Η έκθεση του ΟΗΕ για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι ήταν «κόλαφος». Ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος έπεσε θύμα μίας «προσχεδιασμένης εκτέλεσης» είναι το τελικό συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο ΟΗΕ, αφήνοντας ανοιχτή την έρευνα σε βάρος όχι μόνο υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Σουηδικής Αραβίας, αλλά και του πιο ισχυρού άντρα της χώρας, του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ανεξάρτητη ερευνήτρια του ΟΗΕ, Άγκνες Κάλαμαρντ, είναι συγκλονιστικά. Σύμφωνα με τα ηχητικά ντοκουμέντα των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, που συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα, όταν ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος μπήκε στις 2 Οκτωβρίου του 2018 στο προξενείο του Ριάντ στην Κωνσταντινούπολη, του έκαναν μία ένεση με κατασταλτικό και λίγο μετά έβαλαν μία πλαστική σακούλα στο κεφάλι του, πνίγοντάς τον. Στη συνέχεια τον διαμέλισαν και μετέφεραν το πτώμα του εκτός της πρεσβείας, χωρίς κανείς να ξέρει μέχρι σήμερα τι απέγινε τελικά.

Η Άγκνες Κάλαμαρντ κάλεσε τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών και ιδιαίτερα το γραφείο του γενικού γραμματέα του οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες να ξεκινήσουν διεθνή ποινική έρευνα και ζήτησε κυρώσεις εναντίον της Σαουδικής Αραβίας.  Ζήτησε επίσης την διακοπή της δίκης των 11 «υπόπτων» για την δολοφονία του Κασόγκι, που διεξάγεται στην Σαουδική Αραβία με τους κατηγορούμενους που επελέγησαν από το καθεστώς του Ριάντ, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο σοβαρής δικαστικής πλάνης.

Λίγες ώρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του ΟΗΕ, η Σαουδική Αραβία απέρριψε τα συμπεράσματα της Κάλαμαρντ ως «αβάσιμα». Ωστόσο, η Τουρκία υποστήριξε ένθερμα την έκκληση να λογοδοτήσουν αυτοί που «έδειξε» ο ΟΗΕ.

Τι θα κάνει ο Γκουτέρες;

Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, αναλυτές ανέφεραν πως πρώτα από όλα η έκθεση του ΟΗΕ επικύρωσε την αξιοπιστία των τουρκικών διαρροών για τα όσα έγιναν στο προξενείο του Ριάντ τον περασμένο Οκτώβρη αλλά και για τη συμμετοχή σημαινόντων προσώπων της πολιτικής σκηνής της Σαουδικής Αραβίας στη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι. Ωστόσο περιμένουν με ενδιαφέρον τη στάση που θα κρατήσει ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο  Γκουτέρες αλλά και την απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια ως αυτοεξόριστος ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος.

Λίγες ώρες μετά τις αποκαλύψεις της Κάλαμαρντ, εκπρόσωπος του Γκουτέρες δήλωσε ότι ο επικεφαλής του ΟΗΕ θα μπορούσε να ξεκινήσει μια έρευνα μόνο έπειτα από εντολή ενός «αρμόδιου διακυβερνητικού οργάνου». Για να διαταχθεί μια ποινική έρευνα που θα υποχρεώσει όλες τις χώρες να συνεργαστούν, απαιτείται ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, πρόσθεσε.

Αντίθετη με αυτή την άποψη είναι όμως η Άγκνες Κάλαμαρντ, η οποία δήλωσε πως πιστεύει ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θα πρέπει να είναι σε θέση να καλέσει σε ποινική έρευνα, χωρίς να χρειαστεί να ενεργοποιηθεί αυτή από άλλα όργανα ή κράτη μέλη του ΟΗΕ. «Θα ήταν παράλογο να περιορίσουμε την παρέμβαση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών σε τέτοια σενάρια», πρόσθεσε.

Η έκκληση μάλιστα υποστηρίχθηκε από σημαντικές οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων η Διεθνής Αμνηστία και το Human Rights Watch. Μάλιστα προτρέποντας τον Γκουτέρες να αναλάβει άμεσα δράση, η διευθύντρια Έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας, Lynn Maalouf, δήλωσε ότι πρόκειται για ένα απαραίτητο μέτρο καθώς τα μέτρα που έλαβε το Ριάντ για να εξασφαλίσει την αξιοπιστία των δικών του ερευνών ήταν «ανεπαρκή».

Όμως ο Matthew Bryza, πρώην Αμερικανός διπλωμάτης, δηλώνει στο Al Jazeera ότι είναι σχεδόν απίθανο ο Γκουτέρες να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία. «Αυτό σημαίνει ότι η επόμενη κίνηση θα πρέπει να γίνει από το Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά φοβάμαι ότι οι ΗΠΑ υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, θα εμποδίσουν οποιαδήποτε ενέργεια στο Συμβούλιο Ασφαλείας ή στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Επίσης και η ίδια η Σαουδική Αραβία που συμμετέχει σε αυτά τα όργανα θα μπορούσε να εμποδίσει τη διαδικασία, λέει.

Ο αμερικανικός παράγοντας

Μπορεί οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών να έχουν κατηγορήσει τον πρίγκιπα  Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν για τη δολοφονία Κασόγκι και Αμερικανοί γερουσιαστές να έχουν καταθέσει ψήφισμα με το οποίο τον δείχνουν, αλλά το αυτί του Ντόναλντ Τραμπ δεν ιδρώνει.

Ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει τη δολοφονία Κασόγκι «απαράδεκτο και φρικτό έγκλημα», εμμένει όμως στο σχέδιο «να παραμείνει σταθερός εταίρος της Σαουδικής Αραβίας» για να διασφαλίσει τα επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα της Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων όπλων πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Η Σαουδική Αραβία είναι αρκετά ισχυρή για να μην επιτρέψει την αστάθεια», σχολίασε στο Al Jazeera, η Bessma Momani, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Waterloo στον Καναδά. «Είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων στον κόσμο και οι μεγαλύτεροι προμηθευτές της είναι φυσικά οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές ευρωπαϊκές χώρες», σημειώνει.

Επισημαίνει επίσης ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα ήταν απρόθυμη να κινηθεί εναντίον της Σαουδικής Αραβίας λόγω της συνεχιζόμενης αντιπαράθεσης με το Ιράν. Η ένταση μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης έχει κλιμακωθεί από πέρυσι όταν ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Έκτοτε οι Αμερικάνοι έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία μέγιστης πίεσης στο Ιράν επιβάλλοντας σκληρές οικονομικές κυρώσεις. Το πολιτικό θερμόμετρο ανέβηκε μάλιστα επικίνδυνα την περασμένη εβδομάδα μετά από τις μυστηριώδεις επιθέσεις σε δύο τάνκερ στον Κόλπο του Ομάν, για τις οποίες οι ΗΠΑ κατηγόρησαν το Ιράν και το Ιράν τις ΗΠΑ. Η Σαουδική Αραβία είναι λοιπόν ένας σημαντικός σύμμαχος στην περιοχή.

Τον περασμένο Νοέμβριο οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν οικονομικές κυρώσεις εναντίον 17 Σαουδαράβων αξιωματούχων που ενέχονται στον φόνο του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, όπως όμως υπογράμμισε η Κάλαμαρντ στην αναφορά της η κίνηση δεν αποτελούσε παρά στάχτη στα μάτια. «Οι κυρώσεις θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και τον ίδιο τον πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας, μέχρι να προσκομιστούν αποδεικτικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για αυτή την εκτέλεση, τόνισε.

Η Τουρκία δεν θα το αφήσει να περάσει

Παρά τα φαινομενικά εμπόδια, ο Ahmed al-Burai, λέκτορας πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Aydin της Κωνσταντινούπολης, πιστεύει ότι «η Τουρκία δεν πρόκειται να το αφήσει να περάσει χωρίς να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι». Σχολιάζοντας την έκθεση, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διαμήνυσε ότι «οι ένοχοι θα λογοδοτήσουν και θα πληρώσουν το τίμημα».

Ο Ahmed al-Burai εκτιμά ότι η η Άγκυρα που δεν δέχθηκε ποτέ το επιχείρημα του Ριάντ ότι η δολοφονία είναι εσωτερική υπόθεση, θα χρησιμοποιήσει το πόρισμα της Κάλαμαρντ περί διεθνούς εγκλήματος για να κινητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα και θα ασκήσει νέες πιέσεις προς τη Σαουδική Αραβία ώστε να αποκαλύψει τι απέγινε το πτώμα του Κασόγκι.

Επίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι η Άγκυρα θα ασκήσει εξίσου μεγάλες πιέσεις και στους συμμάχους της Σαουδικής Αραβίας, ξεκινώντας από τις ΗΠΑ και συνεχίζοντας με την Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, που επίσης έχουν συνάψει οπλικές συμφωνίες με την πανίσχυρη χώρα του Κόλπου. Το δίλημμα που θα τους θέσει θα είναι αν οι δυτικές δημοκρατίες βάζουν παραπάνω τις εξοπλιστικές συμφωνίες και τις επενδύσεις από τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθεροτυπία. Και αυτή θα είναι μια δύσκολη στιγμή…