[…] πρέπει πλέον, χωρίς φόβο ή χωρίς πάθος, να αναπτύξουμε στάσεις και συμπεριφορές οι οποίες μπορούν να υπερβούν την κρίση. Στο πλαίσιο αυτό είναι ανάγκη να αναπτυχθούν τρόποι και είδη λόγων με στόχο να αλλάξουμε το αφήγημά της […] H καθηγήτρια φιλόλογος και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ Mαρία Μποντίλα, στα πλαίσια της  Έρευνας για την Κρίση(που διεξάγει ακτιβιστικά από το 2010 η δημοσιογράφος και σύμβουλος ανθρωπίνων σχέσεων Κρυσταλία Πατούλη και δημοσιεύεται στο tvxs.gr), παρουσιάζει τη δουλειά του Κοινωνικού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου “Ζωή, Λόγοι, Πολιτικές στον καιρό της κρίσης”, από τις εκδόσεις Ένεκεν.

Ads

Τα δύο τελευταία χρόνια ο λόγος μας «πάγωσε». Διαπιστώσαμε ότι υπήρχε μια αμηχανία, ίσως και αδυναμία, να σκεφτούμε και να δράσουμε μέσα στην κρίση. Άλλωστε η περίοδος πριν, και ετούτη εδώ, μετά την κρίση, δεν έχουν τίποτε το κοινό από αυτήν την άποψη.

Αντί λοιπόν να αρκεστούμε στο να περιγράφουμε με αγωνία τα αποτελέσματα της κρίσης –πράγμα που συνιστά και πάλι μια ένδειξη του παγώματος του λόγου, το να αναφέρεσαι δηλαδή στη φτώχεια, στην ανεργία και σε όλα αυτά τα πραγματικά φοβερά αποτελέσματα της κρίσης – σκεφτήκαμε να καταφύγουμε στο βιωματικό λόγο. Να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε τις εμπειρίες μας, να επιδείξουμε μια μέριμνα για τα βιώματα, τα συναισθήματα, τις διαθετικότητες, να μη περιοριστούμε σε έννοιες και θεωρίες.

Και ενώ μιλούσαμε για το πώς βιώνει ο καθένας μας την κρίση, συνειδητοποιήσαμε ότι αυτή αποτελεί ένα ολικό φαινόμενο, ένα ολικό κοινωνικό γεγονός, ένα γεγονός το οποίο διασταυρώνεται και διαπερνά όλα τα κοινωνικά επίπεδα, όλες τις σχέσεις και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Ads

Δεν αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο μπορείς να το διαχειριστείς σκεφτόμενος με τον παραδοσιακό τρόπο, γόνιμο σε άλλες περιπτώσεις και συνθήκες, διακρίνοντας το οικονομικό, το πολιτικό, το συμβολικό, το πολιτισμικό επίπεδο.

Την κρίση, σύμφωνα με το Marcel Mauss, δεν μπορείς να την εξετάσεις ως ενιαίο συμπίλημα διαφόρων επιπέδων και διαστάσεων αλλά ως ένα πολυεδρικό φαινόμενο που τέμνει, διαποτίζει και διαποτίζεται από όλα τα άλλα, και αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε.

Στην τωρινή φάση προτείνουμε μια διαφορετική προσέγγιση. Ζούμε σε μια νέα συνθήκη που χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι είμαστε ήδη «μέσα στην κρίση». Ούτε πριν, ούτε ενόψει, ούτε στην αρχική φάση. Είμαστε ήδη εντός του γεγονότος, όλα διαποτίζονται από αυτό και πρέπει πλέον, χωρίς φόβο ή χωρίς πάθος, να αναπτύξουμε στάσεις και συμπεριφορές οι οποίες μπορούν να την υπερβούν. Στο πλαίσιο αυτό είναι ανάγκη να αναπτυχθούν τρόποι και είδη λόγων με στόχο να αλλάξουμε το αφήγημα της κρίσης. Αυτή είναι η βασική ιδέα την οποία θέλουμε να υπηρετήσουμε.

Σημειωτέον ότι ως Κοινωνικό Εργαστήριο* δεν κατευθύνουμε τη ματιά μας με κάποια προτεραιότητα στη κεντρική πολιτική σκηνή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αδιαφορούμε γι αυτήν. Είμαστε ένας χώρος που ενδιαφέρεται περισσότερο για το τι συμβαίνει σε όλα συγχρόνως τα επίπεδα.

Η ματιά μας είναι «από τα κάτω» ή, με άλλη πιο οικεία ορολογία, διαγώνια. Μας ενδιαφέρουν οι θετικές πρακτικές των υποκειμένων και όχι μόνο η κριτική στην ορατή κρατική πολιτική.

Εμάς, μας ενδιαφέρει να συζητήσουμε και να αναστοχαστούμε πάνω στις έννοιες των κυρίαρχων πολιτικών και μεγάλων αφηγήσεων, χωρίς εγκλωβισμούς στις δικές τους περιχαρακώσεις.

Το Εργαστήριο για την προετοιμασία των εκδηλώσεών του εργάζεται συλλογικά με ομαδικότητα, με εσωτερικές συζητήσεις. Αυτή η μεθοδολογία είναι το στοιχείο της ωριμότητάς μας, σε αυτό έχουμε κατασταλάξει.

Αν μας ενδιαφέρουν οι πολιτικές από τα κάτω δεν έχουμε παρά να μιλήσουμε, να αναλύσουμε και να συζητήσουμε εμπειρίες και βιώματα κοινωνικά, πολιτικά κ.λπ.

Υπ’ αυτήν την έννοια το μεθοδολογικό μας πρόταγμα συνίσταται στην άρθρωση γνώσης και πολιτικής, σε αντίθεση από την παλιότερη, θετικιστική διάκριση θεωρίας και πράξης.

Είναι σύνηθες να αναπαράγεται μια θετικιστική διάκριση: «από δω ο θεωρητικός, από κει οι ακτιβιστές», ενώ το στοίχημα είναι τα δύο στοιχεία να συναρθρωθούν.

*Tο Κοινωνικό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης, τα δέκατα γενέθλιά του και η παρουσίαση του πρώτου του βιβλίου

Τα τελευταία 10 χρόνια λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη το Κοινωνικό Εργαστήριο. Είναι ένας ανοικτός χώρος κριτικής δημοσιότητας και ακτιβιστικής έρευνας που επιδιώκει τον αναστοχασμό, τη δημοκρατική αντιπαράθεση ιδεών, τη διαμόρφωση προτάσεων και την ανταλλαγή εμπειριών. Δείχνοντας αξιοσημείωτη αντοχή στο χρόνο –κλείνει φέτος τα 10 χρόνια λειτουργίας του- κινείται ως ένα διαρκές εργαστήριο σε επίπεδο πόλης και σε επαφή με τις νέες μορφές αντίστασης και κινημάτων.

Ανανεώνοντας συνεχώς τη δράση του, επινοεί τόπους και τοπικές, όχι μόνο θεματικά (στη φιλοσοφία, την οικονομία, την ιστορία, τη λογοτεχνία, την εκπαίδευση και την ανθρωπολογία, τις σπουδές φύλου κ.ά.) αλλά και παγκοσμιοτοπικά (από την Τσιάπας στην Αραβική Άνοιξη και από εκεί πίσω στην ελληνική κρίση).

Η συνολική εμπειρία και το πλούσιο υλικό, που η μέχρι τώρα δράση του έχει σωρεύσει, παρουσιάζεται, στο πλαίσιο ενός memory-project, στο μπλοκ του https://koinoniko-ergastirio.blogspot.gr/

Η τελευταία δουλειά του Εργαστηρίου αφορά στην κρίση και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ενός συλλογικού αναστοχασμού που κατέληξε στη διοργάνωση μιας ημερίδας και στην έκδοση ενός βιβλίου που φέρνει τον τίτλο Ζωή, Λόγοι, Πολιτικές στον Καιρό της Κρίσης, Εκδόσεις Ένεκεν Θεωρίας , Θεσσαλονίκη 2013.

image

Το βιβλίο αποτελείται από 12 κείμενα, εισηγήσεις της ομώνυμης ημερίδας που υπογράφουν οι Νίκος Βουλγαρόπουλος, ΄Ακης Γαβριηλίδης, Μάριος Εμμανουηλίδης, Θοδωρής Σδούκος, Αλέκος Καρδασιάδης, Σοφία Λαλοπούλου, Μπεν Μάτσας, Μιχάλης Μπαρτσίδης, Ελένη Μπέλα, Μαρία Μποντίλα, Χρήστος Νασιόπουλος, Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Ελένη Χοντολίδου.

*To παραπάνω κείμενο αποτελείτο από αποσπάσματα της εισαγωγής του βιβλίου που δείχνουν τον τρόπο δουλειάς του Εργαστηρίου και τη μεθοδολογία που ακολουθείται.
image

Το Κοινωνικό Εργαστήριο γιορτάζει τα 10 χρόνια του και παρουσιάζει το βιβλίο του  “Ζωή, Λόγοι, Πολιτικές στον καιρό της κρίσης”, Εκδόσεις Ένεκεν, στον Κοινωνικό Χώρο για την ελευθερία Μικρόπολις Βενιζέλου και Βασ. Ηρακλείου 18, Θεσσαλονίκη, το Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014, στις 7:00 μμ