Ο Τζαφάρ Παναχί αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Πρόκειται για έναν πραγματικό καλλιτέχνη, που έχοντας συγκινήσει κοινό και κριτικούς με τις ταινίες του, καταδικάστηκε από το ιρανικό καθεστώς σε είκοσι χρόνια στέρησης εξόδου από την πατρίδα του, ενώ παράλληλα του απαγορεύτηκε να σκηνοθετεί. Όμως εκείνος πιστός στις αρχές του συνέχισε να κάνει αυτό που τόσο καλά ξέρει και αγαπά. Η νέα ταινία του «Αρκούδες Δεν Υπάρχουν» κυκλοφορεί στους Κινηματογράφους από την Πέμπτη 9 Μαρτίου.

Κάθε νέα ταινία του Τζαφάρ Παναχί φαντάζει σαν ένα μικρό θαύμα. Στην ταινία «Αρκούδες Δεν Υπάρχουν» όπως και σε πολλά πρόσφατα έργα του, ο σπουδαίος Ιρανός σκηνοθέτης υποδύεται μια δραματοποιημένη εκδοχή του εαυτού του. Δηλαδή, έναν κινηματογραφιστή που προσπαθεί να σκηνοθετήσει μια ταινία στην Τουρκία και ο οποίος αναγκάζεται να παραμείνει σε ένα ιρανικό χωριό κοντά στα σύνορα.

Ενώ οι ηθοποιοί του ερμηνεύουν τη δική τους ιστορία απόπειρας διαφυγής στην Ευρώπη, ο Παναχί βρίσκεται αντιμέτωπος με τη δυσπιστία και τις τοπικές παραδόσεις στο χωριό όπου διαμένει.

Η ταινία «Αρκούδες Δεν Υπάρχουν» είναι ουσιαστικά μια μαρτυρία για το πώς η επιδεξιότητα και η διαμαρτυρία μπορούν να βρουν έμπνευση μέσα στους περιορισμούς που εκείνος και άλλες δημιουργικές φωνές αντιμετωπίζουν.

Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας, πραγματοποιήθηκε στο 63ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, παρουσία της πρωταγωνίστριας Μίνα Καβανί, η οποία ζει πλέον αυτοεξόριστη στο Παρίσι:

«Στην Αθήνα νιώθω σαν στο σπίτι μου. Έμενα, άλλωστε, στα Εξάρχεια κάποτε για τρεις μήνες. Είμαι, όμως, ερωτευμένη και με τη δική σας πόλη. Στεναχωριέμαι που δεν είναι μαζί μας ο Τζαφάρ Παναχί, όμως η ταινία του ταξιδεύει στα Φεστιβάλ και αυτό με κάνει χαρούμενη. Είμαι περήφανη για το αποτέλεσμα και για την ταινία που θα δούμε. Εύχομαι η ενέργειά σας σε αυτή την αίθουσα να φτάσει και στον ίδιο».

Σε ερώτηση για το πώς κατάφεραν να δουλέψουν με τον σκηνοθέτη από απόσταση, η Μίνα Καβανί απάντησε: «Ο Τζαφάρ μάς ακολουθούσε παντού μέσω zoom και WhatsApp. Ενώ σωματικά δεν ήταν εκεί, ήταν παρών με όλη του την ενέργεια. Για μένα, ως ηθοποιό, είναι σημαντικό το πώς φαίνομαι στα μάτια του σκηνοθέτη με τον οποίο συνεργάζομαι, γι’ αυτό μου ήταν δύσκολο στην αρχή που κάναμε γυρίσματα εξ αποστάσεως. Συχνά αναρωτιόμουν για την κατάσταση που βιώνουμε, καθώς εγώ δεν μπορώ γυρίσω στο Ιράν, ενώ ο Τζαφάρ δεν μπορεί να φύγει από τη χώρα. Ο Τζαφάρ μού δίδαξε ένα σημαντικό μάθημα: να αναζητώ πάντα διαφορετικούς τρόπους για να είμαι παρούσα».

Σε άλλη ερώτηση σχετικά με το εκπαιδευτικό σύστημα στο Ιράν και το πώς συντηρεί τις προκαταλήψεις, η Μίνα Καβανί απάντησε: «Νιώθω πως η ταινία δεν θέλει να κάνει κάποιο σχόλιο για το εκπαιδευτικό σύστημα, ούτε να παρουσιάσει μια πτυχή της κοινωνίας. Πιστεύω πως θέλει να εστιάσει στο πώς ένα σύνορο μπορεί να καθορίσει τη ζωή σου, τα πιστεύω και την ταυτότητά σου. Ακόμη και αν αποδράσεις από αυτό, πρέπει να κουβαλάς την ταυτότητά σου μαζί σου».

Τέλος, σε ερώτηση για το πώς ένιωσε βλέποντας την ταινία, ενώ η ίδια δεν μπορεί να επιστρέψει στο Ιράν, η Μίνα Καβανί ανέφερε σχετικά: «Ήταν συγκινητικό όχι μόνο να τη βλέπω, αλλά και να παίζω σε αυτή την ταινία. Η ηρωίδα μου προσπαθεί δέκα ολόκληρα χρόνια να επιστρέψει στη χώρα της. Η σκηνή του μονολόγου, όπου κοιτάζω την κάμερα, μου θυμίζει έντονα τον πίνακα Η κραυγή του Έντβαρτ Μουνκ, γιατί αποπνέει μια χροιά οργής. Είχα πολλά αντικρουόμενα συναισθήματα συμμετέχοντας στην ταινία και βλέποντάς την στην αίθουσα: πολύς πόνος, αλλά και πολλή χαρά. Είναι μεγάλη ευκαιρία να μπορείς να φωνάξεις στον κόσμο με δυνατή φωνή τι είναι η προσφυγιά, αλλά και τι δεινά μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους μια δικτατορία».

Μία από τις πιο εμβληματικές φωνές αντίστασης του Ιρανικού Σινεμά, ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Τζαφάρ Παναχί μάχεται απέναντι στη λογοκρισία και την καταστολή με όπλο τις ταινίες του, προσδίδοντας στο Σινεμά διαστάσεις που υπερβαίνουν την καλλιτεχνική σφαίρα. Έχοντας κριθεί ένοχος το 2010 με την κατηγορία της «προπαγάνδας εναντίον της ιρανικής κυβέρνησης», ο Παναχί καταδικάστηκε σε 6ετή κάθειρξη (η υπόθεση δεν έχει ακόμη τελεσιδικήσει μετά την έφεση που άσκησε), καθώς και σε 20ετή απαγόρευση να γυρίζει ταινίες, να γράφει σενάρια και να δίνει συνεντεύξεις σε εγχώρια και διεθνή μέσα, ενώ παράλληλα δεν του επιτρέπεται η έξοδος από τη χώρα παρά μόνο για ιατρικούς λόγους.

Διαβάστε Επίσης:

• Αφιέρωμα στον Τζαφάρ Παναχί: Η ελευθερία της έκφρασης στον Κινηματογράφο
• «Αρκούδες Δεν Υπάρχουν»: Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τιμά τον αγώνα των Ιρανών για ελευθερία και σεβασμό των δικαιωμάτων τους

Αρκούδες Δεν Υπάρχουν / No Bears / Khers Nist
Σκηνοθεσία: Τζαφάρ Παναχί
Σενάριο: Jafar Panahi
Πρωταγωνιστούν: Jafar Panahi, Naser Hashemi, Vahid Mobaseri, Bakhtiar Panjei, Mina Kavani
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Amin Jafari
Μοντάζ: Amir Etminan
Ήχος: Mohammadreza Delpak, Abdolreza Heydari, Iman Baziyar
Κοστούμια: Leyla Siyahi, Ulker Chetinkaya, Sechil Kapar
Σκηνικά: Babak Jajaie Tabrizi
Έτος Παραγωγής: 2022
Χώρα Παραγωγής: Ιράν
Διάρκεια: 107 λεπτά
Κυκλοφορεί στους Κινηματογράφους από την Πέμπτη 9 Μαρτίου