Το νέο μυθιστόρημα του Κώστα Θερμογιάννη, «Ελένη» (anima εκδοτική, 2017), είναι ένα παραμύθι για μεγάλους. Μέσα σε μία μυθιστορηματική πλοκή ο συγγραφέας ζωντανεύει ακτίνες φωτός, μαύρες τρύπες και σκοτεινή ύλη, κομήτες και αστεροειδείς σε ένα φανταστικό ταξίδι στο σύμπαν. Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε τις περιπέτειες της ηλιαχτίδας Ελένης. 

Ads

Και όπως ακριβώς τα παραμύθια έχουν τις δικές τους αλληγορίες προς την πραγματική ζωή, έτσι και του Θερμογιάννη έχει τις δικές του αναφορές προς τις σειρήνες που απειλούν τον άνθρωπο στο ταξίδι του στη ζωή. Φιλοσοφικές αναζητήσεις ενσωματώνονται στην πλοκή και  υπαρξιακές αγωνίες εκτίθεται μέσα σε μία πορεία υψηλών ταχυτήτων στο σύμπαν.

Η μακροπερίοδη αφηγηματική έκφραση ισορροπεί με τους λιτούς διαλόγους. Και οι διάλογοι αυτοί κατέχουν λειτουργική θέση στο μυθιστόρημα, προσδίδουν μια σκηνικότητα με την θεατρική παραστατικότητά τους και τη φυσικότητα, διαμοιράζοντας την αφήγηση και αποφεύγοντας τη μονοτονία της τριτοπρόσωπης αφήγησης. Ταυτόχρονα, όμως, φωτίζουν τους χαρακτήρες των ηρώων και συμβάλλουν στην εξέλιξη του μύθου.

Κυρίως όμως μέσα από την διαλογική παραστατικότητα ο συγγραφέας θέτει τους υπαρξιακούς προβληματισμούς του και ερμηνεύει την ίδια την κίνηση στο σύμπαν σαν σε μάθημα εκλαϊκευμένης αστροφυσικής. Έτσι ο παντογνώστης αφηγητής διακόπτεται από συμμετέχοντες αφηγητές με εξωτερική μηδενική εστίαση κι εσωτερική οπτική γωνία στο πλαίσιο διαλόγων και πρωτοπρόσωπων συνήθως εγκιβωτισμένων και αναδρομικών διηγήσεων (σελ. 29-34).

Ads

Μα η Ελένη δεν παύει να είναι μία ηλιαχτίδα μία ακτίνα φωτός που διασχίζει το σύμπαν. Και τούτη η μυθική σύλληψη ακριβώς κινείται με βάση το νόμο της αστροφυσικής σε μία εκλαϊκευμένη έκφραση. Οι μεγάλες ταχύτητες, οι μαύρες τρύπες και οι πλανητικοί σχηματισμοί ή ακόμα και η τυχαιότητα και η βία του διαστήματος, όλα ενσωματώνονται μελετημένα στην μυθιστορηματική πλοκή.

Χαρακτηριστική είναι η εσωτερική ανάγκη της πρωταγωνίστριας να στρίψει. Μα στρίβει το φως; Φυσικά. Άλλωστε, η καμπυλότητα του φωτός λόγω της βαρύτητας έχει αποδειχθεί (Einstein) και αυτό ακριβώς χρησιμοποιεί ως μυθιστορηματική διέξοδο στην δραπέτευσή της ο Θερμογιάννης. Μα εδώ εκφράζεται τόσο απλά και ως κομμάτι της υπόθεσης που γίνεται σαν σε παιδικό παραμύθι. Μέσα από την κίνηση της Ελένης στο χώρο και τον χρόνο ο Θερμογιάννης αδράττει την ευκαιρία να αγγίξει υπαρξιακά ζητήματα, όπως η υποκειμενική του φύση του χρόνου (σελ. 22).

Η ίδια η πορεία της Ελένης αντιστοιχεί στην αυτονόμηση ενός παιδιού που κάνει φιλίες και αντιμετωπίζει μακριά από την πατρική ασφάλεια τις δυσκολίες της ζωής έχοντας όμως και τις δικές του αγωνίες. Μέσα στον μύθο, ενσωματωμένος ο ρόλος της βαρύτητας και της έλξης ή ώθησης από πλανήτες μοιάζει με μαγικό αντικείμενο. Ωστόσο, διατηρεί και λειτουργικές ερμηνείες κοινωνικών σχέσεων και αλληλεπιδράσεις των ατόμων όπως αρμόζει σε ένα παραμύθι. Έτσι όμως αποκτά έναν πολυεπίπεδο νοηματικό χαρακτήρα τόσο ως ένα μυθιστόρημα συμπαντικών διαδρομών και επιστημονικής φαντασίας όσο και ως μία αλληγορική διήγηση παιδαγωγικού χαρακτήρα.

Η αποδοχή της διαφορετικότητας, η θετική ή αρνητική στάση των άλλων, η ματαιοδοξία, οι κίνδυνοι της “σκοτεινής” κοινωνίας είναι μερικές διδακτικές αναλογίες του παραμυθιού που όμως έρχονται τόσο απλά και τόσο φυσικά μέσα στην εξωανθρώπινη μυθιστορηματική πλοκή. Αναλόγως ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τους πολέμους και τον εθνικισμό δείχνοντας και τις συνέπειές τους στους άμαχους πληθυσμούς.

Η ηλιαχτίδα σαν μικρό παιδί αναζητά το νόημα της ζωής, τον λόγο ύπαρξης, την αγάπη και τη φιλία. Συναντά φίλους και απειλές, χωρίζει και αγαπά στο ριψοκίνδυνο ταξίδι που εκείνη θαρραλέα χαράζει ενάντια στις παραινέσεις των άλλων. Αποκτά όμως εμπειρίες στη ζωή, γνωρίζει νέους πλανήτες και απαντά σε όλο και περισσότερα ερωτήματα που η ίδια καταθέτει!