμένη σουρεαλιστικά προφορικότητά της λειτουργεί ως ηλιαχτίδα στο βερμπαλιστικό και δυσνόητο καλλιτεχνικό περιβάλλον.

Κατά τον Σαντζίλιο[1] «ο οπτικός ορίζοντας του Φαϊτά περικλείει μια αρχέγονη  γονιδιακή σύμφυση με ένα αστρικό πεπρωμένο απαισιοδοξίας και μοναξιάς στη περιδίνηση ενός σύμπαντος που μετεωρίζεται από «έναν Θεό σ’ έναν άλλο Θεό», μιας ουτοπίας όπου «το νόημα των λέξεων… διαφεύγει» και η «συνάντηση», στην οποία αναφέρεται ο τίτλος της συλλογής, μένουν έωλα». 

Το βιβλίο

[1] Κρεσέντσιο Σαντζίλιο,  Η ποιητική του Βασίλη Φαϊτά, Μανδραγόρας (09/10/2015).