Η 23η Απριλίου είναι επίσημα η Ημέρα της Εθνικής Κυριαρχίας και των Παιδιών στην Τουρκία, επειδή την ίδια μέρα το 1920 εγκαινιάστηκε στην Άγκυρα η Εθνοσυνέλευση του Μουσταφά Κεμάλ.

Όμως, στις 24 Απριλίου 1915 ξεκίνησε η γενοκτονία των Αρμενίων, όταν 270 Αρμένιοι διανοούμενοι, καλλιτέχνες και πολιτικοί από την Κωνσταντινούπολη συνελήφθησαν με εντολή του Ταλάτ Πασά, υπουργού Εσωτερικών. Εκτοπίστηκαν στη συριακή έρημο και η πλειοψηφία τους είχε πεθάνει. Αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι από τις τέσσερις γωνιές της Ανατολίας είχαν υποστεί την ίδια μοίρα.

Οι Αρμένιοι πιστεύουν ότι “το 1915 είναι μια πληγή που δεν μπορεί να επουλωθεί”.

Για άλλη μια φορά φέτος, το τουρκικό καθεστώς απαγόρευσε τις τελετές μνήμης προς τιμήν του “1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων” της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Ερντογάν, έστειλε συλλυπητήριο μήνυμα στον Αρμένιο Πατριάρχη χωρίς να κάνει καμία αναφορά στη γενοκτονία, στο οποίο έκανε λόγο για “ατυχή γεγονότα” και “τουρκο-αρμενική αδελφοσύνη”.

Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, η γενοκτονία του 1915 αποτελούσε ταμπού όχι μόνο στο τουρκικό κράτος αλλά και στην τουρκική κοινωνία.

Στις 19 Ιανουαρίου 2007, ο Χραντ Ντινκ, ο Αρμένιος δημοσιογράφος της Κωνσταντινούπολης, δολοφονήθηκε μπροστά στην εφημερίδα του, Agos. Η κηδεία του αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες πορείες διαμαρτυρίας στην πόλη: πάνω από 200.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους κρατώντας πανό που έγραφαν “Είμαστε όλοι Αρμένιοι” και “Είμαστε όλοι Χραντ”.

Λίγο αργότερα, στις 14 Δεκεμβρίου 2008, μια χούφτα Τούρκων διανοουμένων ξεκίνησε μια εκστρατεία με τίτλο “Ζητώ συγχώρεση”. Το κείμενο δεν περιείχε τη λέξη γενοκτονία. Περίπου 20.000 πολίτες υπέγραψαν την αίτηση. Οι εθνικιστές λιντσάρισαν τους εμπνευστές και τους υπογράφοντες αυτή την εκστρατεία. Ένα δικαστήριο κίνησε έρευνα εναντίον των εμπνευστών και των υπογραφόντων το ψήφισμα.

Η κυβέρνηση Ερντογάν έκανε τότε κάποια δειλά βήματα για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Ερεβάν. Ο πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ επισκέφθηκε το Ερεβάν για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα το 2008. Ο Αρμένιος πρόεδρος ταξίδεψε επίσης στην Τουρκία για τον αγώνα της επιστροφής. Αλλά δεν προέκυψε τίποτα.

Έκτοτε, Τούρκοι, Κούρδοι, Αρμένιοι και ξένοι ειδικοί και ιστορικοί έχουν εκπονήσει μια σειρά από έργα για τη γενοκτονία.

Ο καθηγητής Τανέρ Ακτσαμ είναι ο σημαιοφόρος των μελετών για τη γενοκτονία των Αρμενίων από το 1995, όταν έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Ανόβερου. Από το 2008 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Clark των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο “Ταλάτ Πασά” του Χανς-Λούκας Κίζερ,Ελβετού καθηγητή και ειδικού στη σύγχρονη Τουρκία, πιστεύει και αποδεικνύει ότι η γενοκτονία του 1915 “αποτελεί ιδρυτικό στοιχείο της Κεμαλικής Δημοκρατίας”. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζει τον Ταλάτ Πασά ως “Ιδρυτικό πατέρα της σύγχρονης Τουρκίας και αρχιτέκτονα της Γενοκτονίας”. Η Επιτροπή της Ένωσης και της Προόδου, η οποία κυβέρνησε την Αυτοκρατορία από το 1908 έως το 1918, ήταν το πρωτοκεμαλικό κίνημα και η ιδεολογία, η οποία πίστευε ότι η Αυτοκρατορία κατέρρεε εξαιτίας των μη Τούρκων και μη μουσουλμάνων υπηκόων της, δηλαδή των Αρμενίων, των Ρουμάνων και άλλων χριστιανικών ομάδων. Οι τελευταίοι θεωρούνταν “τοπικοί πράκτορες των ευρωπαϊκών δυνάμεων”.

Σύμφωνα με τον Κιζερ, η ιδέα και η πρακτική της δημιουργίας ενός έθνους-κράτους απαιτούσε την εξόντωση όλων των μη μουσουλμάνων και μη Τούρκων πολιτών της Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, έπρεπε να κατασχεθούν οι περιουσίες αυτών των ομάδων.

Στην επίσημη ορολογία, το έθνος-κράτος ορίζεται με 4 λέξεις: Ένα έθνος, μια γλώσσα, μια σημαία και ένα κράτος.  Από το 2002, ο Ερντογάν έχει προσθέσει 2 νέα στοιχεία σε αυτόν τον ορισμό: Μία Θρησκεία και Ένας Πρόεδρος!

Το σύστημα του έθνους-κράτους, δανεισμένο από τον γαλλικό ζακοβενισμό, δεν ήταν σίγουρα το ιδανικό μοντέλο για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία αποτελούνταν από τουλάχιστον 20 εθνικότητες και εθνοτικές ομάδες με διαφορετικές πεποιθήσεις.

Οι απαγορεύσεις και τα ταμπού γύρω από το 1915 έχουν αρχίσει να διαλύονται τα τελευταία 15 περίπου χρόνια. Για παράδειγμα, το DEM (Λαϊκό Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας, κουρδικό και αριστερό, 57 βουλευτές από τους 594) και το TİP (Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας, αριστερό, 3 βουλευτές) επικρίθηκαν φέτος επειδή δεν τόλμησαν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη “γενοκτονία” στις επίσημες δηλώσεις τους.

Η επίσημη αναγνώριση του 1915 κινδυνεύει να διαταράξει ή και να καταστρέψει ολόκληρο το παρελθόν και τα ίδια τα θεμέλια της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η άρνηση του Λόγου του Κράτους μπορεί να καταστρέψει το ίδιο το Κράτος. Ο ιδιοκτησιακός χάρτης της Ανατολίας πρέπει να επανασχεδιαστεί. Πράγματι, η Άγκυρα φοβάται μια αρμενική αξίωση για αποζημιώσεις και συμφέροντα. Επιπλέον, το παλιό και το νέο καθεστώς πιστεύουν ότι οι Αρμένιοι θέλουν μια περιοχή της Τουρκίας.

“Η επίσημη Τουρκία συνεχίζει να αντιστέκεται στις ιστορικές αλήθειες. Πόσο μακριά όμως;” αναρωτιούνται οι ειδικοί στο εξωτερικό.