Στην περίοδο της κρίσης η ποίηση έγινε πιο κοινωνική. Τα ατομικά συναισθήματα δεν προσεγγίζονται ποιητικά μακριά από το κοινωνικό περιβάλλον. Η απογοήτευση και η μελαγχολία απέκτησαν κοινωνικά χαρακτηριστικά. Η ποίηση της αγανάκτησης δεν είναι όμως πάντα κοινωνική. Παραμένει ανθρωποκεντρική και εκφράζει τα συναισθήματα μίας κοινωνίας σε κατάρρευση.

Σε αυτό το κοινωνικό συναισθηματικό πλέγμα εντάσσεται και η ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Δήμου, «Σύγχρονη ζωή» (Μανδραγόρας, 2015). Η ποίηση του Δήμου είναι υπαρξιακή με σαφείς κοινωνικές αναφορές. Το άτομο εντάσσεται ποιητική στο κοινωνικό σύνολο και δεν αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα από την κοινότητα. Η συλλογή μέσα από μία διαχρονική προσέγγιση εκφράζει το συναίσθημα της απογοήτευσης για τη σαπίλα της σύγχρονης ζωής.
Ο ποιητής σκοινοβατεί προσεκτικά ανάμεσα στη ζωγραφική ποίηση και την αφηγηματική ρίχνοντας το κέντρο βάρους του στην υπαρξιακή αγωνία για το μέλλον της κοινωνίας και του ατόμου. Η κοινωνική σήψη αναδύεται μέσα από την προσεκτική τοποθέτηση των λέξεων.

Μία υπερρεαλιστική δοσμένη κραυγή πηγάζει από την ποίηση του Δήμου που γεννά καταρράκτες οργής. Ωστόσο, η όργητα του Δήμου είναι ελεγχόμενη μέσα στην ποιητική ένταση. Αισθητοποιείται μέσα από τους σουρεαλιστικούς και θρυμματισμένους στίχους. Τα υπερρεαλιστικά στιχουργικά κύματα εκφράζουν τον παραλογισμό της σύγχρονης ζωής (η ανάσα του δελφινιού, αλατόνερο, ερασιτεχνικό πρωτάθλημα).

Η συλλογή “μυρίζει” αισιοδοξία. Ιχνογραφεί τη διαφθορά και τη σαπίλα της σύγχρονης ζωής, σε διάφορες εκφάνσεις της. Ένα ελαφρύ φως προσφέρει ανάσες αισιοδοξίας και ακτινοβολεί το ποιητικό κάδρο. Άλλοτε το φως προέρχεται από το φεγγάρι (η ανάσα του δελφινιού), άλλες φορές από το τζάκι (άρθρωση), άλλοτε από ένα αδύναμο ήλιο (λατομείο). Το φως στο καναβάτσο μετριάζει το αίσθημα της μελαγχολίας και αφήνει να διαρρεύσουν ψίθυροι αισιοδοξίας. Ακόμα και στα ποιήματα που δεν έχουν αναφορά σε κάποια πηγή φωτός, ασυνείδητα δίνουν μία αίσθηση φωτεινότητας (ερασιτεχνικό πρωτάθλημα, αλληλογραφία, μαύρα φορεμένα, όρασης καταρράκτες, σταδιοδρομία), ενώ η αίσθηση του ημιτελούς συχνά λειτουργεί από μόνη της ως ανάσα αισιοδοξίας.

Στην εικαστική του διακρίνεται μία συνεχής κίνηση· ηχητικές εικόνες και μία θολή πολυχρωμία -συχνά χωρίς συγκεκριμένα χρώματα- καλύπτουν όλες τις συνθέσεις του. Το υγρό στοιχείο (κατά βάση η θάλασσα) κάνει αισθητή την παρουσία· αποδίδει ποιητικά τη ρευστότητα των καιρών και το αίσθημα της αέναης απογοήτευσης (τραύμα οδοιπορικό, μεταφορά φωτός, μαύρα φορεμένα, στ’ ανοιχτά).
Αξίζει να σημειώσουμε ότι συχνά οι συνθέσεις μοιάζουν να μένουν ημιτελείς, σα να περιμένει ο αναγνώστης ένα συμπλήρωμα εκφράζοντας έτσι το αίσθημα της απογοήτευσης για τη διαρκή κατάρρευση… Μοιάζει σαν η σύγχρονη σαπίλα να μην έχει ολοκληρώσει την κατάρρευσή της.

Η χρήση της επανάληψης σε αρκετές συνθέσεις (τροχαλία, αλληλογραφία, αλατόνερο, η ανάσα του δελφινιού, χάσιμο χρόνου) δημιουργεί ένα οπτικό πεδίο που μαγνητίζει τον αναγνώστη· εντείνει το συναίσθημα της οργής και της αγωνίας για το μέλλον· συνθέτει την αίσθηση του διαρκούς, της ατέρμονης σαπίλας. Ο τεμαχισμός των στροφών αποτυπώνει τη συναισθηματική διάσπαση· αισθητοποιεί τη γάγγραινα που απλώνεται στο κοινωνικό κορμί.

Ο θάνατος παρά τη συχνή παρουσία του διατηρεί σε απόσταση την υπαρξιακή μελαγχολία. Και τούτο διότι αντιμετωπίζεται μέσα από μία υλιστική προσέγγιση (σταδιοδρομία, άρθρωση, Αχερουσία, ιδιωτική λογική, Ω). Ταυτόχρονα, το αίσθημα του ανολοκλήρωτου/ημιτελούς δεν “αφήνει” το θάνατο να κυριαρχήσει συναισθηματικά.
Στην ποίηση της αγανάκτησης κάθε δημιουργός εισπράττει με διαφορετικό τρόπο τις κοινωνικές παραστάσεις και τις αποδίδει με το δικό του τρόπο, ακόμα και σαν μία σύντομη εικόνα ή μία αλληγορία. Η μεγάλη διαφορά από τις προηγούμενες γενιές είναι η εισροή κοινωνικών εικόνων στην ποίηση. Καθημερινές κοινωνικές παραστάσεις εισάγονται για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση, εκφράζουν όχι μόνο το αδιέξοδο, αλλά και απλά την εικόνα της κοινωνίας, άλλοτε με τη δική της σαπίλα κι άλλες φορές σαν ένα κοινωνικό σχόλιο πέρα από την ίδια την κρίση (τα χαμένα όνειρα, η προσφυγική κρίση και η μετανάστευση, το κοινωνικό περιθώριο κλπ).

τοβιβλίο