Εν αναμονή της προκαταρκτικής ετυμηγορίας του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) σχετικά με την υπόθεση της Νότιας Αφρικής εναντίον του Ισραήλ για γενοκτονία στη Γάζα, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει διχασμένη.

Λίγο μετά τη διήμερη ακρόαση στο διεθνές Ανώτατο Δικαστήριο νωρίτερα αυτό το μήνα, όπου η Νότια Αφρική δήλωσε ότι οι ενέργειες του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας παραβιάζουν τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία του 1948, η Γερμανία, η Αυστρία και η Τσεχία -σταθεροί σύμμαχοι του Ισραήλ- απέρριψαν τους ισχυρισμούς περί γενοκτονίας. Η Ουγγαρία καταδίκασε την υπόθεση, ενώ το Βερολίνο δήλωσε ότι θα παρέμβει υπέρ του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο.

Την περασμένη εβδομάδα, η Γαλλία -η οποία φιλοξενεί τις μεγαλύτερες μουσουλμανικές και εβραϊκές κοινότητες της Ευρώπης και έχει απασχολήσει τα διεθνή πρωτοσέλιδα για την απαγόρευση των διαδηλώσεων υπέρ της Παλαιστίνης από τις 7 Οκτωβρίου- παρενέβη λέγοντας ότι το Παρίσι επίσης δεν υποστηρίζει την υπόθεση του Διεθνούς Δικαστηρίου κατά του Ισραήλ.

«Το να κατηγορείς το εβραϊκό κράτος για γενοκτονία είναι σαν να περνάς ένα ηθικό κατώφλι» δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Στεφάν Σεζούρν.

Άλλες χώρες της ΕΕ παρέμειναν σιωπηλές σχετικά με τη δικαστική υπόθεση.

Εξαίρεση αποτελεί η Σλοβενία, η οποία ανακοίνωσε την υποστήριξή της σε μια άλλη υπόθεση του Διεθνούς Δικαστηρίου κατά του Ισραήλ σχετικά με τα δικαιώματα των Παλαιστινίων.

Και μεταξύ των πιο ειλικρινών επικριτών του μπλοκ για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στην Παλαιστίνη, η Ιρλανδία, υιοθετήσε μια προσεκτική στάση. Στην Ισπανία, το μικρότερο αριστερό κόμμα Sumar της κυβέρνησης συνασπισμού υποστήριξε την υπόθεση της Νότιας Αφρικής.

Την περασμένη εβδομάδα, στο Βέλγιο, η σοσιαλίστρια Καρολίν Γκένεζ, υπουργός Αναπτυξιακής Συνεργασίας και Αστικής Πολιτικής, δήλωσε ότι η χώρα θα υποστηρίξει την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου.

«Εάν το Διεθνές Δικαστήριο καλέσει το Ισραήλ να σταματήσει τη στρατιωτική εκστρατεία του στη Γάζα, η χώρα μας θα το υποστηρίξει πλήρως», ανέφερε σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες την Παρασκευή (19/1), η Λουντιβίν Ντεντόντερ, υπουργός Άμυνας του Βελγίου, επανέλαβε:

«Σήμερα, η βελγική κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της άμεσης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, της απρόσκοπτης παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας και της υποστήριξης του Διεθνούς Δικαστηρίου».

Τι κρύβεται πίσω από τη στάση του Βελγίου;

Η επικρατούσα ευρωπαϊκή άποψη από τις 7 Οκτωβρίου ήταν ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα αυτοάμυνας κατά της Χαμάς, αρκεί να παραμείνει εντός των ορίων του διεθνούς δικαίου.

Όμως, καθώς ο αριθμός των νεκρών Παλαιστινίων -στη συντριπτική πλειοψηφία τους γυκαίκες και παιδιά- αυξάνεται δραματικά μέρα με τη μέρα, ορισμένοι Βέλγοι αξιωματούχοι έχουν ασκήσει πιο ανοιχτή κριτική στις ενέργειες του Ισραήλ.

Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, που κόστισε τη ζωή σε 1.139 ανθρώπους, οι ισραηλινές δυνάμεις ως ανοίποινα ξεκίνησαν τον βομβαρδισμό της Γάζας με προπολεμικό πληθυσμό 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια των αεροπορικών επιθέσεων και στο πλαίσιο της χερσαίας εισβολής του, ο ισραηλινός στρατός έχει σκοτώσει περισσότερους από 25.490 ανθρώπους και κατηγορείται για εκτεταμένες θηριωδίες.

Τον Νοέμβριο, η βελγική κυβέρνηση, ένας συνασπισμός επτά πολιτικών κομμάτων, δήλωσε ότι πέντε εκατομμύρια ευρώ από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) στη Χάγη για τη διερεύνηση πιθανών εγκλημάτων πολέμου στο Ισραήλ και τη Γάζα.

Η Μπριζίτ Χέρεμανς, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πανεπιστημίου του Gent στο Βέλγιο, δήλωσε στο Al Jazeera ότι η μικροσκοπική ευρωπαϊκή χώρα υιοθετεί παραδοσιακά ισχυρές θέσεις για το διεθνές δίκαιο όσον αφορά τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

«Οι παρατηρητές θα έλεγαν ότι αυτό έχει να κάνει και με την ιστορία του ίδιου του Βελγίου που ιστορικά έχει καταληφθεί από ξένες δυνάμεις», πρόσθεσε η ίδια.

Κατά τη διάρκεια και των δύο παγκοσμίων πολέμων, το Βέλγιο βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή.

Η Χέρεμανς δήλωσε ότι η στάση του Βελγίου σήμερα είναι παρόμοια με τις προηγούμενες θέσεις του σε άλλα θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπως ο πόλεμος στο Ιράκ.

«Σε γενικές γραμμές, πάντα βλέπαμε το Βέλγιο να εμμένει κατά κάποιο τρόπο στη θέση ότι η απόκτηση εδαφών με τη βία δεν είναι αποδεκτή», είπε.

Ωστόσο, ο Μαρκ Μποτένγκα, του αριστερού Εργατικού Κόμματος του Βελγίου και ευρωβουλευτής, δήλωσε ότι η υποστήριξη της κυβέρνησης στο Διεθνές Δικαστήριο εξακολουθεί να είναι περιορισμένη.

«Αν κοιτάξετε προσεκτικά τη δήλωσή τους, δεν υπάρχει καμία ενεργή στάση για την πραγματική υποστήριξη της υπόθεσης της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ. Η κυβέρνηση απλώς λέει ότι θα υποστηρίξει οποιαδήποτε απόφαση λάβει το Διεθνές Δικαστήριο, κάτι που είναι λογικό, αφού όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών υποτίθεται ότι υποστηρίζουν τον θεσμό» δήλωσε ο Μποτένγκα στο Al Jazeera.

«Ωστόσο, πρέπει να επαινέσουμε το βελγικό δημόσιο για αυτή τη στάση, την οποία άλλα κράτη της ΕΕ δεν έχουν πραγματικά υιοθετήσει» συμπλήρωσε.

«Οι μεγάλες διαδηλώσεις σε διάφορες βελγικές πόλεις έπαιξαν ρόλο στην άσκηση πίεσης στην κυβέρνηση για να ζητήσει κατάπαυση του πυρός στη Γάζα», είπε.

Εν τω μεταξύ, το Βέλγιο έχει δηλώσει τη συμμετοχή του στην αποστολή της ΕΕ στην Ερυθρά Θάλασσα κατά των Χούθι της Υεμένης, της ομάδας που συνδέεται με το Ιράν και η οποία λέει ότι οι πρόσφατες επιθέσεις της σε πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ ή τους συμμάχους του αποσκοπούν στο να πιέσουν τους αξιωματούχους να σταματήσουν την επίθεση στη Γάζα.

«Αυτό δεν είναι το είδος της στάσης που θέλουμε», δήλωσε ο Μποτένγκα για τη συμμετοχή του Βελγίου.

Η Χέρεμανς δήλωσε ότι δεδομένου ότι το Βέλγιο ασκεί επί του παρόντος την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης -ένα όργανο λήψης αποφάσεων στο οποίο οι υπουργοί συντονίζουν τις πολιτικές και υιοθετούν νόμους- η χώρα είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη συναίνεσης.

«Το Βέλγιο πρέπει να λάβει υπόψιν του τη θέση των σταθερών φιλοϊσραηλινών χωρών, οπότε μπορεί να πρέπει να είναι πιο προσεκτικό και λιγότερο φωνακλάς όσον αφορά το διεθνές δίκαιο. Αλλά δεν θα λάβει μια ριζικά διαφορετική θέση από αυτή που είχε πάντα», δήλωσε.

Η παραδοσιακή θέση του Βελγίου για το παλαιστινιακό

Ιστορικά, το Βέλγιο έχει επιδείξει αλληλεγγύη προς την Παλαιστίνη, υποστηρίζοντας παράλληλα το Ισραήλ.

Στα Ηνωμένα Έθνη το 2012, ψήφισε υπέρ της παροχής στην Παλαιστίνη καθεστώτος παρατηρητή “μη μέλους”. Πέρυσι, υποστήριξε ψήφισμα του ΟΗΕ που διέταξε το Διεθνές Δικαστήριο να διερευνήσει την ισραηλινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών.

Ωστόσο, η συζήτηση του ισραηλινο-παλαιστινιακού ζητήματος στο Κοινοβούλιο μπορεί να είναι δύσκολη, λόγω των διαφορετικών απόψεων μεταξύ των πολιτικών κομμάτων.

Ορισμένες βελγικές πηγές δήλωσαν στο Al Jazeera ότι από τους επτά εταίρους του κυβερνητικού συνασπισμού, οι προοδευτικοί -Πράσινοι και Σοσιαλδημοκράτες- πιστεύουν ότι πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για να διασφαλιστεί η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου στη Λωρίδα της Γάζας και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη όσον αφορά την υπόθεση του Διεθνούς Δικαστηρίου.

Τους τελευταίους μήνες, το Φλαμανδικό Φιλελεύθερο Κόμμα του πρωθυπουργού Αλεξάντερ Ντε Κρο και οι Φλαμανδοί Χριστιανοδημοκράτες έχουν επίσης σκληρύνει τη στάση τους σχετικά με την κατάσταση στην Παλαιστίνη.

Τον Νοέμβριο, ο Ντε Κρο χαρακτήρισε την εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα ως «δυσανάλογη», καθώς καταδίκασε τους βομβαρδισμούς του ισραηλινού στρατού στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Γάζας.

Αλλά το γαλλόφωνο Φιλελεύθερο Κόμμα, στο οποίο ανήκει ο υπουργός Εξωτερικών, είναι παραδοσιακά φιλοϊσραηλινό.

Και στο βάθος… εκλογές

Όσον αφορά το μέλλον, το Βέλγιο οδηγείται στις κάλπες τον Ιούνιο, οι οποίες θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αλλαγή της στάσης της χώρας, εάν μια νέα κυβέρνηση έρθει στην εξουσία.

Ο Fourat Ben Chikha, αντιπρόεδρος της Γερουσίας, της άνω βουλής του ομοσπονδιακού κοινοβουλίου, δήλωσε στο Al Jazeera ότι ακόμη και αν αλλάξει ο σημερινός συνασπισμός, ως διεθνής κοινότητα, η αποκλιμάκωση και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα κάθε βελγικής κυβέρνησης.

Ο Βίλε Willem Staes, ανώτερος σύμβουλος Μέσης Ανατολής στο 11.11.11, μια βελγική οργάνωση διεθνούς αλληλεγγύης που ασκεί πιέσεις στις βελγικές και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήλωσε ότι ανεξάρτητα από τη σύνθεση της βελγικής κυβέρνησης, η εξωτερική πολιτική παραδοσιακά επικεντρώνεται στην καταπολέμηση της ατιμωρησίας και στην προώθηση της λογοδοσίας.

«Η σημερινή κυβέρνηση εφαρμόζει κατά συνέπεια αυτή τη λογική και πρωτοστατεί σε επίπεδο ΕΕ. Έτσι, η παροχή υποστήριξης στο Διεθνές Δικαστήριο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ή η έκκληση για μόνιμη κατάπαυση του πυρός, δεν έχει να κάνει με το να είσαι “φιλοπαλαιστινιακός” ή “αντι-ισραηλινός”», δήλωσε ο Staes στο Al Jazeera.

«Πρόκειται για την κοινή λογική και την επιλογή της μόνης λογικής πλευράς, η οποία είναι η πλευρά του διεθνούς δικαίου. Το γεγονός ότι αυτό θεωρείται “ριζοσπαστικό” από κάποιους, σας λέει όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την κατάσταση της ευρωπαϊκής πολιτικής» κατέληξε.