Ελάχιστοι θα διαφωνούσαν με διακηρυκτικά προτάγματα όπως συμμετοχική δημοκρατία, ισότητα, κοινωνική δικαιοσύνη, ευημερία, ανάπτυξη, ευκαιρίες για όλους κι ιδιαίτερα για τους νέους.

Πράγματι αριστεροί και δεξιοί ή παοκτζήδες κι Αρειανοί, όπως έψαλλαν παλιότερα κι οι ‘ΑΓΑΜΟΙ ΘΥΤΑΙ’, λένε τα ίδια και όλο και κάπου τα έχει κανείς ξανακούσει. Γι’ αυτό και πολλοί μίλησαν για ένα ακόμη Σούπερ Μάρκετ!

Αυτή η υπαρκτή αίσθηση απηχεί το γεγονός ότι μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ιδιαίτερα μετά την αποκαθήλωση του Στάλιν, οι βασικές παραδόσεις του σοσιαλισμού και του φιλελευθερισμού συνέκλιναν σημαντικά. Εύλογα γεννάται η απορία στον μέσο άνθρωπο, αν όντως το σύνολο των συνταγματικών δυνάμεων συγκλίνει στις βασικές αρχές γιατί τότε δεν θεσμοθετούν αναλόγως κι έχουμε μια κοινωνία που αποκλίνει όλο και περισσότερο από αυτές;

Μια ριζικώς καχύποπτη απάντηση σε αυτή την ερώτηση του κοινού θα έλεγε με ευκολία ότι οι πολιτικοί δεν τα εννοούν πραγματικά γιατί είναι αναξιόπιστοι (i).

Μια άλλη, μετρίως καχύποπτη απάντηση, θα επεσήμαινε ότι η συζήτηση παραμένει τεχνηέντως γενική κι αόριστη, έτσι ώστε οι αρχές να μην λειτουργήσουν κανονιστικά και να μην δεσμεύσουν ποτέ και κανέναν στην πράξη (ii).

Ενώ μια τρίτη, καθόλου καχύποπτη προσέγγιση, θα αποδεχόταν ότι η θεωρητική συζήτηση αυτή έχει σημαντικές εγγενείς δυσκολίες, απόδειξη ότι συνεχίζεται επί τόσες δεκαετίες σε όλη την Οικουμένη (iii).

Και με την γραφειοκρατία τι γίνεται;

Στην διακήρυξη του «Κινήματος Δημοκρατίας» κάποιοι χρεώνουν μια ασάφεια, αποδιδόμενη στην έλλειψη προγραμματικής εξειδίκευσης των αρχών ή στην απροσδιοριστία όσον αφορά τις μεταξύ τους προτεραιότητες και το πως αυτές διαρθρώνονται μεταξύ τους, σ’ ένα ενιαίο σύνολο.

Στην πρόσφατη διακήρυξη του νέου κόμματος διακρίνεται, για παράδειγμα, ένας δισταγμός στο να αναγνωριστεί εμπράκτως ο ίδιος ο βαθύτατα τραυματικός τρόπος που γεννήθηκε. Η μαζική άσκηση απάτης και βίας δεν κατέδειξε απλώς ότι στην ηγεσία του τέως ΣΥΡΙΖΑ βρισκόταν πρόσωπα ανέντιμα αλλά κι ότι ειδικότερα η σχέση τους με την έννοια της ελευθερίας ήταν εξόχως προβληματική. Οι ίδιοι βέβαια καγχάζουν μπροστά σε αυτή την κατηγορία ωστόσο γι’ αυτό, πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.

Είναι φαιδρό ότι θα συνεχίζουν να ασχολούνται με λεπτά θέματα του συνταγματικού φιλελευθερισμού όπως η διάκριση εξουσιών, η προστασία των μειονοτήτων, οι ανεξάρτητες αρχές κλπ., πρόσωπα που δεν μπόρεσαν να εκπληρώσουν το στοιχειώδες καθήκον της δημοκρατίας δηλαδή τις ελεύθερες και τίμιες εκλογές.

Είναι σαν να συζητά το ποιά διδακτορική διατριβή θα εκπονήσει κάποιος που δεν διαθέτει απολυτήριο δημοτικού. Γιατί η δημοκρατία δεν πραγματώνει πάντα την ελευθερία, ωστόσο αποτελεί πάντα αδήριτη προυπόθεση της.

Πολλοί αμερόληπτοι παρατηρητές προβληματίζονται για το τι θα έκαναν οι «αδίστακτοι» αν διακυβευόταν καμιά αληθινή εξουσία ή τι ακριβώς έπραξαν όταν την είχαν. Όμως και τα θύματα, που επί δεκαετίες έλεγαν τους θύτες συντρόφους, θα πρέπει να το κοιτάξουν. Κι η δική τους αντίληψη για την Ελευθερία δεν μπορεί να έχαιρε άκρας υγείας! Ίσως αυτό να τους εμπόδισε και στην συνέχεια από το να εκφράσουν με στεντόρεια φωνή την ανάκτηση των πρωτείων της ελευθερίας στο χώρο της Αριστεράς.

Αντί τόσο μεγάλης εισαγωγής, θα μπορούσε να διατυπωθεί ευθέως η ερώτηση προς το Κίνημα Δημοκρατίας «και με την γραφειοκρατία τι γίνεται;» Που είναι το αντιγραφειοκρατικό στοιχείο στην διακήρυξη; Γιατί άραγε στο νέο κόμμα δεν εκγυμνάζεται ήδη μια νέα Σβίγκου και μια νέα Συμεωνίδου, ωρυόμενες μάλιστα υπέρ συμμετοχικής δημοκρατίας;

Τι ακριβώς πήγε στραβά πριν και κυρίως πως δεν θα επαναληφθεί; Η απάντηση ότι τάχα οι προηγούμενοι ήταν παλιοχαρακτήρες, απορρίπτεται ως αφελής καθώς όλοι μπορεί να γίνουν μια μέρα χείριστοι χαρακτήρες.

Μια πρόταση ιεράρχησης

Θα μπορούσαν τα πράγματα να μπουν σε μεγαλύτερη τάξη αν διατυπωνόταν ένα σχήμα με λεξικογραφικές προτεραιότητες μεταξύ των παρατιθέμενων αρχών, έτσι ώστε με σαφήνεια το δεύτερο να έρχεται μετά το πρώτο κοκ.

Περισσότερο στέκομαι στα οφειλόμενα πρωτεία της ελευθερίας γιατί αυτό δεν το «χρωστάει» κανείς μόνο στηνανελεύθερη δημοκρατία. Δυστυχώς, αν στον κ Μητσοτάκη του 41% αρμόζει μια «Μαύρη Βίβλος» για τα έργα του, τότε στα γκαζιανά έκτροπα αρμόζει ειδική πραγματεία σε επίπεδο διατριβής, περί της εσωκομματικής εφαρμογής της ελευθερίας.

Μια τέτοια ιεράρχηση και διευκρίνηση, θα μπορούσε λοιπόν να ήταν η εξής:

· I) Τα πρωτεία της ελευθερίας: Κανενός η ελευθερία δεν περιστέλλεται, προκειμένου να εξυπηρετηθεί το συμφέρον κάποιου άλλου (προσώπου, τάξης, στρώματος κλπ.) Η μόνη περιστολή ελευθερίας που μπορεί να δικαιολογηθεί, θεμελιώνεται στην επιδίωξη περισσότερης ελευθερίας για τους πολλούς ή για τους πιο στερημένους από αυτήν. Η ελευθερία λοιπόν περιορίζεται μόνον προς χάριν της ελευθερίας!

Αυτό το βασικό στοιχείο δικαιοσύνης διαπνέει την εσωτερική λειτουργία μας αρχικά, φωτίζει το δρόμο για το πρόγραμμα ενώ το ίδιο θα επικαθορίσει και την κυβερνητική προοπτική. Αυτό εξειδικεύεται και στους νέους συμμετοχικούς θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας.

Η ειρήνη, η μόρφωση, η οικονομική ανάπτυξη καθώς κι άλλοι σημαντικοί πολιτικοί στόχοι είναι λιγότερο αυτοσκοποί κι αποτελούν περισσότερο όρους της πραγμάτωσης της ελευθερίας του ανθρώπου. Η ελευθερία δικαιούται ως εκ τούτου να έχει τα πρωτεία.

· II) Επιδιώκουμε ισότητα και κοινωνική δικαισύνη: Αρχειακό κριτήριo είναι η βελτίωση της ευημερίας των λιγότερο ευνοημένων. Αυτή η παραδοχή διευκρινίζει πλήρως τις προτεραιότητες μέσα στην ευρεία συμμαχία των μη προνομιούχων Ελλήνων.

Μόνο αυτό είναι που μπορεί να καταστήσει ανεκτές και μη άδικες τις κοινωνικές κι οικονομικές ανισότητες, ο βαθμός δηλαδή που αυτές λειτουργούν υπέρ των πιο ευάλωτων. Το ερώτημα του τι είναι αυτό που ευνοεί τους λιγότερο ευνοημένους αποτελεί τον δεύτερο ηθικό πυλώνα του κόμματος μας.

· III) Η Ελλάδα των Ευκαιριών: Χωρίς να καταπατούμε την ελευθερία του να ορίσει ο καθένας μόνος του την ευτυχία, επιδιώκουμε την ισότητα αλλά την επιδιώκουμε με δυναμισμό, ανάπτυξη και ίσα μοιρασμένες ευκαιρίες για όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής προέλευσης! Δεν μας συγκινεί διόλου η ισότητα της ισοπέδωσης προς τα κάτω ούτε η εξαφάνιση της πρωτοβουλίας ή της ατομικής επιθυμίας για ευτυχία και διάκριση.

Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες δεν περιμένουν ούτε ζητούν από το κράτος τους ελεημοσύνη. Ζητούν ένα σταθερό πλαίσιο ισονομίας, εντός του οποίου οι ίδιοι θα είναι κυρίαρχοι της μοίρας τους.

Η ανελευθερία, η φτώχεια κι η αδικία είναι μάστιγες κοινής καταγωγής. Χειρότερη όμως κι από την μιζέρια της ανέχειας είναι η πνευματική υποβάθμιση που φέρνει ανελευθερία. Κι είναι μόνον η πνευματική ανάπτυξη εκείνη που καταλύει την σκλαβιά κι ανατρέπει την φτώχεια.

Στα πλαίσια αυτά, διασφαλίζεται η δυνητική πρόσβαση όλων των πολιτών στην αριστεία, στην έρευνα και στην καινοτομία ενώ αξιοποιείται γι’ αυτό ιδιαιτέρως και το “ξενιτεμένο ταλέντο της διασποράς”. Επιδιώκεται η ίση πρόσβαση στις ευκαιρίες, ως πεμπτουσία της ισότητας! Στην Ελλάδα του συνεχιζόμενου brain drain αυτό αποτελεί ένα προνόμιο των ευπόρων, πράγμα που λειτουργεί απαγορευτικά για την κοινωνική κινητικότητα.

Με την ιεράρχηση κάποιων από τις παρατιθέμενες αρχές, το πράγμα γίνεται σαφέστερο και σίγουρα πιο δεσμευτικό. Αυτό μπορεί να δημιουργεί προβλήματα σε κάτι που δομείται τώρα ωστόσο πείθει περισσότερο για την αυθεντικότητα των προθέσεων του να καινοτομήσει.