Η έκδοση του κλασσικού έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Δωδέκατη νύχτα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Vakxikon.gr, με νέα μετάφραση από τον Νότη Παρασκευόπουλο, εξ αφορμής του ανεβάσματός του σε σκηνοθεσία του μεταφραστή στο θέατρο ΠΚ στο Νέο Κόσμο, τη σεζόν 2015 – 2016. Κυκλοφορεί με εισαγωγή – σημειώσεις του μεταφραστή και τα 12 trivia για τον Σαίξπηρ.

 
Η Βιόλα και ο δίδυμος αδελφός της, Σεμπάστιαν, χωρίζονται ύστερα από ένα ναυάγιο κοντά στις ακτές της Ιλλυρίας. Η Βιόλα, μεταμφιεσμένη σε αγόρι, μπαίνει στην υπηρεσία του Δούκα Ορσίνο, ο οποίος είναι ερωτευμένος με την Ολίβια, η οποία ερωτεύεται τη Βιόλα, που στο μεταξύ έχει ερωτευτεί τον Δούκα.

Την κωμωδία διαδέχεται η φάρσα με την εμφάνιση του Σεμπάστιαν, ο οποίος φθάνει στην Ιλλυρία έχοντας διασωθεί από τον Αντόνιο. Με φόντο το μαγευτικό βασίλειο της Ιλλυρίας, ακροβατώντας σε μια λεπτή μεταξένια κλωστή ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, ο Σαίξπηρ γράφει για την τρέλα του έρωτα.
 
Η Δωδέκατη Nύχτα, γραμμένη κάπου μεταξύ 1601 και 1602, είναι μία από τις πιο δημοφιλείς κωμωδίες του Σαίξπηρ. Από μία άποψη, η δημοτικότητα αυτή δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς το έργο προσφέρει μια μεγάλη ποικιλία κωμικών καταστάσεων, άλλοτε διακριτικών, άλλοτε περισσότερο έντονων, άλλοτε εφευρετικών και άλλοτε γελοίων.

Συνομιλήσαμε με τον μεταφραστή Νότη Παρασκευόπουλο.
 
Μιλήστε μας για τη μετάφρασή σας στο έργο του Σαίξπηρ Δωδέκατη νύχτα.

Κάθε πρωτότυπο κείμενο, οποιασδήποτε λογοτεχνικής μορφής, μεταφέρει στις λέξεις του έναν αισθητικό πλούτο και κάθε διάλεκτος έχει τους δικούς της κώδικες. Είναι λοιπόν αναπόφευκτο κατά τη μεταφορά ενός έργου σε μιαν άλλη γλώσσα να υπάρξουν απώλειες. Κύριος στόχος της μετάφρασης της Δωδέκατης νύχτας ήταν ο σεβασμός στον στόχο των ηρώων του Σαίξπηρ και η κατά το δυνατόν διατήρηση της αρχικής ατμόσφαιρας. Όπλο ενός Έλληνα μεταφραστή είναι, πιστεύω, το πλούσιο λεξιλόγιο της γλώσσας μας που έχει τη δύναμη να ερμηνεύει αυτό στο οποίο αντιστοιχεί και όχι απλώς να το περιγράφει. Είναι σίγουρο, πως οι εκφραστικές αναλογίες εποχών με χάσμα πάνω από 400 χρόνια θα υποστούν αλλοιώσεις, αλλά όχι τέτοιες που να είναι αδύνατον να κατανοηθεί η αρχική επινόηση του συγγραφέα. Η μετάφραση της κωμωδίας του Σαίξπηρ προέκυψε από την ανάγκη μιας συνολικά αναζωογονημένης παρουσίασης του έργου του, με σκοπό να έρθει το κοινό ακόμη πιο κοντά στον πιο οικουμενικό συγγραφέα και με τρόπο που η ρίμα και η ποιητική αισθητική να μην ξενίζει αλλά να φαίνεται οικεία.   
 
Πώς αναζητάτε την έμπνευση μες στα χρόνια της κρίσης;

Η έμπνευση ανήκει σε εκείνα τα μεγαλεία που – όπως γράφει και ο Σαίξπηρ – έρχονται αναπάντεχα από τον ουρανό. Είναι αδύνατο να προβλέψεις τι θα σου την προκαλέσει και σίγουρα απίθανο να την αναζητήσεις. Σίγουρα πάντως η αδράνεια και η απάθεια δεν δημιουργούν τα ερεθίσματα εκείνα που θα σε οδηγήσουν στο επόμενό σου βήμα.
 
Ποια είναι η σχέση σας με τη λογοτεχνία;

Η λογοτεχνία είναι για μένα μία αισθητική απόλαυση που βοηθά τη φαντασία, κάτι στο οποίο υστερούμε αρκετά σήμερα. Είναι όμως και ανάγκη. Ανάγκη για γνώση, για ταξίδι, για διαφυγή. Και είναι σίγουρο πως υπάρχει μεγάλη ανάγκη για έντεχνο γραπτό και προφορικό λόγο – αν μπορεί έτσι να οριστεί η λογοτεχνία – στην εποχή του κενού λόγου και της εικόνας χωρίς λεζάντα.  
 
Μπορεί ένα καλό βιβλίο να «σώσει» την ψυχή μας;

Θέλει η ψυχή μας να «σωθεί»; Σίγουρα μερικές σελίδες μυθοπλασίας ή ένα διαπεραστικό θεατρικό κείμενο μπορεί να απαλύνει την απαισιοδοξία ή την απογοήτευσή μας, μα πάντα θα είμαστε άνθρωποι. Και οι άνθρωποι είναι γεμάτοι αδυναμίες που τους παρασύρουν σ’ ένα φαύλο κύκλο καταδίκης και σωτηρίας. Στον σύγχρονο κόσμο των ψηφίων και της εικόνας, η λογοτεχνία, ή μάλλον το σύνολο της γραμματείας, οφείλει να συνεχίσει να παράγει έργο που θα φέρει τον άνθρωπο πιο κοντά στις γνήσιες αισθητικές του ρίζες. Μπορεί η λογοτεχνία να σώσει τον κόσμο; Ίσως όχι τελικά. Αλλά αν κάνουμε έστω κι έναν άνθρωπο να διαβάσει ένα βιβλίο, αυτό είναι κέρδος. Αρκεί η επανάσταση να ξεκινήσει απ’ το σωστό εξώφυλλο.
 
Τα επόμενα μεταφραστικά σχέδιά σας;

Με τη Δωδέκατη νύχτα του Σαίξπηρ ολοκληρώνεται ένας άτυπος κύκλος κλασικών μεταφράσεων με κύρια θεματική τον έρωτα, που ξεκίνησε με Το Παιχνίδι του Έρωτα και της Τύχης του Μαριβώ και τον Κύκλο του Έρωτα του Άρθουρ Σνίτσλερ. Ίσως η έμπνευση να περιμένει στις σελίδες κάποιου βιβλίου που διαβάζω αυτή την εποχή προετοιμάζοντας τα επόμενα βήματα του θιάσου. Το βέβαιο πάντως είναι, πως θα συνεχίσω να προσεγγίζω τα κλασικά κείμενα με τον ίδιο σεβασμό αφιερώνοντας το χρόνο που χρειάζονται για να αναδυθεί από μέσα τους το μεθυστικό άρωμα της μελάνης με την οποία γράφτηκαν τόσο δυνατές αράδες.