Η εβδομάδα πριν από την παρουσίαση στο Υπουργικό Συμβούλιο, την 24η Ιανουαρίου, της προτεινόμενης από την κυβέρνηση μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού στη Γαλλία, ήταν μια εβδομάδα συμβολικών κινητοποιήσεων που θύμιζε περισσότερο ακτιβιστικές δράσεις και λιγότερο συντεταγμένες ενέργειες ενός μαζικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Δικηγόροι έριξαν την τήβεννό τους στα πόδια του Υπουργού Δικαιοσύνης, νοσηλευτές πέταξαν τις άσπρες μπλούζες, εκπαιδευτικοί τα σχολικά εγχειρίδια, οδηγοί τρένων έκαναν απροειδοποίητα στάσεις εργασίας, έγιναν ολιγόωρες διακοπές ρεύματος σε δέκα κοινότητες που γειτονεύουν με το αεροδρόμιο του Ορλί, ξαφνικά έκλεισαν οι είσοδοι της πυραμίδας του Λούβρου για τους τουρίστες, ενώ έγιναν ακόμη και δύο καταλήψεις των κεντρικών γραφείων του σοσιαλιστικού συνδικάτου CFDT. Θεαματικές ήταν και οι υπαίθριες συναυλίες στην Όπερα του Παρισιού ενάντια στη μεταρρύθμιση.

Μετά τις μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη Γαλλία, από τις 5 Δεκεμβρίου 2019, οι διαδηλωτές δεν πιστεύουν ότι οι κινητοποιήσεις ξεφούσκωσαν οριστικά. Θεωρούν ότι τώρα είναι η ώρα να «πάρουν ανάσα» πριν παρέμβουν εκ νέου στη συζήτηση που θα ακολουθήσει στο Κοινοβούλιο και τη Γερουσία για την ψήφιση του νόμου. Οι περισσότεροι δεν ικανοποιούνται από το γεγονός ότι παρέμεινε το όριο συνταξιοδότησης στα 62 έτη, γιατί το νέο σύστημα πόντων που επεξεργάστηκε η κυβέρνηση δείχνει ότι πλήρη δικαιώματα σύνταξης αποκτά όποιος εργαζόμενος αποχωρήσει στα 64 του χρόνια, ενώ στα 62 μπορεί να χάσει περίπου 10% της μηνιαίας αποζημίωσης, κάτι που μεταφράζεται σε 147 ευρώ το μήνα περίπου για τη μέση σύνταξη των 1.472 ευρώ.

Η υιοθέτηση τακτικών που μοιάζουν με αυτές που έβαλαν σε εφαρμογή πέρυσι τέτοια εποχή τα Κίτρινα γιλέκα, έχουν στόχο να πιέσουν την κυβέρνηση να συγκεκριμενοποιήσει τα μέτρα το συντομότερο δυνατόν για να υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις και συγκεκριμένα οφέλη για τους πολίτες. Το ενιαίο συνταξιοδοτικό σύστημα καταφέρεται κυρίως εναντίον των «προνομιούχων» ομάδων των ειδικών καθεστώτων που λαμβάνουν υψηλές συντάξεις.

Σύμφωνα με την ανάλυση της Monde Diplomatique (Ιανουάριος 2020) δεν πρόκειται για ένδειξη κοινωνικής δικαιοσύνης της κυβέρνησης. Αντίθετα, οι «προνομιούχες» ομάδες όπως οι οδηγοί των τρένων, που αντιστοιχούν μόλις στο 3% των εργαζομένων, είναι αυτές που αντέδρασαν αποτελεσματικά στο παρελθόν για να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα όλες οι συντάξεις.

Εξισώνοντάς τους με το γενικό καθεστώς, με βάση ένα σύστημα συλλογής πόντων ανά τρίμηνο, το σύστημα ανοίγει την πόρτα σε μορφές εργασίας που δεν ευνοούν την πλήρη απασχόληση και προάγουν τις ατομικές έναντι των συλλογικών συμβάσεων.

Η «πολεμική» διάθεση των κινητοποιήσεων ευνοήθηκε και από τη συγκυρία∙ στις 19 Δεκεμβρίου 2019, εν μέσω μαζικών απεργιών σε όλη τη χώρα, άρχισε η εφαρμογή των μέτρων που είχε ψηφίσει το γαλλικό κοινοβούλιο για να κατευνάσει την οργή των διαδηλωτών του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων. Είναι φυσικό πολλοί διαδηλωτές να σκέφτηκαν ότι μόνο με σύγκρουση στο δρόμο και όχι με το διάλογο μπορούν να υπάρχουν πραγματικά αποτελέσματα υπέρ των πολιτών.

Η σύγκριση με τα Κίτρινα Γιλέκα εστιάζεται επίσης στη βίαιη καταστολή των απεργιακών κινητοποιήσεων που επιφύλαξε η γαλλική αστυνομία και στους διαδηλωτές ενάντια στο νέο συνταξιοδοτικό πλαίσιο. Για μια ακόμα φορά, η κοινή γνώμη αντέδρασε και έδειξε την έμπρακτη αλληλεγγύη της στους διαδηλωτές μέσω ταμείων στήριξης των απεργιακών κινητοποιήσεων που επέτρεψαν στους απεργούς να μειώσουν τις μισθολογικές απώλειες των 45 συνεχόμενων ημερών απεργίας. Οι δημοσκοπήσεις της 23ης Ιανουαρίου 2020 φανερώνουν μια διχασμένη Γαλλία, ανάμεσα σε αυτούς που θέλουν να συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις ώσπου να υπάρξουν ικανοποιητικά αποτελέσματα και σε αυτούς που πιστεύουν ότι τη λύση θα δώσει ο κοινοβουλευτικός διάλογος.

Στο χρονοδιάγραμμα των μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος της Γαλλίας, η μεταρρύθμιση του Προέδρου Μακρόν και του πρωθυπουργού Φιλίπ είναι η όγδοη που επιχειρείται σε διάρκεια 75 χρόνων κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Οι επίσημες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι συντάξεις θα φτάσουν στο 49,8% του μισθού το 2025 έναντι 51,4% το 2018 και 70% πριν από 30 χρόνια, όταν ξεκίνησε η προσαρμογή των αποζημιώσεων στη Γαλλία με επίκληση της ανάγκης βιωσιμότητας του συστήματος.

Στην προαναφερθείσα ανάλυση της Monde Diplomatique γίνεται λόγος για τις δύο αυθαίρετες ποσοστώσεις που δημιουργούν τις πολιτικές της λιτότητας και των περικοπών: το 3% του ΑΕΠ για το δημοσιονομικό έλλειμα των κρατών της Ε.Ε που επιβάλλει η συνθήκη του Μάαστριχτ και το 14% του ΑΕΠ για την πληρωμή συντάξεων που προβάλλεται ως κόκκινη γραμμή για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού από τον πρωθυπουργό Φιλίπ.

Σε μια στιγμή διαύγειας, σε συνέντευξη στον Economist την 7η Νοεμβρίου 2019, ο Πρόεδρος Μακρόν δήλωσε ότι η ποσόστωση του 3% έχει ξεπεραστεί από την πραγματικότητα. Η ποσόστωση του 14% έχει ακόμα πιο σαθρά θεμέλια: υποτίθεται ότι τοποθετεί αναλογιστικά τη Γαλλία σε ίδιο επίπεδο με τη Γερμανία, όπου η πληρωμή των συντάξεων απορροφά το 10,1% του ΑΕΠ. Στη Γερμανία όμως, 18,7% των συνταξιούχων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας σε σχέση με το 7% στη Γαλλία.

Τις επόμενες μέρες, με αφορμή τη συζήτηση για την ψήφιση της μεταρρύθμισης στο κοινοβούλιο και τη Γερουσία, η Γαλλία θα κληθεί να  αποφασίσει για το επίπεδο διαβίωσης των συνταξιούχων που επιθυμεί.

* Ειρήνη Συγγελάκη, Δικηγόρος, DEA Δημοσίου Συγκριτικού Δικαίου

Πηγή: ΕΝΑ, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών