Η Βιβή Κοψιδά-Βρεττού μάς μιλάει για τη νέα της ποιητική συλλογή «Χρηματιστήριον εποχών-Χαϊκού για πέντε γένη ανθρώπων» (εκδ. Βακχικόν, 2021)

Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;

Είναι απροσδιόριστη αλλά ανυπόταχτη η δύναμη που οπλίζει το χέρι πάνω στο λευκό χαρτί ή στην οθόνη του υπολογιστή. «Γράφω επειδή  το φάντασμα, επειδή χτες, επειδή σήμερα, επειδή δεν ξέρω, επειδή ο έρωτας, επειδή η νύχτα…» είχε απαντήσει με ωραία αμηχανία ο Χιλιανός ποιητής Oscar Hahn. Μπορεί και να πρόσθετα: Γράφω από συμπόνια- και προς εμένα…επειδή δεν θ’άντεχα να μην γράφω.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;

«Κατοικούμε μια γλώσσα, παρά μια χώρα», έγραψε ο Emil Cioran. Κι είναι μια χώρα που γεννήθηκε προπάντων να αντιστέκεται σε όποιον θελήσει να την κατακτήσει. Δεν δαμάζεται εύκολα η γλώσσα. Είναι το πιο ανυπόταχτο άτι. Προσωπικά γράφω από…προγεννητική φάση. Δεν θα έλεγα, όμως, ούτε καν σήμερα, πως μου είναι εύκολη η αναμέτρηση με τόσο ισχυρό, άπιαστο αντίπαλο. Έστω και αν κάθε φορά η προετοιμασία γραφής-και η συναισθηματική προετοιμασία- είναι ως για μιαν ολυμπιάδα…

Ποιες είναι οι επιρροές σας;

«Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»… Άπειρες διασταυρώσεις που στριμώχνονται μέσα μας χωρίς συνειδητή μνήμη, αλλά που κάποιος αθέατος μηχανισμός-μπορεί ψυχικός, συναισθηματικός, μπορεί και του μυαλού, να τις ανακατεύει και να μας τις προσφέρει μεταμορφωμένες ως δική μας περιουσία πια. Προσωπικά μιλώντας, η ποίησή μου είναι προπάντων κοινωνική ποίηση. Δεν μπορώ να ξέρω τι «συναπαντήματα» σκέψης και συναισθημάτων δημιουργούν τα δικά μου ποιήματα, αλλά ξέρω σε ποιους ποιητές στάθηκα με θαυμασμό στο ταξίδι μου ως αναγνώστης: Έλιοτ, Έζρα Πάουντ, Μαγιακόφσκι, Μπρεχτ, Σεφέρης, Ρίτσος, Βρεττάκος, Σαχτούρης, Λειβαδίτης… Και πάντως θεωρώ την ποίηση ως την ευγενέστερη αντιπολιτευτική φωνή ενάντια σε ό,τι (θεσμούς, εξουσίες, πρόσωπα και καταστάσεις) κακοποιεί την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αμφισβητεί το δικαίωμα όλων στη ζωή. και αυτό το μίνιμουμ ευτυχίας και ανθρωπιάς, που ο καθένας μας δικαιούται να παίρνει και να αντ-αποδίνει.

Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;

Είχε πει κάποτε ο Robert Louis Stevenson ότι η ποίηση είναι πιο κοντά στον κοινό άνθρωπο, τον άνθρωπο του δρόμου. Γιατί τα υλικά της ποίησης είναι οι λέξεις, κι αυτές οι λέξεις είναι η διάλεκτος της ζωής. Η «διάλεκτος της ζωής» αυτού  του απλού ανθρώπου είναι η κυρίαρχη θεματολογία της ποίησής μου. Μικρές αφορμές που αποκτούν το βάρος της ενοχής μας, την αφύπνιση μιας συνείδησης ναρκωμένης ή ανάλγητης. Αν, ως ένα βαθμό, τα ποιήματά μου μιλούν στον αναγνώστη, τότε μπορώ να πω ότι κατάφερα να συντονιστώ με την ψυχή μου κι αυτή με την ψυχή των ανέστιων και τις ανομολόγητες ανάγκες της…

Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.

Το Χρηματιστήριον εποχών, είναι μια ποιητική συλλογή από 280 περίπου Χαϊκού για πέντε γένη ανθρώπων. Τα ποιήματα δομούνται θεματικά σε «πέντε γένη ανθρώπων», κατά το ησιόδειο παράδειγμα, όπου οι εποχές και τα χαρακτηριστικά τους, σε μια πτωτική πορεία, προσαρμοσμένα στο σήμερα, φέρουν λυρικά μεταπλασμένες εικόνες: της χαράς, του έρωτα, της αγωνίας, της άνοιξης, του φθινοπώρου, της προσδοκίας, της ειρήνης, του πολέμου, της θάλασσας, της απειλής, του φόβου, του αγαθού, της βιοπάλης, του κέρδους, της μνήμης, της ζωής, του θανάτου…

Στα χαϊκού η τέχνη, μέσα στην πυκνωμένη σε 17 συλλαβές ομορφιά τους, είναι να αιχμαλωτιστεί η στιγμή, όπως το καλύτερο κλικ του φωτογραφικού φακού-είτε πρόκειται για τη φύση, είτε για ένα συμβάν ή για ένα συναίσθημα. Και το μυστικό της επιτυχίας τους είναι να μην ειπωθούν όλα, ν’αφήσεις χώρο «να υπονοηθούν αυτά που δεν τολμάς να φανερώσεις». «Ο έπαινος προορίζεται για συνθέσεις που αφήνουν στο μυαλό το συναρπαστικό κάτι που δεν ειπώθηκε», θα μας πει ο Λευκάδιος Χερν, σ’ένα του φιλολογικό κείμενο για το χαϊκού , που παραθέτω εισαγωγικά στο βιβλίο μου. Όπως και «Η άρπα», το επιλογικό κείμενο του Γιαπωνέζου συγγραφέα και φιλοσόφου Οκάκουρα Κακούζο, με το οποίο κλείνω τη συλλογή των ποιημάτων μου, μας αποκαλύπτει, σε μια λυρική, μυθική αφήγηση, το μυστικό της αληθινής δημιουργίας: για ποιο λόγο η άρπα ήταν αμίλητη στο κάλεσμα ψεύτικων δημιουργών, αλλά άνοιξε τα φυλλοκάρδια της στο παίξιμο του Πέι-Ουό. Ο αληθινός δημιουργός τραγουδάει μονάχα για τον εαυτό του. Ο Πέι-Ουό θ’αφήσει την άρπα να διαλέξει τον σκοπό της-τόσο που ο καλλιτέχνης να γίνει ένα μ’αυτήν…

Είθε να είναι τα ποιήματά μου ωσάν την άρπα στα χέρια του Πέι-Ουό…Και ν’ακούσετε τους παλμούς της καρδιάς της…

Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Πρώτα γεννιέσαι και έπειτα για όλη σου τη ζωή γίνεσαι.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;

Θα ζητούσα περισσότερο σεβασμό απέναντί της, από τους συγγραφείς, τους κριτικούς και τους αναγνώστες της. Το αξίζει!

Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;

Οι δημιουργοί δεν ζουν πιστεύω χωρίς όνειρα-ή, πιο πεζά, χωρίς σχέδια. Είναι αυτή η φύση της ίδιας της δημιουργίας, αυτού του άυλου, ακόρεστου φαινομένου της ίδιας της ανθρώπινης φύσης-μια πηγή που παράγει διαρκώς. Στο «εργαστήρι» μου υπάρχει αυτή τη στιγμή, σχεδόν ολοκληρωμένη, μία  μελέτη μου-πάνω στις διαπολιτισμικές συνάφειες της σκέψης του Λευκάδιου Χερν. Και δύο ακόμα ποιητικές συλλογές, εκτός από μικρότερα κείμενα, άρθρα, δοκίμια, κριτικές… κι ακόμα δεκάδες σελίδες με ιδέες για μελλοντικές συγγραφές και σημειώσεις διάφορες –αλλά όχι αδιάφορες…