Maghreb στα Αραβικά σημαίνει η «περιοχή που βασιλεύει ο ήλιος»… Στη σύγχρονη ιστορία αναφέρεται σε πέντε κράτη της Βόρειας Αφρικής: Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη και Μαυριτανία… Ακούγεται σαν ειρωνεία λοιπόν, ότι εκεί ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί επιδιώκει να ανατρέψει τη διαφαινόμενη δύση της πολιτικής του καριέρας και μάλιστα με μια στρατιωτική επιχείρηση με την κωδική ονομασία η «Αυγή της Οδύσσειας»…

Ads

Οι εξελίξεις καλπάζουν μέρα με τη μέρα στην περίπτωση της Λιβύης, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ξεκίνησε η επιχείρηση επιβολής ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Οι παράμετροι αυτής της ιστορίας είναι τόσες πολλές που ξεπερνούν κατά πολύ τον αριθμό των φυλών που συνιστούν τον λιβυκό πληθυσμό. Ένα όμως είναι το ερώτημα που κυριαρχεί στη σκέψη μου τις τελευταίες μέρες: γιατί αυτός ο ζήλος από την πλευρά της Γαλλίας;

Οι εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών σοκάρουν με την απλότητα και τον κυνισμό τους: μα φυσικά γιατί το 2012 επίκεινται προεδρικές εκλογές στη Γαλλία και ο νυν πρόεδρος βρίσκεται τρίτος στις δημοσκοπήσεις πίσω από την – όνομα και πράγμα – δεξιότατη κυρία Λεπέν, αλλά και τους σοσιαλιστές. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν οι Los Angeles Times, «η Λιβύη για τη Γαλλία είναι σημαντική, εν μέρει γιατί συνορεύει με 4 γαλλόφωνα κράτη, στρατηγικής σημασίας για την ίδια: Τυνησία, Αλγερία, Τσαντ και Νίγηρας. Επίσης η Γαλλία εισάγει πετρέλαιο από τη Λιβύη ενώ ο γαλλικός πετρελαϊκός γίγαντας Total ελέγχει μια σημαντικότατη πετρελαιοπηγή της χώρας. Παρόλα αυτά, για τον Σαρκοζί η Λιβύη αποτελεί μια ευκαιρία. Το 2012 θα επαναδιεκδικήσει την προεδρία της χώρας και ο γαλλικός λαός δεν εκτιμά τίποτε περισσότερο από έναν πρόεδρο που θέτει τη Γαλλία στο επίκεντρο της παγκόσμιας σκηνής και πραγματώνει αυτό που κάποτε ο Charles de Gaulle απεκάλεσε «μια δεδομένη ιδέα περί της Γαλλίας» ως μιας χώρας εξαιρετικού πεπρωμένου.

Θα αναρωτηθεί κανείς αν γίνονται πόλεμοι βάσει δημοσκοπήσεων. Μα φυσικά! Η απάντηση του βρετανικού Guardian είναι σαφής: «Για τον ίδιο τον Σαρκοζί, η Λιβύη είναι σημαντική με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Ελπίζει ότι αν καταφέρει να αποκαταστήσει το διεθνές κύρος και την πυγμή της χώρας του, η επέμβαση στη Λιβύη θα αποτελέσει για αυτόν ότι υπήρξε ο πόλεμος των Φώκλαντς για τη Μάργκαρετ Θάτσερ: αιτία για μια εκλογική επικράτηση!»

Πώς να εξηγηθεί άλλωστε η μανία του Γάλλου προέδρου για στρατιωτική δράση, όταν μάλιστα πριν από τρία χρόνια υποδεχόταν τον Μουαμάρ Καντάφι στο Παλάτι των Ηλυσίων, επιδεικνύοντας υπερβάλλοντα ζήλο στη φιλοξενία και επιτρέποντας στον αιμοσταγή δικτάτορα του σήμερα να στήσει τη σκηνή των βεδουίνων δίπλα από το προεδρικό μέγαρο; Ο άλλοτε αγαπημένος, λίγο τρελούτσικος, ηγέτης της Λιβύης φαίνεται πως ξάφνου μετατράπηκε σε παρανοϊκό τύραννο που σφαγιάζει τους πολίτες. Συνηθισμένη η αντιστροφή ρόλων στην ιστορία των διεθνών σχέσεων και τα παραδείγματα, όπως και οι λόγοι, αφθονούν.

Θα υπάρξουν πολλοί που θα διατυπώσουν ενστάσεις και θα αναζητήσουν άλλα αίτια στην πρωτοκαθεδρία της Γαλλίας στην στρατιωτική επιχείρηση στη Λιβύη. Εν μέρει συμμερίζομαι αυτές τις επιφυλάξεις. Παρόλα αυτά, ο Michael Elliott του Time καταρρίπτει ορισμένα από τα συνήθη υποφαινόμενα, ή και φαινόμενα, αίτια στρατιωτικών επεμβάσεων της Δύσης. Παρότι δεν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο βασικός λόγος της πρωτοβουλίας της Γαλλίας στην επιχείρηση της Λιβύης είναι ο στόχος του Σαρκοζί να κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές, διαφωνεί ως προς το ότι εμπορικοί λόγοι, πετρέλαιο ή φόβοι για ανεξέλεγκτη μετανάστευση είναι τα πραγματικά αίτια.

Σύμφωνα με τον ίδιο, παρότι η Λιβύη βρίσκεται στη Μεσόγειο και αποτελεί κομμάτι της άμεσης εμπορικής ζώνης της ΕΕ, η αγορά των 6,5 εκατομμυρίων δεν είναι αρκετή για τον επιδειχθέντα ζήλο. Όσο για το πετρέλαιο, σημειώνει ότι μόλις το 2% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου προέρχονται από τη Λιβύη. Τέλος, για τους φόβους ενός ανεξέλεγκτου μεταναστευτικού κύματος προς την Ευρώπη, υπογραμμίζει χαρακτηριστικά: «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η παραμονή του Καντάφι στην εξουσία, θα προκαλούσε ένα ανεξέλεγκτο κύμα προσφύγων. Η Μεσόγειος είναι μια τεράστια θάλασσα. Δεν είναι σύνορα που απλά τα διασχίζεις περπατώντας».

Φαίνεται λοιπόν, πως αν και σίγουρα όχι ο μόνος λόγος, οι πολιτικές φιλοδοξίες του Σαρκοζί αποτελούν έναν μία από τις βασικές συνιστώσες, τουλάχιστον ως προς τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Γαλλίας στην παρούσα κατάσταση. Πολλοί είναι άλλωστε αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο μεγαλ(λ)ομανής Νικολά δεν θα άντεχε να δει τη Γαλλία κομπάρσο σε ακόμη ένα επεισόδιο της «Αραβικής Άνοιξης». Κι αυτό γιατί τις μέρες που οι Τυνήσιοι μάχονταν στους δρόμους, η γαλλική κυβέρνηση διατηρούσε τις καλές της σχέσεις με τον δικτάτορα Μπεν Αλί, τον οποίο πριν τρία μόλις χρόνια επαινούσε για τη μάχη κατά της τρομοκρατίας και την ενδυνάμωση των πολιτικών ελευθεριών. Στην περίπτωση της Αιγύπτου δε, ο διεθνής ρόλος της Γαλλίας μόνο αναιμικός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.

Ο «Σούπερ Σάρκο» λοιπόν, όπως τον αποκαλούσαν κάποτε οι γαλλικές εφημερίδες λόγω της επιμονής του να διεκδικεί τα ηνία για λογαριασμό της χώρας του σε περιπτώσεις διεθνών κρίσεων, επιθυμεί να επανέλθει στο προσκήνιο, εντός και εκτός των τειχών. Ο καιρός θα δείξει αν η «Αυγή της Οδύσσειας» θα δώσει αέρα στα πανιά του ή αν η πολιτική του καριέρα θα δύσει στην «περιοχή που βασιλεύει ο ήλιος»…

Του Ιάσονα Κάντα στο https://www.enfo.gr/