Η  απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από το Αφγανιστάν, έχει καταστροφικές συνέπειες, με την χώρα να βυθίζεται στο χάος και στην οδύνη, καθώς οι Ταλιμπάν προελαύνουν. Ήδη ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί ότι επίκειται ανθρωπιστική καταστροφή, με δεκάδες χιλιάδες να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Σε μία προσπάθεια να κατανοήσουμε τον πόνο των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, παρουσιάζουμε πέντε χαρακτηριστικές ταινίες.

Η Πέτρα της Υπομονής / Syngué sabour, pierre de patience / The Patience Stone
Σκηνοθεσία: Ατίκ Ραχίμι
Σενάριο: Ατίκ Ραχίμι, Ζαν Κλοντ Καριέρ
Πρωταγωνιστούν: Γκολσιφτέ Φαραχανί, Χαμίντ Τζαβαντάν, Χασίνα Μπουργκάν, Μασί Μροβάτ, Μαλάκ Ντιάχαμ Καζάλ
Φωτογραφία: Τιερί Αρμπογκάστ
Μοντάζ: Ερβέ Ντελούζ
Μουσική: Μαξ Ρίχτερ
Έτος Παραγωγής: 2012
Χώρα Παραγωγής: Αφγανιστάν, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο
Διάρκεια: 102 λεπτά

Ο Ατίκ Ραχίμι, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το ομώνυμο και βραβευμένο μυθιστόρημά του, με φόντο της αποκαλυπτική και συγκινητική εξομολόγηση μίας γυναίκας, που προσπαθεί μάταια να κατανοήσει τον βίαιο και συχνά πυκνά παράλογο κόσμο των αντρών. Πρωταγωνιστεί η υπέροχη Γκολσιφτέ Φαραχανί.

Σύμφωνα με την Περσική μυθολογία, υπάρχει μία μαγική πέτρα που την τοποθετείς μπροστά σου και της λες όλα σου τα βάσανα, τους πόνους και όλα σου τα μυστικά. Μέχρι που μια μέρα η πέτρα σκάει, εκρήγνυται. Κι εκείνη ακριβώς τη μέρα λυτρώνεσαι. Η ιστορία της ταινίας μας, διαδραματίζεται σε μια μουσουλμανική χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο. Μια νεαρή γυναίκα μιλά στον άντρα της που είναι σε κώμα, για τη σχέση τους, τα όνειρά της, τη ζωή της, τα θέλω της, για τον πόλεμο, τη βία, τη θρησκεία, τον φόβο και τον έρωτα. Του εξομολογείται για πρώτη φορά αλήθειες που ίσως να ήθελε να πει στον σύντροφο της χρόνια πριν, αλλά δεν τολμούσε. Η συγκινητική εξομολόγησή της, κρύβει μέσα της, αλήθειες γυναικών από κάθε γωνιά της γης. Σε αυτή την κατάθεση ψυχής, αποφασίζει να του φανερώσει τα πιο μεγάλα μυστικά της. Έτσι λοιπόν, ο άντρας της, γίνεται για την πρωταγωνίστρια μας, η πέτρα της υπομονής.

Γεννημένος στο Αφγανιστάν, ο Ατίκ Ραχίμι εγκατέλειψε τη χώρα του το 1984 και βρήκε πολιτικό άσυλο στη Γαλλία. Εκεί, ξεκίνησε μια λαμπρή καριέρα σαν συγγραφέας. H «Πέτρα της Υπομονής» είναι ίσως το πιο διάσημο βιβλίο του. Έχει κερδίσει το βραβείο Goncourt, το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Γαλλίας και έχει μεταφραστεί σε 33 γλώσσες παγκοσμίως, ανάμεσα τους και τα Ελληνικά. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο, είχε μεταφερθεί και στο θέατρο, στη χώρα μας, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη, με πρωταγωνίστρια τη Νεκταρία Γιαννούδάκη.

Zero Dark Thirty
Σκηνοθεσία: Κάθριν Μπίγκελοου
Σενάριο: Μαρκ Μπόουλ
Πρωταγωνιστούν: Τζέσικα Τσαστέιν, Τζόελ Εγκερτον, Σκοτ Αντκινς, Μαρκ Στρονγκ, Τζένιφερ Ελε, Κρις Πρατ, Τέιλορ Κίνεϊ, Κάιλ Τσάντλερ, Εντγκαρ Ραμίρεζ, Φρανκ Γκρίλο, Μαρκ Ντιπλάς, Στίβεν Ντιλέιν, Τζέισον Κλαρκ, Τζέιμς Γκαντολφίνι
Φωτογραφία: Γκρεγκ Φράσερ
Μοντάζ: Γουίλιαμ Γκόλντενμπεργκ, Ντίλαν Τίκενορ
Έτος Παραγωγής: 2012
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Διάρκεια: 157 λεπτά

Το κυνήγι για τον Οσάμα μπιν Λάντεν, απασχόλησε τον κόσμο και δύο αμερικανικές προεδρικές κυβερνήσεις, για περισσότερο από μία δεκαετία. Όμως, τελικά, χρειάστηκε μία μικρή, ελίτ ομάδα πρακτόρων της CIA για τον εντοπισμό του. Κάθε ενέργεια της αποστολής τους καλύφθηκε με μυστικότητα. Αν και κάποιες λεπτομέρειες δημοσιοποιήθηκαν από τότε, πολλά από τα πλέον σημαντικά στοιχεία της επιχείρησης των μυστικών υπηρεσιών -συμπεριλαμβανομένου και του βασικού ρόλου που διαδραμάτισε η ομάδα – μεταφέρονται στην οθόνη για πρώτη φορά στη συναρπαστική νέα ταινία από το βραβευμένο με Όσκαρ δίδυμο των Κάθριν Μπίγκελοου και Μαρκ Μπόαλ. Η περιγραφή τους στο ανθρωποκυνηγητό και τον εντοπισμό του Μπιν Λάντεν, παραστατική αλλά και πιστή στα γεγονότα, μεταφέρει τον θεατή στο επίκεντρο της εξουσίας και στην πρώτη γραμμή αυτής της ιστορικής αποστολής, με αποκορύφωμα στις ειδικές επιχειρήσεις της επίθεσης σ’ ένα μυστηριώδες οίκημα σε προάστιο του Πακιστάν.

Η ταινία έλαβε 5 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων για Καλύτερη Ταινία και Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της Τζέσικα Τσάστεϊν, κερδίζοντας στην Κατηγορία: Best Achievement in Sound Editing (Paul N.J. Ottosson). Ενώ η Τσάστεϊν βραβεύτηκε με την Χρυσή Σφαίρα Α’ Γυναικείου Ρόλου σε Δράμα. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Τζέσικα Τσάστεϊν, Τζέισον Κλαρκ, Τζόελ Έντγκερτον, Κρις Πρατ, Τζέιμς Γκαντολφίνι, Μαρκ Στρονγκ, Έδγαρ Ραμίρες, Ρίκι Σέκον, Τζένιφερ Ελ και Κάιλ Τσάντλερ.

Η δημιουργική πρόκληση που αντιμετώπισαν η Μπίγκελοου και ο Μπόαλ για τη δημιουργία του «Zero Dark Thirty» ήταν το πώς θα αφηγηθούν αυτή την πολύπλευρη ιστορία στον περιορισμένο χρόνο μιας κινηματογραφικής ταινίας. Η ταινία περικλείει σαρωτικά γεγονότα σε βάθος σχεδόν μιας δεκαετίας, ταξιδεύοντας σε πολλές χώρες με τη συμμετοχή ενός εκλεκτού καστ και ενός αφοσιωμένου συνεργείου, που σκοπό είχαν να απαθανατίσουν την πραγματικότητα των επίγειων επιχειρήσεων αυτής της αποστολής όσο το δυνατόν πιο αληθινά και πιο παραστατικά. Πρόθεση ήταν η δημιουργία μιας κινηματογραφικής δουλειάς με την πλοκή και το ανθρώπινο συναίσθημα μιας ιστορικής νουβέλας. Όσο για τον τίτλο «Zero Dark Thirty», πρόκειται περί στρατιωτικού όρου για το σκοτάδι της νύχτας, καθώς και για τα 30 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, ώρα που η Ομάδα Seal του Ναυτικού πάτησε το πόδι της στο οίκημα του Οσάμα μπιν Λάντε.

Παίζοντας με τη Φωτιά / Playing with Fire
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Αννέτα Παπαθανασίου
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Δημήτρης Κορδελάς
Μοντάζ: Χρόνης Θεοχάρης
Μουσική: Μαρία Χριστίνα Κριθαρά
Δημοσιογραφική παραγωγή και έρευνα: Ιωάννα Μπρατσιάκου
Έτος Παραγωγής: 2013
Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα
Διάρκεια: 80 λεπτά

Το ντοκιμαντέρ «Παίζοντας με τη Φωτιά» της Αννέτας Παπαθανασίου, είναι μία ενδιαφέρουσα και αληθινή καταγραφή, όπου η δημιουργός ηθοποιός η ίδια, αλλά και σκηνοθέτης, επισκέπτεται την Καμπούλ για να διδάξει την Αντιγόνη του Σοφοκλή και να καταγράψει τη ζωή των Αφγανών καλλιτεχνών, οι οποίοι προσπαθούν να συνδυάσουν την τέχνη και τον πολιτισμό, με την σκληρή καθημερινότητα σε αυτή την ταλαιπωρημένη χώρα. Πάρα την κάπως τηλεοπτική παρουσίαση των γεγονότων το θέαμα είναι από μόνο του συγκλονιστικό.

«Έχοντας πάει στο Αφγανιστάν το 2007 και κάνοντας γυρίσματα στην περιοχή για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ «Qadir, ένας Αφγανός Οδυσσέας» απέκτησα μια οικειότητα με την περιοχή και σίγουρα αρκετούς φίλους. Έτσι, όταν ήρθε στα χέρια μου μια φωτογραφία από παράσταση αφγανικού θιάσου ξαφνιάστηκα πολύ και θέλησα να μάθω περισσότερα. Πρώτη φορά έβλεπα γυναίκα Αφγανή ακάλυπτη και μάλιστα να παίζει Μολιέρο στο Αφγανιστάν! Άρχισα την έρευνα.» Αννέτα Παπαθανασίου

Το φιλμ αφηγείται τις ιστορίες των γυναικών ηθοποιών που έχουν την τόλμη να ασχοληθούν με το θέατρο και αντιμετωπίζουν σκληρή κριτική, κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμα και απειλές για τη ζωή τους και την οικογένειά τους. Μία ταινία για τις γυναίκες ηθοποιούς στο Αφγανιστάν, που κυριολεκτικά τολμούν να αντιστέκονται στα στερεότυπα και περήφανες «Παίζουν με τη Φωτιά»!

Τα Χελιδόνια της Καμπούλ / Les hirondelles de Kaboul / The Swallows of Kabul
Σκηνοθεσία: Ζαμπού Μπρετμάν & Ελεά Γκομπέ-Μεβεγιέκ
Σενάριο: Ζαμπού Μπρετμάν, Σεμπαστιάν Ταβέλ
Με τις φωνές των: Σιμόν Αμπκαριάν, Ζιτά Ανρό, Σουάν Αρλόντ
Μοντάζ: Φρανσουά Μπερνάρ
Μουσική: Αλέξις Ρολτ
Έτος Παραγωγής: 2019
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Μονακό
Διάρκεια: 81 λεπτά

Στην κατεχόμενη από τους Ταλιμπάν, Καμπούλ, εξελίσσεται αυτό το υπέροχο animation, που αποτελεί μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος του Αλγερινού συγγραφέα Γιασμίνα Χάντρα. Στα «Χελιδόνια της Καμπούλ», η ελπίδα βρίσκει τρόπο να επιβιώσει σε ένα νοσηρό περιβάλλον. Μια σπαρακτική ιστορία ανείπωτης οδύνης και μεγαλειώδους αυτοθυσίας, που μας υπενθυμίζει ότι η ανθρωπιά είναι η ευγενέστερη των αρετών.

Καλοκαίρι του 1998 στην Καμπούλ. Η Ζουνάιρα και ο Μόσεν είναι νέοι και ερωτευμένοι. Παρά την καθημερινή βία και τη δυστυχία, ελπίζουν για ένα καλύτερο μέλλον. Μια μέρα, μια ανόητη χειρονομία, έχει ως αποτέλεσμα η ζωή τους να πάρει μια αμετάκλητη στροφή και να οδηγηθεί στην καταστροφή. Η επικράτηση των Ταλιμπάν έχει βυθίσει τη χώρα στον σκοταδισμό. Κάθε μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης φιμώνεται, δημόσιοι λιθοβολισμοί και εκτελέσεις πραγματοποιούνται σε καθημερινή βάση, καθώς ο φόβος έχει τρυπώσει στην καρδιά και στο μυαλό των πολιτών, ενώ οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα και όχι ως ισότιμα ανθρώπινα όντα.

«H όλη ιδέα για την ταινία ξεκίνησε το 2012, όταν ο παραγωγός Julien Monestiez ήρθε να μας δει έχοντας ένα διασκευασμένο σενάριο από το βιβλίο του Yasmina Khadra, με την παραγωγή να έχει αναλάβει η εταιρία που είναι υπεύθυνη για το «Τρίο της Μπελβίλ» και το «Ernest & Celestine». Από την πρώτη στιγμή μας κίνησε το ενδιαφέρον μια τέτοια περίπτωση, αλλά μονάχα με την προϋπόθεση πως θα το κάναμε με τους δικούς μας όρους, δηλαδή το animation να συμβαδίζει με τις κινήσεις και τις ερμηνείες των ηθοποιών που θα δάνειζαν τη φωνή τους στους ήρωες, σαν να παίζουν οι ίδιοι τους χαρακτήρες.» – Ζαμπού Μπρετμάν και Ελεά Γκομπέ-Μεβεγιέκ

Ταξιδιώτης του Μεσονυχτίου / Midnight Traveler
Σκηνοθεσία: Xασάν Φαζιλί / Hassan Fazili
Σενάριο: Emelie Mahdavian
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Fatima Hussaini, Hassan Fazili, Nargis Fazili, Zahra Fazili
Μοντάζ: Emelie Mahdavian, Kristina Motwani
Ήχος: Daniel Timmons
Μουσική: Gretchen Jude
Έτος Παραγωγής: 2019
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α., Κατάρ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο
Διάρκεια: 87 λεπτά

Όταν το θεοκρατικό καθεστώς των Ταλιμπάν τον επικήρυξε, ο Αφγανός θεατρικός και κινηματογραφικός σκηνοθέτης Χασάν Φαζιλί είχε μόνο μία επιλογή: την άτακτη φυγή. Ένα συγκινητικό ημερολόγιο καταστρώματος, το οποίο εξιστορεί έναν καταναγκαστικό εκπατρισμό. Ένα ντοκιμαντέρ που λειτουργεί ως τρανταχτή απόδειξη για την ασύλληπτη βία με την οποία έρχονται αντιμέτωποι όσοι είναι αναγκασμένοι να ταξιδεύουν νύχτα. Εξόριστοι, προχωρούν σιωπηλά και φοβισμένα, με τον θάνατο να παραμονεύει σε κάθε βήμα αυτού του αναγκαστικού, σκοτεινού ταξιδιού.

Μία σπουδαία ταινία τεκμηρίωσης, την οποία είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε και στο πρόσφατο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου και προβλήθηκε στην ενότητα της διοργάνωσης: «Προορισμός: Ταξίδι».

Δέκα ακόμα προτάσεις (με χρονολογική σειρά), που παρουσιάζουν όμως κυρίως την αμερικανική οπτική γωνία, στην πολύπαθη χώρα του Αφγανιστάν:

• Charlie Wilson’s War (2007) – Η ταινία τους Μάικ Νίκολς, αφηγείται την αληθινή ιστορία του “playboy” γερουσιαστή, Τσάρλι Ουίλσον, ενός αποστάτη πράκτορα της CIA και μιας κοσμικής κυρίας από το Χιούστον που ένωσαν τις δυνάμεις τους και διηύθυναν την πιο επιτυχημένη μυστική επιχείρηση της δεκαετίας του ’80, τροφοδοτώντας τους αντάρτες του Αφγανιστάν με όπλα. Πρωταγωνιστούν: Τζούλια Ρόμπερτς, Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, Τομ Χανκς και Έιμι Άνταμ
• Lions for Lambs (2007) – Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί, μαζί με τους Μέριλ Στριπ και Τομ Κρουζ, σε ένα πολιτικό δράμα με έντονο αντιπολεμικό χαρακτήρα
• Brothers (2009) – Με τους Τζέικ Τζίλνχααλ, Νάταλι Πόρτμαν, Τόμπι Μαγκουάιρ
• Lone Survivor (2013) – Μια αληθινή ιστορία επιβίωσης ενός στρατιώτη στο Αφγανιστάν, μετατρέπεται στα χέρια του Χόλιγουντ σε μια δυναμική περιπέτεια, που όμως αγγίζει τα όρια της φτηνής προπαγάνδας, με τον Μαρκ Γουόλμπεργκ να αντιμετωπίζει τους Ταλιμπάν
• The Hornet’s Nest (2014) – Η ιστορία του βραβευμένου με Emmy, πολεμικού ανταποκριτή Mike Boettcher και του γιου του, Carlos
• A War (2015) – Η προσεγμένη ταινία του Δανού σκηνοθέτη, Τομπίας Λίντχολμ, η οποια έφτασε μέχρι την πεντάδα του Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας
• War Dogs (2016) – Μία κωμωδία με τους Τζόνα Χιλ, Μάιλς Τέλερ, Μπράντλεϊ Κούπερ, που όσο κι αν φαίνεται περίεργο, είναι βασισμένη σε πραγματική ιστορία
• Whiskey Tango Foxtrot (2016) – Άλφρεντ Μολίνα, Μπίλι Μπομπ Θόρτον, Μάργκοτ Ρόμπι, Μάρτιν Φρίμαν και η εξαιρετική Τίνα Φέι, πρωταγωνιστούν σε μία ταινία βασισμένη στα απομνημονεύματα της πολεμικής ανταποκρίτριας, Κιμ Μπάρκερ
• 12 Strong (2018) – Με λάβαρο το άλλοθι της αληθινής ιστορίας, ο παραγωγός Τζέρι Μπρουκχάιμερ σερβίρει ακόμα μια περίπτωση ηρωικού πατριωτισμού, αυτή τη φορά με καλούς Αμερικανούς εναντίον κακών Ταλιμπάν, με πρωταγωνιστή τον Κρις Χέμσγουορθ
• The Kill Team (2019) – Με πρωταγωνιστή τον Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ, ο Νταν Κράους μεταφέρει στο Σινεμά μια αληθινή ιστορία που είχε εξερευνήσει και πάλι το 2013 στο ομότιτλο ντοκιμαντέρ του