Ο Ουμπέρτο Έκο είναι υπεύθυνος για μερικά από τα ομορφότερα ταξίδια του μυαλού. Τα ιστορικά του μυθιστορήματα, από το «Όνομα του Ρόδου» και το «Μπαουντολίνο», μέχρι το αγαπημένο «Εκκρεμές του Φουκώ», υπήρξαν μοναδικές πύλες στον χρόνο. Ενώ τα δοκίμια του, τα άρθρα του και οι μελέτες του, όπως «Η Σημειολογία στην Καθημερινή Ζωή», αποτέλεσαν σημεία αναφοράς για όποιον τα εμπιστεύθηκε και τα μελέτησε. Ο Έκο υπήρξε αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου πολιτισμού.

Άντσο: «Τι είναι ο έρωτας;»
Γουλιέλμος: «Πόσο γλυκειά θα ήταν η ζωή χωρίς τον έρωτα… πόσο ασφαλής… πόσο ήσυχη… και πόσο… βαρετή…»
Απόσπασμα από το «Όνομα του Ρόδου»

Με αφορμή τον πρόσφατο χαμό του μεγάλου Ιταλού σημειολόγου, Ουμπέρτο Έκο, η εταιρεία διανομής New Star, τιμώντας την μνήμη του, προβάλλει το κλασσικό φιλμ «Το Όνομα του Ρόδου», όπως το μετέφερε στην μεγάλη οθόνη, ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζαν Ζακ Ανό. Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στον Κινηματογράφο Αλκυονίς την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου και το Σάββατο 27 Φεβρουαρίου, στις 23:00. Παράλληλα όμως μας δίνει την ευκαιρία και για ένα μικρό θεματικό αφιέρωμα, στη ζωή και στο έργο ενός σπουδαίου, πολυσχιδή και συχνά πυκνά, ανατρεπτικού διανοούμενου.

Ο Ουμπέρτο Έκο, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια, της Βόρειας Ιταλίας, την 5η Ιανουαρίου του 1932 και σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Τορίνο, ενώ η διδακτορική του διατριβή ήταν αφιερωμένη στο «ζήτημα της αισθητικής στον Θωμά τον Ακινάτη». Πολύγλωσσος και παντρεμένος με τη Γερμανίδα δασκάλα καλλιτεχνικών, Ρενάτε Ράμγκε (Renate Ramge), ο Έκο δίδασκε σε πολλά πανεπιστήμια, ειδικά στην Μπολόνια, όπου διατηρούσε την έδρα της Σημειωτικής ως τον Οκτώβριο του 2007, όταν και πήρε σύνταξη.

Ο Έκο είχε εξηγήσει πως ασχολήθηκε αργά με την λογοτεχνία διότι θεωρούσε τη συγγραφή μυθιστορημάτων ενασχόληση για παιδιά, κάτι «που δεν έπαιρνε στα σοβαρά». Μετά όμως από βιβλίο του «Το Όνομα του Ρόδου», ο Έκο δημοσίευσε μία σειρά υπέροχων μυθιστορημάτων, όπως: «Το Εκκρεμές του Φουκώ» (1988), «Το Νησί της Προηγούμενης Μέρας» (1994), τη «Μυστηριώδη Φλόγα της Βασίλισσας Λοάνα» (2004) κ.α. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, «Φύλλο Μηδέν» (2014), η πλοκή εκτυλίσσεται στον κόσμο του Ιταλικού Τύπου, τη δεκαετία του 1990.

Παράλληλα ο Ουμπέρτο Έκο έγραψε και δεκάδες δοκίμια, επιδεικνύοντας συχνά μια τάση εκλεκτικισμού, για τη μεσαιωνική αισθητική, την ποιητική του Τζέιμς Τζόις, τον Τζέιμς Μποντ, την ιστορία της ομορφιάς αλλά και της ασχήμιας. Η ευρύτητα του πνεύματός του δεν τον εμπόδιζε να εξετάζει με κριτική ματιά την εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Έκο αγαπήθηκε και διαβάστηκε όσο λίγοι σύγχρονοι διανοητές και συγγραφείς και αφήνει μια κληρονομιά πολιτισμού, ιδεών, μυθιστορημάτων και διδαχών που θα ζήσουν αιωνίως.

«Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου μ’ ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων», είχε πει, χαρακτηριστικά ο Έκο, σ’ ένα απόσπασμα που μας υπενθύμισε η εφημερίδα Il Messaggero.

Διαβάστε επίσης:
Ουμπέρτο Έκο, ο άνθρωπος που ανανέωσε τον ιταλικό πολιτισμό
Έφυγε από τη ζωή ο Ουμπέρτο Έκο

Το «Όνομα του Ρόδου», αποτελεί το πρώτο μυθιστόρημα που εξέδωσε ο Ουμπέρτο Έκο το 1986 στην Ιταλία, προκαλώντας μεγάλη αίσθηση στον χώρο της λογοτεχνίας. Πρόκειται για ένα βιβλίο με μεσαιωνική – μυστηριακή ατμόσφαιρα, στοιχειοθετημένο άριστα από τον συγγραφέα, διεγείροντας την επιθυμία του κοινού να αναζητήσει την ταυτότητα των χαμένων – απαγορευμένων βιβλίων του δολοφόνου.

Η μεταφορά από τον Ζαν Ζακ Ανό και το σοφά επιλεγμένο καστ ηθοποιών, (Σόν Κόνερι, Μάρεϊ Άμπρααμ, Κρίστιαν Σλέιτερ),  συγκλονίζουν ακόμα και μετά από τόσα χρόνια, σε κάθε προβολή της ταινίας. Ο σκηνοθέτης στηριζόμενος στο επίπεδο του Κόνερι, αρχίζει να ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας γύρω απ’ αυτόν. Οι δυνατές περιγραφές του βιβλίου, αποδίδονται με σκηνές έντονης πυγμής και ρεαλισμού. Το βιβλίο και η ταινία «Το Όνομα του Ρόδου»,  αποτελούν μια ευχάριστη σύγκριση, καθώς και τα δύο αγγίζουν την πληρότητα χωρίς να υπερκαλύπτει το ένα το άλλο.

Μεταφερόμαστε στον Μεσαίωνα του 14ου αιώνα, όπου ό,τι έχει απομείνει από τα κείμενα της αρχαίας γνώσης βρίσκεται στα χέρια της εκκλησίας. Οι μοναχοί της Ευρώπης είναι οι μόνοι που έχουν πρόσβαση στα αρχαία κείμενα καθώς πολλά από αυτά θεωρούνται επικίνδυνα εξαιτίας του ειδωλολατρικού τους περιεχομένου. Ένας Βρετανός φραγκισκανός μοναχός (Σόν Κόνερι), διάσημος για την πνευματική του οξύνοια, μεταβαίνει σ’ ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων. Στο πλάι του βρίσκεται ο μαθητευόμενός του, ο έφηβος Άντσο (Κρίστιαν Σλέιτερ), την εκπαίδευση του οποίου έχουν εμπιστευτεί στον μοναχό οι πάτρονοί του. Το μοναστήρι στο οποίο καταφθάνουν βρίσκεται σε βαρύ πένθος. Ένας ανεξήγητος θάνατος τρομοκρατεί τη μονή.

Ο μοναχός προσκαλείται να λύσει το μυστήριο του θανάτου, η άφιξή του όμως πυροδοτεί μια σειρά φόνων που δείχνουν να συνδέονται μ’ ένα σπάνιο βιβλίο η ύπαρξη του οποίου αμφισβητείται. Πρόκειται για τον δεύτερο τόμο της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη, τον σχετικό με την κωμωδία. Οι νεκροί συσσωρεύονται, αρκετοί ταυτίζουν τη μακάβρια αλληλουχία με την Αποκάλυψη του Ιωάννη και το τέλος του κόσμου. Στο μοναστήρι, τελικά, καταφθάνει ένας απεσταλμένος της Ιεράς Εξέτασης (Μάρεϊ Άμπρααμ), παλιός γνώριμος του φραγκισκανού μοναχού, έτοιμος να οδηγήσει στην πυρά όσους δεν συντάσσονται με το γράμμα των εκκλησιαστικών νόμων.

Πρόκειται για μία προσεγμένη και αξιόλογη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του σπουδαίου Ιταλού σημειολόγου Ουμπέρτο Έκο, από τον εξαίρετο Γάλλο Σκηνοθέτη Ζαν Ζακ Ανό. Ένα αστυνομικό θρίλερ με ιστορικές, θεολογικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις. Πρωταγωνιστεί ο καταξιωμένος Σκωτσέζος ηθοποιός, Σον Κόνερι και δίπλα του συναντάμε τον νεαρό τότε και ταλαντούχο Αμερικανό ηθοποιό, Κρίστιαν Σλέιτερ – ο οποίος αξίζει να σημειώσουμε ότι κέρδισε φέτος την Χρυσή Σφαίρα, για την ερμηνεία του στην προσεγμένη τηλεοπτική σειρά: «Mr. Robot (2015)».

Όσο για τον τίτλο του έργου, η αλήθεια είναι ότι είχε αρχικά συγκεντρώσει αρκετές απορίες, καθώς δεν ήταν σαφές σε τι αναφερόταν. Ο Έκο έγραψε ότι του άρεσε ο συγκεκριμένος τίτλος «γιατί το ρόδο είναι ένα σύμβολο τόσο πλούσιο σε νοήματα, που είναι ζήτημα εάν έχει μείνει κάποιο νόημα που να μην του έχει αποδοθεί…»

Η ταινία «Το Όνομα του Ρόδου», μεταφέρει εξαιρετικά την ατμόσφαιρα του κειμένου, μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο. Στηριζόμενος στην ερμηνεία του Κόνερι, ο Ζαν Ζακ Ανό αρχίζει να ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας γύρω απ’ αυτόν, πρώτα οι ήρωες, μετά η υπόθεση και ύστερα τα σκηνικά. Χωρίς να φοβηθεί ο σκηνοθέτης την εμπορική απογείωση του βιβλίου, παρουσιάζει μια ταινία σαν να μην υπήρχε προηγούμενη εκδοτική επιτυχία, διατηρώντας στο σενάριο ολόκληρο σχεδόν το αφηγηματικό μέρος του κειμένου και ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό από τους διάλογους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως οι δυνατές περιγραφές του βιβλίου, αποδίδονται με σκηνές έντονης πυγμής και ρεαλισμού. Τίποτα δεν ξεφεύγει από τα όρια του απολύτως ανθρώπινου κι έτσι ο θεατής αφομοιώνεται πλήρως από την εξέλιξη της ιστορίας.

Η ταινία του Ζαν Ζακ Ανό, «Το Όνομα του Ρόδου», βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο, θα προβληθεί την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου και το Σάββατο 27 Φεβρουαρίου στις 23:00, στον Κινηματογράφο Αλκυονίς (Ιουλιανού 42-46, πλ. Βικτωρίας – Μετρό Βικτώρια). Γενική Είσοδος: 5 ευρώ.

Το Όνομα του Ρόδου / The Name of the Rose
Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο
Σκηνοθεσία: Jean-Jacques Annaud
Σενάριο: Andrew Birkin, Gérard Brach, Howard Franklin, Alain Godard  
Μουσική: James Horner  
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Tonino Delli Colli  
Μοντάζ:Jane Seitz  
Παίζουν: Sean Connery, Christian Slater, Helmut Qualtinger, Elya Baskin,
Michael Lonsdale, Volker Prechtel, Feodor Chaliapin Jr., William Hickey,
Michael Habeck, Urs Althaus, Valentina Vargas, Ron Perlman, Leopoldo Trieste,
Franco Valobra, Vernon Dobtcheff, Donald O’Brien, Andrew Birkin, F. Murray Abraham
Παραγωγή: Γερμανία / Γαλλια – 1986 – Έγχρωμο – 126 λεπτά