Όταν τοn Νοέμβριο του 2011 ήρθαν στο φως οι αποκαλύψεις για την εγκληματική δράση του NSU, της νεοναζιστικής ομάδας η οποία δολοφόνησε μια δεκάδα μεταναστών στη Γερμανία στη δεκαετία του 2000, πραγματοποιώντας παράλληλα βομβιστικές και άλλες επιθέσεις, η γερμανική κοινή γνώμη σοκαρίστηκε. Ακόμη και οι ιθύνοντες προέβησαν σε δηλώσεις για το όνειδος που αντιπροσώπευαν για τη γερμανική κοινωνία αυτά τα φαινόμενα.

Η δίκη του NSU που ξεκίνησε στο Μόναχο τοn Μάιο του 2013 (με κύρια κατηγορούμενη τη Μπεάτε Τσέπε, αφού δυο άλλοι ηγέτες του είχαν αυτοκτονήσει πριν συλληφθούν) δεν δικαίωσε, ωστόσο, τις προσδοκίες για ουσιαστική διαλεύκανση της υπόθεσης. Αν και η δίκη θα συνεχιστεί ώς το τέλος του 2014, λίγα ήρθαν στο φως για τη δράση της ομάδας. Αυτό που έγινε σαφές, αντίθετα, είναι η προσπάθεια κουκουλώματος της υπόθεσης από τις αρχές, από προφανή φόβο μήπως βγουν στην επιφάνεια στοιχεία για τα στηρίγματα της ομάδας, τον ρόλο των μυστικών υπηρεσιών στην κάλυψή της, κ.ο.κ.

Χαρακτηριστική περίπτωση, η πιθανολογούμενη άμεση εμπλοκή του μυστικού αστυνομικού Αντρέας Τέμε στον φόνο ενός από τα θύματα, του Χαλίτ Γιοζγκάτ, το 2006, για την οποία προέκυψαν κάποια στοιχεία στις τελευταίες ακροάσεις. Δεν είναι βέβαια η μόνη φορά που οι νεοναζιστικές συμμορίες έδειξαν το αποκρουστικό πρόσωπό τους στη σύγχρονη γερμανική ιστορία. Στη δεκαετία του 1990, μετά τη διάλυση της ΓΛΔ, οι νεοναζιστικές ομάδες είχαν αναπτυχθεί ορμητικά, οργανώνοντας επιθέσεις σε συνοικίες μεταναστών, εμπρησμούς σπιτιών, κ.λπ. στο Βερολίνο και άλλες πόλεις. Τότε είχαν καεί ζωντανοί άνθρωποι που δεν πρόλαβαν να βγουν έγκαιρα από τα πυρπολημένα σπίτια.

Μόνο όταν οι βιαιοπραγίες πήραν μαζική έκταση, απειλώντας την εικόνα του Βερολίνου ως «επιχειρηματικής και πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» και αφού πρώτα είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό αντιναζιστικό κίνημα, αποφάσισε η γερμανική κυβέρνηση να παρέμβει. Τότε ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός βρισκόταν ακόμη στις δόξες του, η κρίση δεν είχε εμφανιστεί και υπήρχε ένα περιθώριο να παρθούν μερικά ουσιαστικά μέτρα ενάντια στους νεοναζί, σε μια χώρα μάλιστα όπου στις νεότερες γενιές βαραίνει ακόμη ισχυρά η ιστορική ενοχή για τον Χίτλερ.

Η πορεία της δίκης του NSU δείχνει ότι αυτά τα περιθώρια έχουν πλέον εξαντληθεί και είναι απίθανο οι άρχουσες ελίτ να δράσουν αποφασιστικά ενάντια στις φασιστικές και ακροδεξιές ομάδες. Αυτό όχι μόνο επειδή στην περίοδο της κρίσης ο φασισμός αποτελεί ένα αναγκαίο στήριγμα του αστικού καθεστώτος ενάντια στο λαϊκό κίνημα, αλλά και επειδή ενδιάμεσα έχει μεγεθυνθεί η εμπλοκή των φασιστικών ομάδων με τους κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς. Από την άποψη αυτή, η εξέλιξη της δίκης των Γερμανών νεοναζί αποτελεί ένα πρόκριμα για το τι μπορεί να αναμένεται και από μια μελλοντική δίκη των νεοναζί της Χρυσής Αυγής στη χώρα μας, αν εξακολουθούν να βρίσκονται στην κυβέρνηση οι δυνάμεις του κατεστημένου.

* Ο Χρήστος Κεφαλής είναι μέλος της Σ.Ε. της Μαρξιστικής Σκέψης