«Το καινούριο μου βιβλίο που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Σύγχρονοι Oρίζοντες, έχει τίτλο «ΕΑΜ», όπου βέβαια αναλύεται από κάτω τι σημαίνει: Έρως Ανίκατε Μάχαν…» ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή τη μεταμόρφωση ή καλύτερα την ανανοηματοδότηση που μπορεί να προκαλέσει ένα ερωτικό βιβλίο, ή μάλλον, ένας πολιτικός συγγραφέας που γράφει για τον έρωτα, ή ίσως ένας ερωτικός συγγραφέας που μιλά για πολιτική, ή μήπως, τελικά, αυτά τα δύο δεν διαφέρουν;

Ads

» …Αποτελείται από 7 νουβέλες που υπάρχουν διάσπαρτες μέσα στα 100 βιβλία που έχω γράψει σε διαφορετικές χρονικές περιόδους από το 1953 μέχρι σήμερα. Δηλαδή δεν είναι από ένα μόνο βιβλίο, και συνθέτουν όλες μαζί μία ενότητα όπου αναλύονται οι διάφορες εκδοχές του έρωτα.

Αυτό θεωρώ καινούργιο. Γιατί, ξέρεις, όταν διαβάζεις ένα βιβλίο που απαρτίζεται από 7 διαφορετικά κομμάτια, που εξελίσσονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδου του συγγραφέα, αυτό δημιουργεί μια καινούργια ενότητα, μια καινούργια αντίληψη. Κι αυτό νομίζω ότι είναι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό αυτής της έκδοσης.

Πώς έγινε η επιλογή τους;
Γνωρίζοντας αρχικά τι θέλω να μπει μέσα σ’ αυτό το βιβλίο, ήξερα και που να τα αναζητήσω.
 
Και με ποιο κριτήριο τα επιλέξατε;
Με τα κριτήριο που δίνει ο τίτλος τους, δηλαδή το Έρως Ανίκατε Μάχαν.
 
Και ο συνειρμός που γίνεται αναγκαστικά με το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο);
Είναι τα αρχικά του Έρως Ανίκατε Μάχαν.
 
Προφανώς. Οπωσδήποτε όμως δημιουργείτε και μία ανανοηματοδότηση.
Το έπιασες πολύ σωστά.
 
Μια ίσως πολύ ενδιαφέρουσα ανανοηματοδότηση…
Βγήκε αυθόρμητα. Δεν το είχα σκεφτεί εκ των προτέρων. Δηλαδή ο τίτλος που είχα στο μυαλό μου ήταν: Έρως Ανίκατε Μάχαν. Και κάποια στιγμή το έγραψα με το χέρι μου και είδα ότι τα κεφαλαία γράμματα έφτιαχναν την λέξη ΕΑΜ…
 
Ο «συγγραφικός εαυτός» είναι πολύ πιο μπροστά από τον κάθε συγγραφέα, οπότε στην δική σας περίπτωση, πώς να τον προλάβουμε;
Όμως ένας τέτοιος αγώνας, μία επανάσταση, είχε μέσα του και έμπνευση. Και ο έρωτας τι άλλο είναι από έμπνευση;
Και ο ανίκητος έρωτας, πόσο μάλλον …Αλλά, το θέμα είναι ότι λόγω του «Ζ» με είχανε χαρακτηρίσει ως πολιτικό συγγραφέα.
Το 1968, ήταν ένας φίλος μου, ο Ρεζί Ντεμπρέ, που τον συνέλαβαν, όταν σκοτώσαν τον Τσε Γκεβάρα, γιατί ήταν και ο ίδιος μέσα στην ομάδα του, καταδικάζοντάς τον τελικά σε ισόβια δεσμά σε φυλακή της Βολιβίας.
Επειδή ήξερα τη γυναίκα του στο Παρίσι, του έστειλα δύο βιβλία μου που είχαν κυκλοφορήσει τότε στα Γαλλικά, το «Ζ» και τις «Φωτογραφίες» και ενώ εγώ θεωρούμουν τότε ένας κατ’ εξοχήν πολιτικός συγγραφέας, λαμβάνω ένα γράμμα από τον Ρεζί, το οποίο με εξέπληξε, που έλεγε ότι «δεν είσαι πολιτικός συγγραφέας, όπως λένε, αλλά ερωτικός».

Όταν με το καλό αποφυλακίστηκε -χάριν της πίεσης της διεθνούς κοινής γνώμης- και τον συνάντησα, κουβεντιάσαμε πάνω σε αυτό. Το να ακούς από έναν τέτοιον άνθρωπο έναν τέτοιο προβληματισμό, μου άρεσε. Έτσι και εγώ, επειδή με τα χρόνια εν τω μεταξύ άρχισε να με κουράζει που με ρωτούσαν συνέχεια για το «Ζ», ενώ είχα γράψει τόσα βιβλία και να με ταυτίζουν με έναν καθαρά στρατευμένο συγγραφέα ειδικά στο εξωτερικό λόγω του βιβλίου και λόγω της χούντας -που αναγκαστικά ήταν τότε κανείς έντονα πολιτικοποιημένος- τους απαντούσα: «είμαι ερωτικός συγγραφέας». Κι όταν αυτός ο φίλος μου στις εκδόσεις Σύγχρονοι Oρίζοντες, ο Θέμις Διαμαντής με ρώτησε αν έχω κάποιο βιβλίο ερωτικό, είπα να του κάνω αυτή την ανθολογία. Του άρεσε, και έτσι θα κυκλοφορήσει.
 
Είναι ο έρωτας επανάσταση;
Ναι, με την κυριολεξία της λέξης. Δηλαδή, έχει και την ανάσταση μέσα. Με αυτή την έννοια, είναι κάτι που αναστατώνει, επαναστατεί όχι με την έννοια την μαχητική (αν και λένε ότι υπάρχει αυτός ο πόλεμος των φύλων, αυτό το είδος δεν είναι έρωτας, είναι σεξισμός), ο έρωτας σε αναδημιουργεί ολόκληρο, με την έννοια ότι οι ιδεολόγοι επαναστάτες θεωρούσαν σαν μια “ερωτική” στάση ζωής την επανάσταση, που τους εξαΰλωνε, τους ανέβαζε σε άλλα στρώματα, σε άλλα επίπεδα και αυτό το είδα, εγώ τουλάχιστον, πολύ καθαρά τον Μάη του ’68 (παρόλο που δεν ήταν επανάσταση, ήταν εξέγερση) όπου ξαφνικά, άνθρωποι που ήξερα βγήκαν στους δρόμους κι όχι μόνο η νεολαία που έκανε τις διαδηλώσεις, αλλά και όλοι όσοι ήταν κλεισμένοι ως τότε στο καβούκι τους και μιλούσαν μεταξύ τους, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, άνθρωποι που δεν είχαν μιλήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή ούτε με τον γείτονά τους.

Όλο αυτό ήταν κάτι που φάνταζε με ερωτικό ξέσπασμα, γιατί έβγαλε από την ρουτίνα, από τη συνήθεια, από όλα αυτά που δημιουργούσε η καθημερινότητα, έναν άλλον εαυτόν στον καθέναν. Με αυτή την έννοια πιστεύω ότι είναι επαναστατικός, όπως τον χαρακτήρισα, όμως, ο έρωτας, που ενέχει, δηλαδή, την ανάσταση. Στάση, αντίσταση, ανάσταση, επανάσταση, «είναι κι αυτή μια στάση. Νιώθεται», όπως λέει και ο Καβάφης
 
Και τη μεταμόρφωση που είναι, ίσως, κάτι πιο επαναστατικό και από την επανάσταση;
Ακριβώς, πολύ σωστά το διατύπωσες. Πρόκειται για μεταμόρφωση.

Ποια άλλα βιβλία θα κυκλοφορήσουν εκτός από το “ΕΑΜ”;
Αυτόν το μήνα που τελειώνει και τον επόμενο, κυκλοφορούν τέσσερα βιβλία μου.
Πρώτον είναι μία συλλεκτική έκδοση του «Ζ» από τις εκδόσεις Διόπτρα, με την επέτειο των 45 χρόνων από την πρώτη έκδοσή του το 1966, και κυκλοφορεί με το dvd της ταινίας του Κώστα Γαβρά και με ένα εξαιρετικό επίμετρο του φιλόλογου Αριστοτέλη Σαϊνη, ο οποίος έχει επιμεληθεί και τo βιβλίο. Επίσης, να σημειώσουμε ότι το 2012 είναι τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γρηγόρη Λαμπράκη.

 
Το άλλο είναι «Η Διήγηση του Ιάσονα – Αναμνήσεις απ’ τον Χείρωνα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γκοβόστη με με μια εξαιρετική επίσης εισαγωγή του Λέκτορα του Παν/μίου Αθηνών, Θανάση Αγάθου, για την κριτική υποδοχή του πρώτου μου αυτού βιβλίου όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 1953. Ωστόσο αφορούσε, μόνο το πρωτο μισό της παρουσας έκδοσης. Οι αναμνήσεις απ’ τον Χείρωνα, που είχα γράψει την ίδια εποχή με τον Ιάσονα δεν είχαν δημοσιευτεί ποτέ. Οπότε τώρα αυτά τα δύο αποτέλεσαν έναν ενιαίο τόμο γιατί είναι η άλλη όψη της διήγησης του Ιάσωνα, το δεύτερο κομμάτι που λέγεται «Αναμνήσεις απ’ τον Χείρωνα».

 
Επίσης, ένα βιβλιαράκι μικρό που κυκλοφόρησε προχτές από τις εκδόσεις Οδός Πανός, με τίτλο «Η βαθιά ελληνική κρίση» προέρχεται από μία αρχική συνέντευξη που έκανε ο Θανάσης Νιάρχος στη σειρά «Οι αταίριαστοι», που δημοσιεύονται κάθε Σάββατο στα “Νεα”, με τον Καθηγητή Οικονομίας Ιωάννη Στουρνάνα, Γενικό Δ/ντή του ΙΟΒΕ, και με μένα, και που μετά επεκτάθηκε και έγινε αυτό το βιβλίο.