Οι ήρωες στις 7 ιστορίες της τελευταίας ταινίας του Βασίλη Μαζωμένου «Καθαρτήριο»,  «ζουν», περιορισμένοι στα ασφυκτικά λίγα τετραγωνικά του προσωπικού και κοινωνικού τους χώρου. Καταπλακώνονται από σύμβολα, αφανίζονται από οικογενειακές σχέσεις, αυτοματοποιούνται στη γραφειοκρατία, αδυνατούν να βρουν την έξοδο προς τη λύτρωση και την ελευθερία. Είναι η ελληνική κοινωνία της πανδημίας αλλά περισσότερο των παρατεταμένων κρίσεων, μιας περιόδου που σύμφωνα με τον σκηνοθετεί έχει την αφετηρία της, όχι στην οικονομική κρίση αλλά στα χρόνια της ευημερίας « με τη διάβρωση των συνειδήσεων και κατ’ επέκταση του κοινωνικού ιστού» όπως λέει μιλώντας στο tvxs.

Ads

Στο τρίτο μέρος της τριλογίας του Βασίλη Μαζωμένου, ο μαγικός ρεαλισμός περιβάλλει τη ζωή των Καφκικών ηρώων, που δεν μπορούν να συνδεθούν με τον εαυτό τους, τον διπλανό, το κοινωνικό σύνολο.

Η ταινία απέσπασε μεταξύ άλλων βραβείο σκηνοθεσίας στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, Βραβείο Βest Feature Film στα φετινά Maverick Movie Awards που απονεμήθηκαν στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ, 3 βραβεία στο 16ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Λονδίνου. Το tvxs βρήκε τον σκηνοθέτη να εργάζεται ήδη πάνω στις νέες ιδέες του που έχουν να κάνουν με τους αγνοούμενους της κυπριακής τραγωδίας και τη λουμπενοποίηση της μεγαλοαστικής τάξης,  ενώ η ταινία του προβάλλεται στο Studio new star cinema της πλατείας Αμερικής,

Στο Καθαρτήριο, το τρίτο μέρος της τριλογίας σας που αφορά την παρατεταμένη κρίση στην Ελλάδα, οι ήρωες προσπαθούν να επουλώσουν πληγές, αλλά αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο. Τι είναι αυτό που έχει τόσο καθοριστικά διαρραγεί στον κοινωνικό ιστό;

Ads

Η Ελλάδα βιώνει μια παρατεταμένη κρίση, η οποία δεν αφορά μόνο τον οικονομικό παράγοντα, αν και αυτός είναι ο βασικός. Έχει να κάνει με τη διάβρωση των συνειδήσεων και κατ’ επέκταση του κοινωνικού ιστού, αποτέλεσμα της στρεβλής ανάπτυξης και της φενάκης της ευημερίας που επικράτησε τις προηγούμενες δεκαετίες και έσκασε στην εθνική ιδεοληψία των Ολυμπιακών αγώνων του 2004. Οι πολίτες στην πλειοψηφία τους βρέθηκαν σε αυτήν τη μάχη –πλην ελαχίστων που είχαν πνευματικές και ηθικές αντιστάσεις- απροστάτευτοι. Τα χτυπήματα ήταν αλλεπάλληλα. Και μερικές φορές την πείνα την αντέχεις… Το ρήγμα, όμως, στον εσωτερικό σου κόσμο, τον επουλώνεις δύσκολα. Ιδιαίτερα σήμερα σε συνθήκες κυριαρχίας μιας παρασιτικής τάξης, η οποία αναγνωρίζει ως σημαντικό μόνο ότι παράγει πλούτο. Έτσι ο τεχνο-οικονομικός πολιτισμός κυριαρχεί σε βάρος του πνευματικού και της κουλτούρας, που θα μπορούσε να είναι η διαφυγή…

Οι ήρωες των 7 ιστοριών σας, δεν παλεύουν μόνο με ένα σύστημα που όπως εύστοχα δείχνετε, μπορεί να μετατρέψει σε παρία τον καθένα από εμάς, αλλά και με ένα σύστημα ασφυκτικό, με σύμβολα και δόγματα που επιμένουν να καθορίζουν τις ζωές μας. Όπως για παράδειγμα ο ρόλος της εκκλησίας στην πανδημία που σχολιάζετε. Γιατί είναι τόσο ισχυρή η εκκλησιοκρατία ακόμα;

Είναι προφανές, όπως ορθά έδειξαν φωτισμένοι εκπρόσωποι του Διαφωτισμού σε αυτήν τη χώρα, ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν αρκέστηκε στον πνευματικό της ρόλο. Στην πραγματικότητα μιμούμενη τον Παπισμό, δρούσε για δρα ως ένας πανίσχυρος μηχανισμός εξουσίας και παραγωγής πολιτικής. Καμία πολιτική δύναμη δεν στάθηκε μπροστά στα ράσα με τέτοιο τρόπο ώστε να την επαναφέρει στο ρόλο της. Η επίκληση της Σωτηρίας είναι ακόμα διάχυτη στα μέσα και κατώτερα κοινωνικά στρώματα, τα οποία χωρίς καμία ταξική και πνευματική συνείδηση άγονται και φέρονται από μεταθανάτιες υποσχέσεις, αδυνατώντας να κατανοήσουν ότι το υπέροχο «θανάτω θάνατον πατήσας» και το ««προσδοκούμεν ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος» δεν αφορά όπως στο Ισλάμ πιλάφια και ορκισμένες παρθένες, αλλά αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για τη νίκη του Ανθρώπου πάνω στο Θάνατο μέσω της δημιουργίας. Όταν λοιπόν χρησιμοποιείς τέτοια κόλπα αφαιρώντας από τα σύμβολα το αλληγορικό τους στοιχείο, είσαι απλά ένας μαυροντυμένος τυχοδιώκτης που εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο φόβο του Ανθρώπου: το φόβο του θανάτου. 

image

Στην ταινία σας βλέπουμε εκκλησίες, νοσοκομεία, σπίτια με ανθρώπους που αδυνατούν να συνδεθούν, δημόσιο και ιδιωτικό χώρο ασφυκτικό για τον άνθρωπο. Τι συμβαίνει με την έννοια του χώρου σήμερα στην Ελλάδα; Και γιατί οι ήρωες σας δεν βρίσκουν  ούτε έξω αλλά ούτε μέσα τους έναν χώρο παρηγορητικό;

Η χώρα του αχώρητου ή μήπως ο χώρος φυλακή; Μα αυτή τη στιγμή είμαστε όλοι σαν τον κύριο Κ. του Κάφκα στον Πύργο. Ούτε μπροστά ούτε πίσω. Μας δίνεται ένας χώρος προαυλισμού, μερικές ανάσες να διατηρηθούμε στη ζωή και ξανά πίσω στα κελιά μας. Ο Πύργος (όπου μπορείτε να του δώσετε ό,τι δεύτερη ερμηνεία θέλετε) είναι το απρόσιτο. Το υποστατικό που αφήσαμε πίσω έχει γκρεμισμένη στέγη. Μένουμε λοιπόν μετέωροι ανάμεσα στους δυο κόσμους, περιμένοντας κάποιον να μας σώσει ή να μας οδηγήσει στον Πύργο. Έτσι κι αλλιώς μόνο τρελοί και ποιητές τολμούν να πέσουν πάνω στα ντουβάρια του Πύργου και ας τσακιστούν. Και αυτό γιατί συνδιαλέγονται μόνιμα με την αιωνιότητα. Αυτή, λοιπόν, είναι η βασική παράμετρος: η σύγκρουση αιωνιότητας – ματαιότητας. Και εδώ οι πολλοί –εγκλωβισμένοι στον προαύλιο χώρο- χάνουν.

Εγώ αντιλαμβάνομαι μέσα από το έργο σας ότι ο καθένας παλεύει σχεδόν ασυνείδητα για μια κάθαρση που δεν έρχεται. Ποιο είναι το καθαρτήριο τελικά;

Μα δεν μπορεί να δοθεί θεραπεία στις ψυχές. Αυτές πετυχαίνουν ή όχι την ίαση ή τη ψευδαίσθηση της ίασης μόνες τους. Σαν μια μακρά διαδικασία αυτογνωσίας. Δεν υπάρχει συνταγή για αυτά, αφού ο καθένας μας είναι ταυτόχρονα ο ίδιος και όλη η ανθρωπότητα μαζί. Άρα το σκάψιμο στο ασυνείδητο μας, το οποίο εμπεριέχει και το συλλογικό ασυνείδητο, είναι επιβεβλημένο αν θέλουμε να πετύχουμε εν μέρει την …κάθαρση. Χωρίς αυτήν την καταβύθιση στα σκοτάδια μας, δεν μπορούμε να βρούμε πραγματική ηρεμία και νόημα ζωής.

image

Το ότι επιλέξατε να αφηγηθείτε σε 7 ιστορίες το θέμα σας, έχει σχέση και με την αποσπασματικότητα με την οποία βιώνουμε τη σύγχρονη ζωή; Με την αδυναμία σύνθεσης;

Το επτά (7) ως «μαγικός», για άλλους ιερός αριθμός, είναι για μένα ένας αυτονόητος διαχωρισμός των μερών του έργου. Πάντα στα έργα μου επέλεγα μια μουσική παρά μια μυθιστορηματική φόρμα αφήγησης, όσον αφορά στη δομή τους. Δείτε το σαν ένα ρέκβιεμ: Εισαγωγή, Κύριε, Μέρα Οργής… κλπ. Έτσι κι αλλιώς, όμως, αυτές οι ιστορίες υπηρετούν ένα όλο. Η ταινία θα μπορούσε να ανοίγει να κλείνει με ένα θάνατο, αν δεν εμφανίζονταν τα παιδιά στο τέλος. Αυτά (όπως οι «λύκοι» – χρυσαυγίτες στις Γραμμές) ενοποιούν τα μέρη και προειδοποιούν για αυτό που έρχεται. Δηλαδή το νέο φασισμό.

Μετά το Καθαρτήριο τι; Έχετε σχέδια για την επόμενη ταινία σας;

Ετοιμάζω δυο έργα. Τελείως διαφορετικά μεταξύ τους. Δεν ξέρω πιο από τα δυο θα προηγηθεί. Το ένα αφορά στους αγνοούμενους της Κυπριακής Τραγωδίας και το άλλο στη λουμπενοποίηση της μεγαλοαστικής τάξης.