Κρίση- οικονομική και κοινωνική- και ο όλεθρος της κλιματικής μας γεμίζουν σύγχυση και ανασφάλεια. Ο Μάκης Ανδρονόπουλος με το βιβλίο του «Sapiens 3 κόντρα στον Μετάνθρωπο. Εγχειρίδιο μετάβασης στην “άλλη εποχή”», που κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική εξηγεί πώς παίζεται το παιχνίδι στην εποχή μας.

Αν και η σύγχρονη τεχνολογία έκανε ευκολότερη τη ζωή μας γιατί δεν γίναμε σοφότεροι;

Κατ΄ αρχήν δεν είμαι και τόσο βέβαιος ότι η τεχνολογία έκανε ευκολότερη τη ζωή μας. Παράδειγμα, για να κάνεις μια καταγραφή ακινήτου μέσω διαδικτύου στο Κτηματολόγιο πρέπει να έχεις δίπλα σου μηχανικό και δικηγόρο. Με το κινητό τηλέφωνο ο εργοδότης έχει ανά πάσα στιγμή πρόσβαση στην προσωπική ζωή του εργαζόμενου και με εικόνα! Η τεχνολογία επιδρά ισχυρά στην ψυχολογία, γιατί επιβάλλει την προσαρμογή του ατόμου στην ταχύτητα που αυτή παράγει. Ο οδηγός που τρέχει με 160 χλμ δεν πρέπει να σκέπτεται αλλά να αντιδρά γρήγορα. Η τεχνολογία αντικαθιστά τον στοχασμό (reflection) με την ανακλαστική αντίδραση. Έτσι, ο άνθρωπος εγκαταλείπει τη θέση του ως υποκείμενο και γίνεται χειραγωγημένος. Αυτό ισχύει και για τους ίδιους τεχνολόγους.

Δεύτερον, άλλο γνώση και άλλο σοφία. Η επιστήμη παράγει νέα γνώση, ένα τμήμα της οποίας μετατρέπεται σε τεχνολογία και από αυτή ένα τμήμα της εμπορευματοποιείται και χρησιμοποιείται για τις «ανάγκες» των πολλών. Η τεχνολογία είναι μέσο. Στο διαδίκτυο υπάρχει τεράστια ποσότητα προσβάσιμης γνώσης. Η σοφία προϋποθέτει στοχασμό και ο στοχασμός χρόνο και νηφαλιότητα, συνθήκες που εμποδίζει η τεχνολογία επιβάλλοντας φρενήρεις ρυθμούς στην καθημερινότητα. Ε! τώρα ήρθε και η τεχνητή νοημοσύνη και το chatGDP που θα σκέφτεται για ‘μας, οπότε θα απολέσουμε σταδιακά κάθε δυνατότητα αναλυτικής και κριτικής σκέψης…

Γράφετε ότι οι εξουσίες των αγορών διαχειρίζονται την ανασφάλεια και τον φόβο μας και μας καλλιεργούν μία αίσθηση μηδαμινότητας. Έχει μερίδιο ευθύνης ο μιντιακός λόγος;

Ζούμε στο καθεστώς των «οικονομιών του χρέους». Τα κράτη είναι υπερχρεωμένα με 305 τρις. δολάρια όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι στα 102 τρις. δολ., δηλαδή χρωστάμε κοντά στο 300% του ΑΕΠ. Αυτά τα χρέη τα χρωστάμε στις αγορές, στους επενδυτές που αγοράζουν κρατικά ομόλογα και στις τράπεζες. Δείτε τις ΗΠΑ που χρωστάνε 33 τρις δολ. και χρειάστηκε να πάρουν την έγκριση του Κογκρέσου για συνεχίσουν να δανείζονται. Αν σταματήσουν να δανείζονται θα χρεοκοπήσουν. Αυτή είναι μία μείζονα δομική στρέβλωση που οδηγεί σε κρίσεις που συνήθως καταλήγουν σε μεγάλους πολέμους. Οι αγορές κυβερνούν τον κόσμο. Όλο αυτό το βάρος του χρέους, του φόβου και της ανασφάλειας το φορτώνεται ο πολίτης, γεγονός που τον εξουθενώνει οικονομικά και ψυχικά. Τα μίντια παίζουν κυρίως το ρόλο του πολλαπλασιαστή της απειλής και της πολιτικής χειραγώγησης.

To περιοδικό The Atlantic αποκάλυψε πρόσφατα πως οι δημιουργοί της Τεχνητής Νοημοσύνης εκπαιδεύουν τα προγράμματά τους με βιβλία γνωστών συγγραφέων χωρίς την εξουσιοδότησή τους. Ανάμεσά τους ο Στίβεν Κινγκ, ο οποίος αν και ενοχλήθηκε υποστήριξε ότι τα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης δεν είναι ακόμα σε θέση να γράψουν ικανοποιητικά λογοτεχνικά κείμενα. Ποιες οι συνέπειες αν αλωθεί κι αυτό το κάστρο του ανθρώπινου οικοδομήματος;

Ο κ. Κίνγκ θα έπρεπε να γνωρίζει καλά ότι την αγορά του βιβλίου πρωτίστως την ενδιαφέρουν οι πωλήσεις, τα best seller, και όχι η ποιότητα. Νομίζω ότι η ΤΝ θα τα καταφέρει να γράψει βιβλία που θα πουλήσουν. Όσο για τα καλά, τα ποιοτικά είναι μια μεγάλη κουβέντα. Κι εδώ οι αόρατες δυνάμεις της αγοράς καθορίζουν τι είναι ποιοτικό και τι όχι. Όλοι οι σοβαροί μελλοντολόγοι είναι επιφυλακτικοί για τις επιπτώσεις της ευρείας χρήσης της ΤΝ στον πολιτισμό και κυρίως στην ίδια τη δημοκρατία που είναι η κορωνίδα του. Υπάρχουν εύλογοι κίνδυνοι. Αλλά εδώ δεν μιλάμε γι’ αυτά…

Πώς συμμετέχουν στο παιχνίδι της εποχής μας ο Sapiens 3 και ο Μετάνθρωπος του βιβλίου σας;

Ο Μετάνθρωπος (post-human ή transhuman) είναι ο εκμηχανισμένος άνθρωπος που θα ενσωματώσει μικρο-τσιπ, τα οποία θα του επιτρέπουν να περπατάει αν είναι παραπληγικός, να τρέχει με ολυμπιακά σκορ, θα του ρυθμίζουν όλα τα βιομετρικά του στοιχεία, ή θα τον ενώνουν με το διαδίκτυο, την wikipedia, με χιλιάδες εργασίες όλων των τομέων που θα ανεβάσουν σε αδιανόητα ύψη τις διανοητικές του ικανότητες και αντιδράσεις. Θα είναι ταυτόχρονα ένας υπερστρατιώτης και μια υπερευφυΐα! Θα είναι cyborg (cybernetic organism – κυβερνητικός οργανισμός) που ενδέχεται όμως να κάψει…φλάντζες ή να γίνει πολύ πιο δυστυχισμένος απ’ ότι είμαστε εμείς σήμερα. Σε κάθε περίπτωση θα μειωθεί δραστικά η ανθρωπινότητά του ή και θα χαθεί. Εκεί πάνε τα πράγματα, αλλά αυτά θα αφορούν αυτούς που μπορούν να τα πληρώσουν.

Ο Sapiens 3 είναι ακριβώς το αντίθετο. Παραμένει άνθρωπος, αλλά κατορθώνει να θέσει σε λειτουργία τις ασύλληπτες δυνατότητες του εγκεφάλου του. Δυνατότητες που τώρα ανακαλύπτουν οι νευροεπιστήμες και οι οποίες θα τον οδηγήσουν στην «ολοκλήρωση του Ανθρώπου» με την κατάκτηση της αυτοϊασης, τον αυτο-αναπρογραμματισμό του DNA και με μια διευρυμένη συμπαντική συνείδηση.

Προτείνετε ως λύση τη διασύνδεση των πολιτών. Πώς μπορεί να επιτευχθεί;

Οι πολίτες είναι ήδη διασυνδεδεμένοι. Αυτό είναι και καλό και κακό. Αν πιστεύουμε στον Άνθρωπο, πιστεύουμε ότι το καλό θα νικήσει. Είμαστε σε μεταβατική φάση. Συντελούνται αφανείς αλλά κρίσιμες διεργασίες στο κοινωνικό πεδίο. Ή η κοινωνία θα διολισθήσει στον εκφασισμό και στην στρατιωτικοποίησή της ή θα κάνει ένα ποιοτικό άλμα στην ιστορία της αλλάζοντας πίστα. Οι καταστάσεις τρέχουν. Ας είμαστε σε εγρήγορση και με το μυαλό ανοιχτό…

Μάκης Ανδρονόπουλος

Ο Μάκης Ανδρονόπουλος είναι δημοσιογράφος, οικονομολόγος και συγγραφέας. Διετέλεσε διευθυντής σύνταξης στη «Ναυτεμπορική», στον «Κόσμο του Επενδυτή», στην «Απογευματινή της Κυριακής» και αρχισυντάκτης στο «Κέρδος». Εργάστηκε ως οικονομικός συντάκτης στην «Καθημερινή», το «Έθνος», το «Ποντίκι» και παρουσίασε οικονομικές εκπομπές στα κανάλια ΜΕGA, TEMPO, 7X. Εργάστηκε, επίσης, στον χώρο της πολιτικής επικοινωνίας.
Έχει γράψει τα βιβλία: Η Ελλάδα στο ντιβάνι – Διεργασίες ανατροπής γύρω από την ιστορία, τη γλώσσα και τα κοινωνικά στερεότυπα (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2011), Το γερμανικό σύνδρομο – Η Ελλάδα και η Ευρώπη απέναντι στη γερμανική ιδιαι­τερότητα (εκδ. Ταξιδευτής, 2013) και έχει μεταφράσει το φουτουριστικό μυθιστόρημα του Τσέχου συγγραφέα Γιαν Βάις Το σπίτι με τα χίλια πατώματα (εκδ. Οδυσσέας, 1982).
Αρθρογραφεί συστηματικά στο SLpress.gr και στο blog του Extrapolation.