Την Πέμπτη 5 Απριλίου 2012 στις 20.00 εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη η ατομική έκθεση φωτογραφίας της Κλεοπάτρας Χαρίτου με θέμα Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Οι φωτογραφίες της Κλεοπάτρας Χαρίτου αναδεικνύουν την ιστορική και αρχιτεκτονική σπουδαιότητα των Προσφυγικών και την κρυφή από την κοινή θέα ομορφιά τους, υπογραμμίζοντας την πολιτισμική τους αξία.

Ads

Ο φωτογραφικός φακός αποτυπώνει τα εσωτερικά των διαμερισμάτων, τα κλιμακοστάσια, αλλά και τα σημάδια της καθημερινότητας των ενοίκων τους, όπως αυτά παρέμειναν καταγεγραμμένα από τότε που οι χώροι εγκαταλείφτηκαν μετά την πώλησή τους στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου το 2001. Οι εικόνες αυτές είναι ίσως τα τελευταία φωτογραφικά ντοκουμέντα που συνδέονται με τη μνήμη των Μικρασιατών προσφύγων, εικόνες που μιλούν τη γλώσσα της λησμονιάς και κάποιες φορές ξεπερνούν τα σύνορα του θέματος, αγγίζοντας κάθε θεατή.
 
Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στο σύνολό τους απαριθμούν 228 διαμερίσματα. Σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες Κίμωνα Λάσκαρι και Δημήτρη Κυριακό. Χτίστηκαν το 1933, προκειμένου να στεγάσουν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και το πρώτο δείγμα λαϊκής πολυκατοικίας, ενώ συγκαταλέγονται ανάμεσα στα 113 πιο σημαντικά έργα της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα.

 
«Οι Προσφυγικές Πολυκατοικίες της Αλεξάνδρας, απεκδυόμενες από τις αρτ ντεκό εφαρμογές της αστικής Αθήνας της ίδιας εποχής, μοιάζουν να έχουν το θάρρος να είναι ο εαυτός τους, καθώς υψώνονται σε παράλληλες σειρές, σαν lego από μπετόν και πέτρα, λειτουργικές εφαρμογές ενός αυστηρού, μηχανιστικού και κλινικά απονευρωμένου Bauhaus. Ο φακός της Κλεοπάτρας Χαρίτου τα περνάει στην αθανασία με τον πιο λεπταίσθητο και διεισδυτικό τρόπο, δινόντάς τους το αποτύπωμα ενός πολύτιμου λίθου εν μέσω μία αστικής θάλασσας ανωνυμίας». Νίκος Βατόπουλος, Δημοσιογράφος

«Αυτό που έχει πετύχει η φωτογράφος Χαρίτου Κλεοπάτρα, είναι να πάρει μια καλαίσθητη φόρμα και να την επενδύσει με μνήμες του εσωτερικού ή ακόμα και του εντερικού -μ’ άλλα λόγια- μια ενδοσκοπική παραλλαγή ενός μοντερνιστικού θέματος. Αυτές οι φωτογραφίες των Προσφυγικών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας είναι φαινομενικά η καταγραφή ενός ενδιαφέροντος χώρο αλλά το θέμα που κρύβεται πίσω απ’ τις φωτογραφίες είναι η ίδια η φωτογράφος, όχι σαν νους που ελέγχει, αλλά σαν μια έμψυχη ουσία που βρίσκεται υπό τον έλεγχο αυτού του ιδιαίτερου χώρου. Η είσοδος σ’ έναν τέτοιο χώρο πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή. Μπορεί να μοιάζουν με φωτογραφίες, αλλά λειτουργούν ταυτόχρονα σαν σχεδιαγράμματα, καθοδηγώντας την προσέγγισή μας – υπάρχει ακόμα και μια φωτογραφία που αποτυπώνει ένα ζευγάρι πατερίτσες: η έσχατη βοήθεια κίνησης σε δύσκολες συνθήκες…».  Ian Jeffrey, Ιστορικός Τέχνης & Φωτογραφίας
 
«Τα σπίτια είναι δοχεία ζωής, όπως δοχείο ζωής είναι και το σώμα: είναι το σπίτι μας, είναι ο τόπος της μνήμης και ως έναν τέτοιον τόπο αντιμετώπισα τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας· σαν ανθρώπινα σώματα μέσα στα οποία ψηλάφησα τη μνήμη και συνάντησα ενδείξεις ζωής, παρά την εγκατάλειψη και την παρακμή» γράφει η Κλεοπάτρα Χαρίτου για τη δουλειά της, η οποία εργάστηκε πάνω στο θέμα αυτό γύρω στα 10 χρόνια.
 
Η ΔΟΜΗ

Η έκθεση χωρίζεται σε δύο ενότητες:

Κλιμακοστάσια: 50 έγχρωμες φωτογραφίες απεικονίζουν την αρχιτεκτονική των κτηρίων, τα κλιμακοστάσια, αποτυπώνοντας την καλαισθησία και την αρχιτεκτονική καλλιγραφία της εποχής τους.
Διαμερίσματα: 50 έγχρωμες φωτογραφίες απεικονίζουν τα εσωτερικά των σπιτιών, σκιαγραφούν τις μικρές προσωπικές ιστορίες των ενοίκων, μέσα από τα εναπομείναντα αντικείμενα τους.
 
ΤΟ ΥΦΟΣ

Οι εικόνες εκτυπώνονται σε χαρτί ακουαρέλας, 100% βαμβακερό, χωρίς οξέα, αλκάλια ή λιγνίτη, με απεριόριστη διάρκεια ζωής. Η αισθητική αυτή προσέγγιση συμπλέει με την επιλογή της φωτογράφου να αποφύγει κάθε illustration στοιχείο, το οποίο φαντάζει ξένο προς την ιστορία των Προσφυγικών και την ιστορία των κατοίκων τους. Είναι ένας τρόπος οικειοποίησης του συναισθήματος αναπόλησης και νοσταλγίας για μια ζωή που έχει πλέον κλείσει τον κύκλο της. Το αποτέλεσμα έχει έντονη εικαστική χροιά, παραπέμποντας αισθητικά σε ζωγραφικό πίνακα παρά σε φωτογραφία.
 
Η ΕΚΔΟΣΗ

Η έκθεση συνοδεύεται από έντυπο κατάλογο που προλογίζει ο διεθνώς αναγνωρισμένος ιστορικός Τέχνης και Φωτογραφίας Ian Jeffrey.

Επιπλέον, περιλαμβάνει κείμενα της Κλεοπάτρας Χαρίτου, του Νίκου Βατόπουλου, Δημοσιογράφου της εφημερίδας «Η Καθημερινή» και της φιλολόγου Γαρυφαλλιάς Αναστασοπούλου. Τα κείμενα έχει επιμεληθεί ο Δημήτρης Αρβανιτάκης, Ιστορικός- Υπεύθυνος εκδόσεων & έρευνας Μουσείου Μπενάκη. Η έκδοση είναι του Μουσείου Μπενάκη (τετράχρωμη, δίγλωσση, # σελ.96) και πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Κωστόπουλου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Η Κλεοπάτρα Χαρίτου ξεκίνησε τις σπουδές της στη φωτογραφία στη Νέα Υόρκη (Hastings Ηigh School-Hastings on Hudson), στην Αθήνα (Σχολή Φωτογραφίας και video FOCUS) και στο Λονδίνο (Central S.Martins), ενώ ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στη Φωτογραφία και Επικοινωνία στο GOLDSMITH’S COLLEGE of LONDON. Από το 2005, ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Οι συνεργασίες της περιλαμβάνουν δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς μεταξύ των οποίων: Συνήγορος του Πολίτη, MEGA Channel, Εκδόσεις Πατάκη, Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων, Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας και Κρατική Ορχηστρική Σχολή Χορού.

Ως φωτογράφος πλατό έχει φωτογραφήσει, μεταξύ άλλων, τις κινηματογραφικές ταινίες: “Πέρα από την πόλη» Κ. Γιάνναρης, “Hardcore” Ν. Ηλιάδης, “SAFE SEX” Ρέππας & Παπαθανασίου, «Πολίτικη Κουζίνα» Τ. Μπουλμέτης και πολλές τηλεοπτικές σειρές όπως: «Κλείσε τα μάτια», «Δύο μέρες μόνο» κ.α.

Κείμενα και φωτογραφίες της έχουν εκδοθεί στα περιοδικά: Βαβέλ, MOV, Futura, ΒΗΜΑgazino, ΟΖΟΝ κ.α.

Έχει εκδώσει 3 λευκώματα: «Τόσο κοντά, τόσο μακριά» – ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ 1996, «Πολίτικη Κουζίνα» – Ελληνικά Γράμματα 2005, και «Η Αθήνα των περίεργων» – TROCK (Παρίσι) 2010. Έχει πραγματοποιήσει επτά ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και έχει λάβει μέρος σε 11 ομαδικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.