Η γυναικοκτονία στη Σαλαμίνα, φέρνει ξανά στην επιφάνεια τις εγκληματικές ευθύνες της πολιτείας, η οποία όχι μόνο δεν έχει φροντίσει να θεσπίσει πλαίσιο για την προστασία των θυμάτων έμφυλης βίας, αλλά είναι ανίκανη να προστατεύσει ακόμα και τις γυναίκες που έχουν προηγουμένως καταγγείλει πως κινδυνεύουν.  Κι όλα αυτά ενώ υπάρχει το πλαίσιο της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης το οποίο η Ελλάδα πρακτικά δεν ενσωματώνει όπως κατήγγειλε πρόσφατα η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη Δράση κατά της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO).

«Η γυναίκα στη Σαλαμίνα είχε απευθυνθεί προηγουμένως στην αστυνομία, είχε εμφανιστεί  στο τμήμα με σπασμένο πόδι. Η αστυνομία όχι μόνο δεν συνέλαβε τον δράστη, αλλά την έστειλε στη μητέρα της με ένα panic button, χωρίς να πάρει το ιστορικό της για να μπορεί αξιολογήσει τον κίνδυνο. Φανταστείτε τι γίνεται με τις γυναίκες που δεν φτάνουν στο αστυνομικό τμήμα!» λέει στο tvxs η Κική Πετρουλάκη, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Βίας.

Τι είναι το panic button και υπό ποιες συνθήκες θεωρείται πως προστατεύει τα θύματα;

Είναι μια εφαρμογή στο κινητό. Το είχε προαναγγείλει ο Κυριάκος Μητσοτάκης πριν από δύο χρόνια και το έβαλαν πιλοτικά σε λειτουργία πριν έναν χρόνο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αφού βρέθηκε εταιρεία κινητής τηλεφωνίας να το προσφέρει δωρεάν.

Δεν είναι κακό μέτρο, αν όμως υπάρχει ένα συνολικότερο πλαίσιο προστασίας. Στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης θεωρείται συμπληρωματικό μέτρο.

Για να δούμε τι συνέβη στη Σαλαμίνα.

Πρώτον, δεν είμαστε σίγουροι πως η αστυνομία της το έδωσε. Κάποιοι λένε ότι το έβαλε σε άλλο κινητό, άλλοι ότι δεν είχε καν κινητό. Ας θεωρήσουμε ότι το είχε. Καταρχήν να σημειώσουμε πως πρέπει το θύμα να έχει smart phone για να εγκαταστήσει την εφαρμογή. Μας είναι άγνωστα τα κριτήρια που το δίνουν. Την εφαρμογή τη βάζει η αστυνομία ή το συμβουλευτικό, όμως είναι γνωστό πως κάποιες φορές χαλάει η εφαρμογή, κολλάει… δεν λειτουργεί.

Σε τι εξυπηρετεί η εφαρμογή; Θεωρητικά η αστυνομία έχει τα στοιχεία της και τη διεύθυνση και φτάνουν πιο γρήγορα και χωρίς να αντιληφθεί ο δράστης ότι κάλεσε.

Έχετε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι έχει βοηθήσει κάποιες γυναίκες;

Μας λένε ότι το ενεργοποίησαν σε 60 γυναίκες. Αυτό δεν λέει τίποτα. Μετά τι έγινε; Πήγε η αστυνομία; Ή πήγε το 100 ως συνήθως και τους είπε: κάντε μήνυση; Έχω ακούσει ιστορία από γυναίκα που είπε ότι της τηλεφώνησαν από την αστυνομία να επιβεβαιώσουν αν θέλει να πάνε! Αυτό το μέτρο για να λειτουργήσει ως δίχτυ προστασίας πρέπει να υπάρχει πλαίσιο προστασίας που στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτο.

Η υπόθεση της Σαλαμίνα αναδεικνύει ξανά πως η ΕΛ.ΑΣ. δεν έχει εκπαιδευτεί ούτε για τα στοιχειώδη;

Ζούμε στη χώρα όπου η κ. Δημογλίδου, εκπρόσωπος τύπου της ΕΛ.ΑΣ., μιλώντας στον κ. Παπαδάκη, κατηγόρησε τη γυναίκα ότι πήγε το Σάββατο, μια μέρα μετά την κακοποίηση της, και χάθηκε πολύτιμος χρόνος! Πήγε με σπασμένο πόδι εν τω μεταξύ. Η αστυνομία έψαξε στα αρχεία και είδε λέει ότι δεν είχε προηγούμενη καταγγελία από την ίδια. Και είπε ότι δεν έχει στοιχεία ότι κινδυνεύει η ζωή της αλλά η σωματική της ακεραιότητα! Πως να το σχολιάσει κανείς αυτή τη δήλωση;

Η δουλειά της αστυνομίας είναι να της πάρουν ιστορικό εκείνη την ώρα για να καταλάβουν αν κινδυνεύει. Όχι να κρίνουν αν κινδυνεύει …έτσι, ο καθένας με τα δικά του κριτήρια. Κι αν δεν μπορούν ας το κάνουν σε συνεργασία μαζί μας. Στην ερώτηση των δημοσιογράφων αν έπρεπε να της πουν να πάει στη μάνα της, είπε πως ενημερώνονται όλα τα θύματα ότι υπάρχουν ξενώνες και πως στη Σαλαμίνα έχει κέντρο ειδικό.

Όμως αυτή η γυναίκα, είχε έφηβο αγόρι, κανένας ξενώνας δεν την παίρνει. Αν έπαιρνε σε συμβουλευτικό κέντρο θα της έλεγαν περάστε από Δευτέρα να δούμε αν υπάρχει θέση. Σε κάθε περίπτωση, η λύση δεν είναι να πάει να κρυφτεί κάπου για 6 μήνες αλλά να σταματήσουν να τις σκοτώνουν.

Τι πρέπει να γίνει άμεσα κατά τη γνώμη σας;

Το βασικό αίτημα να αρχίζουν να βάζουν σοβαρούς περιοριστικούς όρους. Τον έψαξαν στο αυτόφωρο; Όχι. Πριν να την σκοτώσει δεν τον έψαξαν ενώ είχε πάει η γυναίκα να κάνει μήνυση. Έπρεπε να διατάξει ο εισαγγελέας περιοριστικούς όρους να τον βρουν και να τον συλλάβουν.

Αλλά έχουμε συνηθίσει να τα αντιμετωπίζουμε σαν πταίσματα και «καβγαδάκια» αυτά τα περιστατικά και αποθρασύνονται οι θύτες. Δεν κατάλαβαν ότι κινδυνεύει ενώ ήταν ξυλοδαρμένη με σπασμένο πόδι.

Μετά, υποτίθεται ότι έχουν ένα εργαλείο αξιολόγησης κινδύνου, το οποίο κανένας μας δεν έχει δει αν λειτουργεί. Τους λέμε να συνεργαστούμε και αρνούνται. Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη Δράση κατά της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO), η οποία ελέγχει την εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στα Κράτη που την έχουν κυρώσει, αυτό συστήνει, διατομεακή συνεργασία.

Υπάρχει στη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που ψηφίστηκε το ’18 αλλά υπήρχε και στην οδηγία που ενσωματώσαμε το ’17.  Άρα έπρεπε να κάνουμε αξιολογήσεις κινδύνου  ήδη από το ’17 και δεν τις κάνουμε. Αξιολογεί όπως θέλει ο κάθε αστυνομικός.

Στην ενδοοικογενειακή βία  ο κίνδυνος μπορεί να κλιμακωθεί σε 5 λεπτά. Από αυτά που είπε η εκπρόσωπος της αστυνομίας φαίνεται ότι δεν τη ρώτησαν βασικά πράγματα, αν έχει όπλο αν την έχει κακοποιήσει και πόσες φορές κλπ.

Στην Ελλάδα επίσης ο εισαγγελέας δίνει μέτρα μόνο αν φτάσει στο αυτόφωρο κάποιος. Σπάνια δηλαδή.  Αυτή η νοοτροπία πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να τους πιάνουν και αν παραβιάζουν το αυτόφωρο,  να τρώνε βαριά κύρωση. Νομικά υπάρχει κάλυψη μετά τη σύμβαση Κωνσταντινούπολης. Και έδωσε τη δυνατότητα ο νόμος και στους εισαγγελείς να παρεμβαίνουν. Όμως δεν το κάνουν.

Η γυναικοκτονία στη Σαλαμίνα επιβεβαιώνει πλήρως την έκθεση της GREVIO για την Ελλάδα. Μπορείτε να αναφέρετε τα βασικά ευρήματα;

Ενδεικτικά θα αναφέρουμε πως η GREVIO διατύπωσε 71 συστάσεις και προτάσεις που αφορούν στο 77% των άρθρων που εξετάστηκαν (σε 47 από τα 61 άρθρα που περιλαμβάνουν τα 7 κεφάλαια της Σύμβασης), εκ των οποίων 18 θεωρούνται κατεπείγουσες (νομοθεσία/πολιτικές/πρακτικές που έρχονται σε αντίφαση με προβλέψεις της Σύμβασης ή προβλέψεις της Σύμβασης που δεν εφαρμόζονται καθόλου ή εφαρμόζονται ελλιπώς) και 34 επείγουσες (ελλείψεις που πρέπει να διορθωθούν το συντομότερο δυνατόν)

Η GREVIO ζητά επειγόντως από την Ελλάδα να δημιουργήσει σύστημα αναδρομικής επανεξέτασης των γυναικοκτονιών και να αξιολογήσουν κατά πόσον κενά στη θεσμική ή/και δικαστική ανταπόκριση συνέβαλαν στη μοιραία έκβαση, προκειμένου να προλάβουμε μελλοντικές γυναικοκτονίες και να καταστούν υπόλογοι, τόσο οι δράστες όσο και οι θεσμοί που έρχονται σε επαφή με τα θύματα και τους δράστες.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας έχει πολλές φορές επισημάνει κενά και ελλείψεις στον τομέα της προστασίας και υποστήριξης των επιζωσών ενδοοικογενειακής βίας και των παιδιών τους και έχει διατυπώσει προτάσεις, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην εφαρμογή των προβλέψεων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης (Ν 4531/2018) η οποία αν είχε εφαρμοστεί, έστω και μερικώς, τα τελευταία 5 χρόνια που αποτελεί νόμο του κράτους θα είχε βελτιώσει κατά πολύ την προστασία και τις συνθήκες των θυμάτων.

Είχαμε πολύ έντονα και πολύ νωρίς προειδοποιήσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης και όλες τις συναρμόδιες Αρχές για το γεγονός πως το Νομοσχέδιο που μετέπειτα έγινε Ν 4800/2021, (για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια) παραβιάζει συγκεκριμένες προβλέψεις της Σύμβασης και πρόκειται να εκθέσει μητέρες και παιδιά σε μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν στον οποίο βρίσκονταν πριν και θα τις εγκλωβίσει στο κακοποιητικό σπίτι.  Επιπλέον, τα τελευταία δύο έτη, στο πλαίσιο του Προγράμματος ACF, σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε τo Έργο «Ελλάδα-Ισλανδία ενωμένες για τις επιζώσες ενδοοικογενειακής βίας» με πιλοτική εφαρμογή του στον Δήμο Αγίου Δημητρίου: στόχος ήταν να δημιουργηθούν τα πρωτόκολλα και εργαλεία που απαιτούνται για να μπορούν όλοι οι αρμόδιοι τομείς (Αστυνομία, Δικαιοσύνη, Εξειδικευμένες και Γενικές Υπηρεσίες Υποστήριξης) να συνεργάζονται με στόχο την άμεση και συντονισμένη, διατομεακή ανταπόκριση στην ενδοοικογενειακή βία, που θα θέτει στο επίκεντρο τα δικαιώματα και την προστασία των θυμάτων.  Όλες οι Αρχές είχαν προσκληθεί και είχαν αποδεχτεί την πρόσκληση συμμετοχής τους, ωστόσο στην πράξη είχαν τεράστιες αντιστάσεις στο να σχεδιάσουν ή να υλοποιήσουν οποιαδήποτε τροποποίηση στις διαδικασίες τους.