Το ιστολόγιο έχει σκοπό του, ανάμεσα στ’ άλλα, να ανασκευάζει γλωσσικούς και άλλους μύθους, οπότε και το σημερινό μας θέμα κάθε άλλο παρά άσχετο είναι, έστω κι αν βγαίνει από τα χωράφια μας, της γλώσσας και της λογοτεχνίας και μπαίνει σε θέματα δημόσιας υγείας -εννοώ τα εμβόλια και τους σχετικούς μύθους που διαδίδονται και επιχειρούν -και έχουν σε σημαντικό βαθμό καταφέρει- να κάνουν πολλούς γονείς να διστάζουν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους, ή ακόμα χειρότερα να μην τα εμβολιάζουν.

Παρακολούθησα τις προάλλες μια ιδιαίτερα φορτισμένη αντιπαράθεση σε έναν φιλικό τοίχο στο Φέισμπουκ ανάμεσα σε αντιεμβολιαστές και σε καναδυό λογικούς ανθρώπους που προσπαθούσαν να τους συνεφέρουν. Από την διατύπωσή μου αυτή θα καταλάβατε ότι δεν είμαι ουδέτερος, γι’ αυτό και δεν λέω «ανάμεσα σε οπαδούς των εμβολίων και αντιεμβολιαστές» όπως και δεν θα έλεγα «ανάμεσα σε υποστηρικτές της ιστορικότητας του Ολοκαυτώματος και σε αρνητές του Ολοκαυτώματος».

Στη συζήτηση εκείνη, που δυστυχώς δεν μπορώ να την βρω πια ώστε να την παραθέσω, γινόταν λόγος για το «ντοκιμαντέρ» (τα εισαγωγικά δεν είναι τυχαία ούτε περιττά) Vaxxxed, που το γύρισε ο βρετανός Andrew Wakefield και υποτίθεται ότι αποκαλύπτει φοβερά μυστικά των υγειονομικών αρχών, που αποκρύπτουν στοιχεία για τη βλαβερή δράση των εμβολίων.

Το όνομα Andrew Wakefield δεν λέει πολλά σε μας, αλλά είναι διάσημο στη Μεγάλη Βρετανία. Το 1998, αυτός ο Βρετανός γιατρός δημοσίευσε μια μελέτη στο έγκυρο περιοδικό Lancet που άφηνε να εννοηθεί ότι το τριπλό εμβόλιο MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά) θα μπορούσε να προκαλέσει αυτισμό. Παρόλο που το δείγμα του ήταν μικροσκοπικό (12 παιδιά) και παρόλο που κουβαλούσε εγγενώς ένα κάρο μεροληψίες, και παρόλο που δόθηκαν επιστημονικές απαντήσεις, προκλήθηκε μεγάλος πανικός, με αποτέλεσμα στα επόμενα χρόνια τα ποσοστά εμβολιασμού παιδιών ηλικίας 2 ετών με το MMR στην Αγγλία να μειωθούν κάτω από το 80%.

Αργότερα ήρθαν στην επιφάνεια ατράνταχτα στοιχεία από τα οποία προέκυπτε οτι ο Wakefield κάθε άλλο παρά αμερόληπτος ήταν, αφού είχε υποβάλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για δικό του εμβόλιο ιλαράς ενώ ταυτόχρονα είχε πληρωθεί από δικηγορική εταιρεία που φιλοδοξούσε να μηνύσει εταιρείες παραγωγής του εμβολίου MMR. Τελικά το Lancet απέσυρε το άρθρο του Wakefield το 2010 και το Ιατρικό Συμβούλιο του Η.Β. αφαίρεσε από τον Wakefield την άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος, ενώ εκτενείς μελέτες και μετα-αναλύσεις έδειξαν πειστικά ότι δεν υπάρχει καμιά σύνδεση ανάμεσα σε MMR και αυτισμό.

Περισσότερα για τον μύθο του MMR όπως και για άλλους τρεις μύθους περί εμβολίων στον ιστότοπο του περιοδικού Science.

Επειδή το χούι βγαίνει τελευταίο, θα λεξιλογήσουμε και σ’ αυτό το άρθρο. Εμείς λέμε «εμβόλιο», που είναι λέξη αρχαία, εμβόλιον, υποκοριστικό του «έμβολον». Η αρχαία λέξη «εμβόλιο» είχε πολλές σημασίες, ανάμεσα στις οποίες και «ακόντιο». Πάντως, δεν είχε τη σημερινή σημασια διότι οι αρχαίοι δεν ήξεραν τα εμβόλια. Τη λέξη την αναστήσανε οι λόγιοι του 19ου αιώνα για να αποδώσουν τον γαλλικό vaccin ή τον ιταλικό vaccino (στα αγγλικά είναι βέβαια vaccine και από την ίδια ρίζα η αντίστοιχη λέξη σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες).

Η ιταλική κτλ. λέξη ανάγεται στο λατινικό vaccinus, που θα πει «αγελαδινός», από το vacca που είναι η αγελάδα στα λατινικά. Τι σχέση έχει η γελάδα με το εμβόλιο; Μεγάλη. Για να καταπολεμηθεί η ευλογιά, που θέριζε κόσμο και κοσμάκη τον καιρό εκείνο, ο βρετανός γιατρός Τζένερ, το 1796 σκέφτηκε να εισάξει (σικ, ρε) στον ανθρώπινο οργανισμό αδυνατισμένα στελέχη του ιού της ευλογιάς των αγελάδων, της δαμαλίτιδας, και να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σύστημα να παράξει (ρεσίκ) τα απαραίτητα αντισώματα ώστε ο οργανισμός να μην προσβληθεί από την (ανθρώπινη) ευλογιά. Αυτό ήταν ο δαμαλισμός. Όταν αργότερα η ίδια τακτική εφαρμόστηκε και σε άλλες ασθένειες, ο όρος vaccine/vaccination κτλ. γενικεύτηκε, χωρίς πια να υπάρχει μεσολάβηση αγελάδας. Στα ελληνικά, βατσίνα λέμε ειδικά το εμβόλιο κατά της ευλογιάς.

Ή μάλλον το λέγαμε, διότι εμβόλια κατά της ευλογιάς δεν υπάρχουν πια. Αφού στοίχισε εκατοντάδες εκατομμύρια θύματα, η φονική αρρώστια δαμάστηκε και έχει πια κηρυχτεί ξεριζωμένη. Στην Ελλάδα το τελευταίο κρούσμα σημειώθηκε το 1951 στη Μάνδρα της Αττικής, παγκοσμίως στη Σομαλία το 1977. Το 1980 σταμάτησαν οι εμβολιασμοί στη χώρα μας. Σήμερα υπάρχει ιός της ευλογιάς μόνο σε δυο άκρως φυλασσόμενες ερευνητικές εγκαταστάσεις, μιαν αμερικανική και μια ρωσική.

Μια άλλη αρρώστια που πλησιάζαμε να την εξαλείψουμε αλλά αναζωπυρώθηκε εξαιτίας της βλακείας και του φανατισμού είναι η πολιομυελίτιδα. Το πρόγραμμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας είχε σημειώσει μεγάλες επιτυχίες στην καταπολέμηση της νόσου, και ίσως να το είχε καταφέρει ως σήμερα. Ωστόσο, κάποιοι σαλεμένοι ιμάμηδες από μια επαρχία της Νιγηρίας που ονομάζεται Κάνο υποστήριξαν ότι το εμβόλιο ήταν μέρος μιας αμερικανικής συνωμοσίας για την εξάπλωση του AIDS και της στειρότητας στον ισλαμικό κόσμο, και οργάνωσαν μποϊκοτάζ που γρήγορα εξαπλώθηκε σε πέντε άλλες πολιτείες της χώρας. Ακολούθησε γενικευμένο ξέσπασμα πολιομυελίτιδας στη Νιγηρία, αλλά και σε άλλες χώρες -οι αναζωπυρώσεις στην Υεμένη και την Ινδονησία προκύπτει ότι προκλήθηκαν από το ίδιο στέλεχος του ιού της πολιομυελίτιδας που είχε εξαχθεί από την επαρχία Κάνο.

Το πρόβλημα με τα εμβόλια είναι ότι αν δεν τα εφαρμόζει μια μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού χάνουν την αποτελεσματικότητά τους, ενώ πάνω από ένα κατώφλι προστατεύουν ακόμα και όσους δεν έχουν εμβολιαστεί. Υπάρχει η λεγόμενη «ανοσία αγέλης» (όπως έχει αποδοθεί το αγγλ. herd immunity): ο ιός δεν βρίσκει αρκετά απροφύλαχτα άτομα κι έτσι η εξάπλωση της αρρώστιας σταματάει. Το ποσοστό πάνω από το οποίο η ανοσία της αγέλης λειτουργεί αποτελεσματικά δεν είναι το ίδιο για κάθε ασθένεια, πάντως σε γενικές γραμμές μιλάμε για μεγάλα ποσοστά, της τάξης του 90%. Αν σε έναν πληθυσμό εμβολιάζεται το 90-95% τότε το 5-10% των ανεμβολίαστων ατόμων προστατεύεται.

Οι αρνητές των εμβολίων αρνούνται και την ύπαρξη της ανοσίας αγέλης. Λένε μάλιστα, για να δικαιολογήσουν τη στάση τους ότι «εντάξει, εγώ δεν εμβολιάζω το παιδί μου. Αν αρρωστήσει, κακό δικό μου. Εσένα τι σε νοιάζει; Το δικό σου παιδί είναι θωρακισμένο, δεν θα έπρεπε να ανησυχείς. Το γεγονός ότι ανησυχείς, σημαίνει πως τα εμβόλια είναι αναποτελεσματικά». Πρόκειται για άθλιο σόφισμα. Υπάρχει ένα ποσοστό ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί για αντικειμενικούς λόγους, όπως τα πολύ μικρά βρέφη, όπως και ένα ποσοστό όπου τα εμβόλια δεν φέρνουν αποτέλεσμα, όπως όσοι έχουν προβλήματα του ανοσοποιητικού. Αυτά τα άτομα πρέπει να προστατεύονται από την ανοσία αγέλης, όχι τα ανεμβολίαστα παιδιά των τζαμπατζήδων ή των σαλεμένων που τάχα δεν θέλουν να κάνουν το παιδί τους «δια βίου πελατάκι των άθλιων λαμογιών-γιατρών που του έχουν δηλητηριάσει το νευρικό και ανοσοποιητικό του σύστημα» (παράθεμα από ψεκασμένο γονιό).

Και στην Ευρώπη, η αντιεμβολιαστική υστερία (που τροφοδοτήθηκε και από προβεβλημένες περιπτώσεις άσκοπων και άστοχων εμβολίων, όπως το φιάσκο με τη γρίπη των χοίρων) είχε ως αποτέλεσμα να αναζωπυρωθούν αρρώστιες όπως η φετινή επιδημία ιλαράς στην Ευρώπη με αρκετούς θανάτους (17 στη Ρουμανία, σε περιοχές χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης, αρκετά στοιχεία εδώ).

Διότι, σε αντίθεση με τους γλωσσικούς μύθους, που όποιος τους πιστεύει απλώς αποβλακώνεται, στους μύθους περί ιατρικής και υγείας (μία μόνο πτυχή των οποίων είναι οι σχετικοί με τα εμβόλια) το κόστος της πλάνης μετριέται σε ανθρώπινες ζωές.

Πηγή: sarantakos.wordpress.com