[…] Σωρεία ερευνών καταδεικνύουν αποτελέσματα που εξηγούν πως δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ως προς τις γονεϊκές τους επιδόσεις. Και αυτό μετριέται παρατηρώντας τα παιδιά τους. […]

Διαβάζοντας μια σωρεία από άρθρα και σχόλια στο διαδίκτυο αναφορικά με το σύμφωνο συμβίωσης και την τεκνοθεσία ομόφυλων, ξύπνησαν πολλά εντός μου.

Είναι γνωστό στους κύκλους της παιδαγωγικής ότι αν θέλεις να σε προσέξουν, πρέπει να πεις μια προσωπική ιστορία. Οι θεωρίες και τα γενικά παραδείγματα δεν ερεθίζουν τις κεραίες μας, όσο το καταφέρνει μια αφήγηση φορτισμένη με αλήθεια, γεγονότα και συναισθηματικές πινελιές.

Βαδίζω ήδη στον 5ο χρόνο μου στο εξωτερικό και μου λείπουν πολλά από την Ελλάδα: οι μυρωδιές της, ο ουρανός της, οι φίλοι μου και οι δικοί μου άνθρωποι, οι καφέδες μας και τα ποτά μας, μια καθημερινότητα που είναι πάντα ιδιαίτερη στον τόπο που μεγαλώνεις, γι’ αυτό και δεν θα συγκρίνεται ποτέ επί ίσοις όροις με οποιοδήποτε άλλο μέρος.

Μου έχει λείψει η ζεστασιά των ανθρώπων που συναντάς στην Ελλάδα, τυχαία σε μαγαζιά, σε δρόμους, σε φεστιβάλ, στην παραλία, στο φούρνο, στην ουρά ενός ταχυδρομείου. Κάποτε μου είπε κάποιος ότι η διαφορά των ανθρώπων εδώ και στο εξωτερικό είναι πως στην Ελλάδα, οι άνθρωποι είναι ζεστοί αλλά όχι ευγενικοί, ενώ στο εξωτερικό το αντίθετο.

Και συμφώνησα παραδόξως, γιατί πράγματι δεν τηρούμε τους κανόνες ευγενείας (θα βριστούμε στο σούπερ μάρκετ για το ποιος έχει σειρά, θα μουτζώσουμε αλλήλους στο τιμόνι και θα κορνάρουμε σε όποιον καθυστερήσει ένα δεύτερο να περάσει με πράσινο φανάρι το δρόμο) αλλά αν γνωριστούμε κάπου, μπορεί τα βράδυ να μας βρει να μοιραζόμαστε ένα φαγητό κι ένα ποτήρι κρασί και να κουβεντιάζουμε σαν από χρόνια φίλοι, ανοίγοντας τις καρδιές μας χωρίς πολλά προαπαιτούμενα.

Κι όμως, όσα διάβασα και είδα περί του συμφώνου και της από ομόφυλους τεκνοθεσίας, γρατζούνισαν κάθε νοσταλγία μου και με έφεραν απέναντι σε μια σκληρή αλήθεια: Διάχυτος ένας βαθύς συντηρητισμός για τα «πρέπει» που κουβαλάμε στις πλάτες μας, ο οποίος τυφλώνει τη διαύγεια του μυαλού αλλά και εξαφανίζει κάθε διάθεση του οποιουδήποτε εκφέροντα λόγο για την ελάχιστη αυτογνωσία.

Πώς μεγάλωσες; Πώς έκανες τα πρώτα σου βήματα; Πώς έμαθες να φροντίζεις τον εαυτό σου; Πώς αποφάσισες να θέτεις στόχους προσωπικούς αλλά και γενικότερους; Τι θυμάσαι από αυτούς που σε έμαθαν; Άντρες, γυναίκες, παππούδες, φροντιστές… Θυμάσαι το φύλο τους; Θυμάσαι τη σεξουαλική τους ταυτότητα;

Είσαι περήφανος για τον πατέρα σου που σε «έκανε» άντρα ή για τον άνθρωπο που σε έμαθε να είσαι κι εσύ με τη σειρά σου άνθρωπος; Όταν τους άκουσες να τσακώνονται για σένα, για τα λεφτά, για τη σχέση τους, σε εσένα που τους είδες να κακοποιούν λεκτικά (και όχι μόνο), πώς έμαθες και κατάφερες να επιβιώσεις;

Τι θέλεις να κρατήσεις από την παιδική σου ηλικία; Είναι το φύλο τους; Είναι η «κανονικότητά» τους; Ένιωσες ποτέ μη κανονικός; Γιατί δεν σου άρεσε να διαβάζεις, γιατί ήθελες να πας σε ένα πάρτυ που δεν ήταν «για σένα», γιατί ήσουν πιο κοντός, πιο ψηλός, πιο χοντρός, είχες περίεργα μαλλιά, δεν είχες απαλό δέρμα, δεν μιλούσες με καθαρή προφορά, δεν ήσουν καλός στα μαθηματικά, δεν κατάλαβες ποτέ σου χημεία;

Έλα, καταλαβαίνεις που το πάω. Κι έχεις ήδη τις ενστάσεις σου, έτσι; Αυτό ακριβώς εννοώ με την παντελή έλλειψη αυτογνωσίας. Γιατί αν στεκόσουν λίγο περισσότερο να σκεφτείς, πραγματικά να αναλογιστείς τι είναι αυτό που θέλεις να πάρεις και να δώσεις σε αυτήν τη ζωή που έχεις, τη μία και μοναδική, ίσως και να μιλούσες λιγότερο για θεωρίες και «πρέπει» και «κανόνες» που δεν υφίστανται καν, παρά μόνο μέσα σου.

Κι επειδή είμαι λιγότερο αισιόδοξη απ’ ότι φαντάζεται κανείς και δεν ευελπιστώ ότι έχει αλλάξει έστω κι ένα μικρό κύτταρο από τη γνώμη που φέρει ο καθένας από μας μετά από μια σελίδα ερωτήσεων, ορίστε και τα γεγονότα:

Σε σύγχυση πολλών, η ψυχολογία έχει πλέον επίσημα αναγνωριστεί ως επιστήμη κι ένας από τους βασικούς λόγους είναι η χρήση της εμπειρικής μεθόδου (έρευνας) με στόχο τον διαρκή ελέγχο των θεωριών της και την επανεξέταση και εξερεύνηση ζητημάτων που προκύπτουν αναπόφευκτα στις σύγχρονες μορφές κοινωνίας.

Μια σωρεία ερευνών καταδεικνύουν αποτελέσματα που εξηγούν πως δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ως προς τις γονεϊκές τους επιδόσεις. Και αυτό μετριέται παρατηρώντας τα παιδιά τους.

Τον Ιούνιο του 2014, μια έρευνα στην Αυστραλία μελέτησε 315 γονείς (οι οποίοι σχετίζονταν στο μεγάλωμα 500 παιδιών). Τα αποτελέσματα έφεραν στο φως ότι τα παιδιά μεγαλωμένα από ομόφυλους είχαν καλύτερους δείκτες γενικότερης και σωματικής υγείας (Crouch et al., 2014).

Η Αμερικανική Κοινωνιολογική Εταιρεία εξέδωσε το 2013 την απόφαση ότι «το αν οι γονείς ενός παιδιού είναι ομόφυλοι ή ετερόφυλοι δεν φέρει κανένα βάρος στo well-being του (ASA, 2013). Επιλέον έρευνα πρότεινε πως «καμία απόφαση για τις γονεϊκές ικανότητες δεν πρέπει να βασίζεται στη σεξουαλική ταυτότητα των γονέων» (Siegel et al., 2013).

Και τότε τι γίνεται με όλους όσους ταυτίζονται με μια κοινή γνώμη που τίθεται κατά της τεκνοθεσίας από ομόφυλους;

Μια άλλη έρευνα απαντά σε αυτό εξηγώντας πως «η άποψη που εκφέρεται ενάντια στην τεκνοθεσία από ομόφυλους επηρεάζεται κατά πολύ σε μεροληπτικές αξιολογήσεις της σεξουαλικής και φυλετικής διαπαιδαγώγησης, εξαρτώμενες μάλιστα από το φύλο των ερωτηθέντων. Αναφέρεται δε μια περιγραφή της κοινής γνώμης βασισμένη σε έναν ηγεμονικό «ανδρισμό» στην κοινωνία (Gato & Fontaine, 2013).

Ζούμε σε τέτοιες κοινωνίες στο 2015; Εμείς που περήφανα κουνάμε το δάκτυλο στους ανατολικούς λαούς περί προόδου και εξέλιξης; Και βέβαια. Αυτός είναι ο βαθύς συντηρητισμός μας, κεκαλυμμένος σε πρακτικές υιοθετημένες από τη δύση που ούτε ξέρουμε πώς και γιατί τις χρησιμοποιούμε (όπως η ξαφνική εξάπλωση των κινημάτων υπέρ της ισότητας της γυναίκας και των ομοφυλόφιλων), δίχως καμία επί της ουσίας συνειδητοποίηση όλων αυτών, μιας και όταν κλείνει η πόρτα του σπιτιού μας, το δίκιο και το άδικο επαφίενται μόνο στην προσωπική μας κρίση. Γι’ αυτό και όλα αλλάζουν όταν εμείς γίνουμε μετανάστες, όταν εμείς καταπιεστούμε, όταν το δικό μας φύλο δεν είναι το «κανονικό», όταν εμείς είμαστε πια οι διαφορετικοί.

Δεν είναι το πρότυπο της δύσης αυτό που θα μας δείξει το δρόμο. Βασικά ζητήματα επιβίωσης του ελληνικού, και όχι μόνο, λαού έχουν προκύψει λόγω αυτών των δυτικών πρακτικών που πρώτιστη έννοια είναι το κέρδος και όχι ο άνθρωπος. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε συνθετικά τη γνώση, είτε εξ ανατολής είτε εκ της δύσης, για να αντιληφθούμε την πραγματικότητα στην οποία ζούμε.

Ως κάτοικος εξωτερικού, βιώνω σε πρώτο πρόσωπο πολλά από τα «στραβά» της χώρας που μένω. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που διατηρώ κάποιες ελπίδες για τη χώρα στην οποία μεγάλωσα.

Η παλιότερη και σύγρονη ιστορία μας δεν είναι κληρονομιά, όπως συχνά ακούγεται, μα ευθύνη που έχουμε μπρος σε όλους τους αγώνες που έγιναν, προκειμένου να μη φανούμε «μικρότεροι των περιστάσεων», προκειμένου να μη φοβηθούμε την αλλαγή, όπου αυτή προστατεύει τον άνθρωπο, τους πολλούς αλλά και τις μειονότητες και ριζώνει αισθήματα αλληλεγγύης. 

Οι ερευνητές στην Αυστραλία αναφέρουν και κάτι επιπλέον: Τα παδιά ομόφυλων έχουν μια διαφορά. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μην έχουν μια ισορροπημένη ψυχική υγεία λόγω του στίγματος που λαμβάνουν από τους γύρω τους, ως διαφορετικά (Crouch et al., 2014).

Γιατί, επίσης γνωστό στους κύκλους της ψυχολογίας, όταν το μέσα μας έρχεται σε σύγκρουση με κάτι που θεωρούσαμε σωστό και «καθεστώς», πολλές φορές καταλήγουμε να κατηγορούμε τους εαυτούς μας ή τους άλλους που είναι «διαφορετικοί», μιας και δεν βρίσκουμε το θάρρος να αντικρύσουμε ένα καθεστώς σαθρό να μικραίνει μπροστά μας και να πρέπει να χτίσουμε ένα καινούριο από την αρχή. Φόβος και έλλειψη αντοχών.

Ώρα να διαλέξεις, λοιπόν, σα γονιός και σαν παιδί που υπήρξες, τι θα πεις στα αγέννητα πλάσματα που θα χρειαστούν αγάπη και φροντίδα για να μεγαλώσουν; Ως κοινωνικός αγωγός φερόμενος να έχει λόγο στη λήψη αποφάσεων, να έχει άποψη και λόγο. Μπορείς να τους πεις «Μην είσαι διαφορετικός, γίνε το ίδιο χρώμα με τους άλλους αλλιώς θα στιγματιστείς».

Ή μήπως νιώθετε το ίδιο σφίξιμο με μένα, αυτό που σε αναγκάζει να δεις την ωμή αλήθεια και να συμμετέχεις στην αλλαγή της κοινωνίας, από συντηρητική και «κανονική» σε μια άλλη, που θα δέχεται τους ανθρώπους της γι’ αυτό που είναι, που δεν θα τους βλάπτει στιγματίζοντάς τους, επειδή δε στάθηκε αρκετά υπεύθυνη και γενναία να κοιτάξει πρώτα στον καθρέφτη της;

Δέσποινα Καΐρη
MSc Clinical Psychology
Professional Member NIP
Instructor/Counselor, Webster University, Leiden
www.despoinakairi.com

*Η Δέσποινα Καΐρη είναι Κλινική ψυχολόγος κι εργάζεται τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό, όπου και διαμένει. Ανάμεσα σε σπουδές, πολύωρες συζητήσεις και συναντήσεις με ανθρώπους, ασχολείται με το θέατρο, τη μουσική και τη συγγραφή κειμένων, με κύριο της στόχο να ακουστούν οι ιστορίες των ανθρώπων, φανταστικών και υπαρκτών, που πάντα έχουν κάτι διαφορετικό να “πουν”.