Τα στοιχεία που δίνει η ΕΛ.ΑΣ. είναι συντριπτικά για την παραβατική συμπεριφορά των παιδιών και των νέων στην Ελλάδα. Το 26% των παιδιών ξεκινά από την ηλικία των 8 με 14 ετών, ενώ η παραβατικότητα εκδηλώνεται κυρίως μετά την ηλικία των 15 ετών. Τι ωθεί άραγε τα παιδιά στην υιοθέτηση αυτών των συμπεριφορών; Θα μπορούσε να παίζει ρόλο η εγκληματικότητα ή η παραβατικότητα του περιβάλλοντος που ζουν; Πώς αλλάζει κυριολεκτικά τον εγκέφαλό τους η γειτονιά τους;

Πλήρως απογοητευτικά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. για το 2023, κάνουν λόγο για 10.776 ανήλικους που προέβησαν σε παράνομες πράξεις, με 1.100 εκ των οποίων ήταν έως 11 ετών και 1.400 από 12 έως 14 ετών.

Ενδεικτικό του τύπου της παραβατικότητας, είναι ότι μία στις τέσσερις παραβάσεις αφορά σε κλοπές, μία στις πέντε σε διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, ενώ αυξητική είναι η τάση συμμετοχής κοριτσιών σε συμμορίες ανηλίκων.

Πρωτόγνωρη βία και παραβατικότητα

Μόνο μέσα σε έναν μήνα, τον Σεπτέμβριο του 2023 δηλαδή, έγιναν 1.353 συλλήψεις ανηλίκων και σχηματίστηκαν 1.201 δικογραφίες, σύμφωνα με τον Ψυχολόγο της Ελληνικής Αστυνομίας και μέλος της Ομάδας Διαπραγματευτών της ΕΛ.ΑΣ., κ. Αθανάσιο Κανάκη.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι και η Ελλάδα βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες μορφές βίας και παραβατικότητας σε όλο και νεαρότερες ηλικίες.

Στην Αμερική που αυτά τα φαινόμενα έχουν παρατηρηθεί και μελετηθεί εκτενώς, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο της American Psychological Association, συνδέεται πλέον η ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών και η εν γένει αναπτυξιακή τους διαδικασία με τον κοινωνικό χώρο που μεγαλώνουν.

Πιο συγκεκριμένα, το να ζει κανείς ως παιδί σε γειτονιά με εγκληματικότητα έχει επίπτωση και στην ανάπτυξή του και στις εγκεφαλικές του λειτουργίες, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε από την American Psychological Association.

Πώς η εγκληματικότητα της γειτονιάς επιδρά στον παιδικό εγκέφαλο

Τα υψηλά επίπεδα βίας στα οποία εκτίθεται ένα παιδί μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που αντιδρά το μέρος του εγκεφάλου του που ανταποκρίνεται σε πιθανές απειλές. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί κάτι τέτοιο να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας και άλλες αρνητικές συνέπειες.

Ποιο μπορεί να είναι το αντίδοτο σε κάτι τέτοιο; Οι γονείς που φροντίζουν και προστατεύουν τα παιδιά τους. Αυτό μπορεί να απαλύνει την κατάσταση και να αλλάξει τα δεδομένα.

Μέχρι τώρα, ξέραμε, μετά από δεκαετίες ερευνών ότι οι «κακόφημες» γειτονιές μπορούσαν να ευθύνονται για χαμηλές επιδόσεις στον σχολείο, αντικοινωνική ή παραβατική συμπεριφορά και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους.

Αυτή όμως είναι η πρώτη φορά που έχουμε ενδείξεις ότι η γενικότερη βία και ένταση που βιώνει κάποιος ως παιδί, αφήνει κυριολεκτικά αποτύπωμα στις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Ποιο είναι το αντίδοτο

Τα παιδιά που συμμετείχαν στις μετρήσεις της έρευνας και ήταν εκτεθειμένα στη βία της κοινότητας τους, παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα αντίδρασης της αμυγδαλής του εγκεφάλου σε τρομακτικά ή θυμωμένα άτομα. Η αμυγδαλή του εγκεφάλου έχει συνδεθεί με τα ανθρώπινα συναισθήματα, να σημειωθεί.

Τι βρέθηκε ωστόσο να αντισταθμίζει το αρνητικό αυτό αποτύπωμα; Η παρουσία προστατευτικών γονιών που νοιάζονται για τα παιδιά τους, μπορούσε να σπάσει τη σύνδεση μεταξύ της περιφερειακής βίας που εκδηλωνόταν στη ζωή τους και της ανταπόκρισης της αμυγδαλής σε αυτά τα ερεθίσματα.

Έτσι, τα παιδιά εμφανίζονταν πιο ανθεκτικά στις δυσκολίες και αντιξοότητες, όταν είχαν ένα οικογενειακό περιβάλλον υποστηρικτικό. Όπως τονίζεται στην εν λόγω μελέτη, οι γονείς μπορούν να απορροφήσουν σημαντικά τις γενικότερες δομικές ανισότητες και ανισορροπίες του περιβάλλοντος.