Έχει τη δυνατότητα η αξιωματική αντιπολίτευση να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές; Ποιες είναι οι θεσμικές δυνατότητες του προέδρου της Δημοκρατίας; Σε ποιο βαθμό δεσμεύει την εκάστοτε κυβέρνηση το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος; Ένας μίνι οδηγός πολιτικών διεξόδων με τη βοήθεια του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Γιώργου Κατρούγκαλου.

Ads

 
Η Ελλάδα μπορεί να οδηγηθεί σε εκλογές μετά από παραίτηση ή πρόταση της κυβέρνησης υπό την επίκληση κρίσιμου εθνικού ζητήματος. Επιπλέον, αν η Βουλή καταψηφίσει την κυβέρνηση, δηλαδή αν δεν της χορηγήσει ψήφο εμπιστοσύνης, εν προκειμένω την Παρασκευή (απαιτείται απλώς οι θετικές ψήφοι να είναι περισσότερες από τις αρνητικές, μόνο στη ψήφο δυσπιστίας απαιτούνται οπωσδήποτε 151 ψήφοι, γι’ αυτό το λόγο άλλωστε είχε επιβιώσει για ένα χρονικό διάστημα μόλις με 150 ψήφους η κυβέρνηση Μητσοτάκη).
 
Στην περίπτωση κατά την οποία επιλέξει να παραιτηθεί σύσσωμη η Κοινοβουλευτική Ομάδα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, προβλέπονται αναπληρωματικές εκλογές οι οποίες αφορούν μόνο στις έδρες οι οποίες «χηρεύουν». Άρα, ενδέχεται τελικώς να ευνοηθεί η κυβέρνηση, καθώς οι συγκεκριμένες έδρες ούτως ή άλλως δεν ανήκουν σε εκείνη (ακόμη π.χ. και το 1/10 να «κερδίσει» σε μια τέτοια περίπτωση, θα εξέλθει ενισχυμένη από τη διαδικασία).
 
Όσον αφορά στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, αν εκείνος παραιτηθεί, και δεν εκλεγεί νέος με αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής, τότε η χώρα οδηγείται σε εκλογές
 
Το δημοψήφισμα
 
Για να διενεργηθεί δημοψήφισμα, απαιτείται πρόταση του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης και έγκριση από τη Βουλή χωρίς ειδική πλειοψηφία (αρκούν 151 ψήφοι).
 
Αν διενεργηθεί δημοψήφισμα και το αποτέλεσμα εκθέτει την κυβέρνηση, τότε εκείνη δεν είναι υποχρεωμένη συνταγματικά να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Εγείρεται, βεβαίως, πολιτικό ζήτημα καθώς το αρνητικό αποτέλεσμα θα αποτελεί μια ηχηρή αποδοκιμασία των επιλογών της.
 
Το Σύνταγμα προβλέπει δυο διαφορετικά είδη δημοψηφισμάτων: α) για σοβαρό εθνικό ζήτημα -δεν υπάρχουν εξαιρέσεις β) για ψηφισμένο νομοσχέδιο -εξαιρούνται τα δημοσιονομικά ζητήματα. Επομένως, δημοσιονομικό ζήτημα μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα, εφόσον δεν έχει προηγηθεί η ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου.