Ο Αντρέι Ταρκόφσκι, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στην Ιστορία του Σινεμά. Αν και πρόλαβε να μας χαρίσει μόλις οκτώ μεγάλου μήκους ταινίες, ωστόσο κάθε μία αποτελεί σημείο αναφοράς στον Παγκόσμιο Κινηματογράφο. Η θρυλική εταιρεία Mosfilm έχει διαθέσει τις περισσότερες εξ αυτών, δωρεάν στο διαδίκτυο και καθώς οι ειδικοί μας συστήνουν να Μείνουμε Σπίτι λόγω Κοροναϊού, είναι μία καλή ευκαιρία να τις ανακαλύψουμε ή να τις θυμηθούμε πάλι.

«Δεν υπάρχει κρυμμένο, κρυπτογραφημένο νόημα στις ταινίες μου. Δεν υπάρχει τίποτα πέρα από την επιθυμία μου να πω την αλήθεια» – Αντρέι Ταρκόφσκι

Το έργο του Ταρκόφσκι χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Αργοί ρυθμοί, εικόνες εξαιρετικής αισθητικής και σταθερά απόμακρα και μακράς διάρκειας πλάνα είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών του. Παράλληλα όμως ο Ρώσος σκηνοθέτης συνθέτει μία απολύτως προσωπική κινηματογραφική γραφή που κατατάσσει δικαίως τον δημιουργό, ανάμεσα στους κορυφαίους όλων των εποχών.

Η μεταφυσική, η πολυσήμαντη φύση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ζητήματα πίστης και θυσίας, το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στο πέρασμα του χρόνου, αποτελούν μερικές από τις βασικές θεματικές που διαπότισαν τη φιλμογραφία του Αντρέι Ταρκόφσκι και καθόρισαν τη διαρκή και εναγώνια προσπάθειά του να συνθέσει την απόλυτη κινηματογραφική εικόνα, μαχόμενος την εξοντωτική ρωσική γραφειοκρατία.

«Ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης, αυτός που εφηύρε μια καινούρια γλώσσα, πιστή στη φύση του κινηματογραφικού μέσου, καθώς καταγράφει τη ζωή σαν μια αντανάκλαση, τη ζωή σαν ένα όνειρο.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Διαβάστε Επίσης:

• Αντρέι Ταρκόφσκι: Ο ποιητής της Έβδομης Τέχνης
• 10 σπουδαίες ταινίες για να τις παρακολουθήσουμε μένοντας σπίτι
• Το γέλιο ως αντίδοτο στον Κοροναϊό: Δέκα από τις καλύτερες κωμωδίες

Οι ταινίες που διατίθενται δωρεάν (με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους), με χρονολογική σειρά, είναι οι εξής:

• Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν / Ivan’s Childhood (1962)
• Αντρέι Ρουμπλιώφ / Andrei Rublev (1966)
• Σολάρις / Solaris (1972)
• Ο Καθρέφτης / The Mirror (1975)
• Στάλκερ / Stalker (1979)

Λίγα λόγια για τις ταινίες:

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν / Ivan’s Childhood
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ, Αντρέι Κοντζαλόφσκι, Μιχαήλ Παπαβα, Αντρέι Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Νικολάι Μπουρλγιάεφ, Στεπάν Κριλόφ, Νικολάι Γκρίνγκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγιά, Αντρέι Κοντζαλόφσκι
Φωτογραφία: Βαντίμ Γιουσόφ
Πρωταγωνιστούν: Νικολάι Μπουρλγιάεφ, Στεπάν Κριλόφ, Νικολάι Γκρίνγκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγιά, Αντρέι Κοντζαλόφσκι
Μοντάζ: Λουντμίλα Φειγκίνοβα
Πρωταγωνιστούν: Νικολάι Μπουρλγιάεφ, Στεπάν Κριλόφ, Νικολάι Γκρίνγκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγιά, Αντρέι Κοντζαλόφσκι
Μουσική: Βγιατσεσλάφ Οβχινίκοφ
Έτος Παραγωγής: 1962
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Φορμάτ: Ασπρόμαυρο
Διάρκεια: 95 λεπτά

Η ιστορία της ταινίας «Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν», εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, με κεντρικό ήρωα ένα δωδεκάχρονο αγόρι, τον Ιβάν, η οικογένεια του οποίου εκτελέστηκε από τους Ναζί. Μην έχοντας να χάσει κάτι, ο νεαρός κατατάσσεται στον Σοβιετικό στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, για τις οποίες είναι ο πλέον κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του. Ο ήρωας μας, σταδιακά δημιουργεί φιλίες με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές, οι οποίοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Όταν του προτείνουν να πάει σε μια στρατιωτική ακαδημία, για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης, ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την ιδέα.

Το 1962 ο Αντρέι Ταρκόφσκι ολοκληρώνει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Πρόκειται για «Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν», μία από τις σημαντικότερες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών – η οποία βραβεύτηκε με τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας και άνοιξε τους ορίζοντες σ’ έναν από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες παγκοσμίως.

«Η ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρκόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα. Βρέθηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτα κρατώντας το κλειδί που ποτέ κανένας δεν μου είχε δώσει. Για μένα, ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος, είναι αυτός που εφηύρε μια νέα γλώσσα, πιστή στην φύση του κινηματογράφου, καθώς συλλαμβάνει την ζωή ως αντανάκλαση, την ζωή ως όνειρο…» – Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, για τα «Παιδικά Χρόνια του Ιβάν»

Αντρέι Ρουμπλιώφ / Andrei Rublev (1966)
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Αντρέι Κοντσαλόφσκι, Αντρέι Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Ανατόλι Σολονίτζιν, Ιβάν Λαπίκοφ, Νικολάι Σεργκέγιεφ, Ίρμα Ράους, Νικολάι Γκρίνκο, Στέφαν Κρίλοφ
Φωτογραφία: Βαντίμ Γιουσόφ
Μοντάζ: Λιουντμίλα Φεϊγκινόβα, Ολγκα Σεβκουνένκο, Τατιάνα Γιεγκοριτσέβα
Μουσική: Βιατσεσλάβ Οβτσινίκοβ
Έτος Παραγωγής: 1966
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Διάρκεια: 205 λεπτά

Στη Ρωσία του 15ου αιώνα ο αγιογράφος Θεοφάνης ο Έλληνας, επιλέγει ως βοηθό του, τον μοναχό Αντρέι Ρουμπλιόφ. Ο τελευταίος έχει διάφορους θεολογικούς προβληματισμούς κι όταν σε μια επιδρομή των Ταρτάρων αναγκάζεται να σκοτώσει, απαρνείται για μεγάλο διάστημα τη ζωγραφική. Μια ταινία στοχασμός πάνω στην τέχνη και την πνευματική αποστολή του καλλιτέχνη, η οποία βρήκε πολλά εμπόδια κατά την πρώτη προβολή της στη Σοβιετική Ένωση και για πρώτη φορά βλέπουμε στην κανονική της διάρκεια. Η ταινία καταγράφει τη ζωή του σπουδαίου αγιογράφου Αντρέι Ρουμπλιόφ, μέσα από την ταραχώδη περίοδο της ρωσικής Ιστορίας του 15ου αιώνα, την οποία στιγματίζουν οι ατέρμονες μάχες, μεταξύ αντίπαλων Πριγκιπάτων και των Τατάρων.

Σολάρις / Solaris
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Αντρέι Ταρκόφσκι, Friedrich Gorenstein, βασισμένο στο βιβλίο του Στάνισλαβ Λέμ
Πρωταγωνιστούν: Ναταλία Μπονταρτσούκ, Ντονάτας Μπανιόνις
Μουσική: Eduard Artemyev, Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ
Φωτογραφία: Βαντίμ Γιούσοφ
Έτος Παραγωγής: 1972
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Διάρκεια: 165 λεπτά

Ο εξωηλιακός πλανήτης Σολάρις, ένας διαστημικός ωκεανός τυλιγμένος από σύννεφα, είναι στόχος επιστημονικής μελέτης των ανθρώπων της Γης που έχουν εγκαταστήσει έναν διαστημικό σταθμό χωρητικότητας 85 αστροναυτών σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Αν και αρχικά απλά τον παρακολουθούσαν, κάποτε διατύπωσαν την θεωρία, ότι ο πλανήτης αυτός μπορεί να είναι ένα νοήμον εξωγήινο ον τεράστιων διαστάσεων. Αποφασίζουν λοιπόν να τον ενεργοποιήσουν τρυπώντας τον με ακτίνες φωτός υψηλής ενέργειας. Ξαφνικά στον διαστημικό σταθμό αρχίζουν να συμβαίνουν περίεργα πράγματα που συνοδεύονται από ανεξήγητες παραισθήσεις του πληρώματος του διαστημικού σταθμού, αναγκάζοντας την γήινη διεύθυνση του διαστημικού σταθμού να λάβει μέτρα για τον τερματισμό του διαστημικού προγράμματος.

Στο μυστηριώδη πλανήτη Σολάρις ένας ψυχολόγος αντιμετωπίζει το υποσυνείδητό του και τις φαντασιώσεις του. Ταινία επιστημονικής φαντασίας με πολιτικές και μεταφυσικές προεκτάσεις που βασίζεται στο βιβλίο του Στανισλάβ Λεμ. Μία από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας, στην Ιστορία της Έβδομης Τέχνης.

Ο Καθρέφτης / Zerkalo / The Μirror
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Αντρέι Ταρκόφσκι, Aleksandr Misharin
Πρωταγωνιστούν: Μαργαρίτα Τερέχοβα, Ιγκνατ Ντανίλτσεβ, Λαρίσα Ταρκόφσκαγια, Ολεγκ Γιανκόφσκι, Φίλιπ Γιανκόφσκι
Φωτογραφία: Georgi Rerberg
Μοντάζ: Lyudmila Feiginova
Μουσική: Eduard Artemiev
Έτος Παραγωγής: 1975
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Διάρκεια: 108 λεπτά

Στο φιλμ «Ο Καθρέφτης», παρακολουθούμε έναν άντρα, γύρω στα σαράντα, ο οποίος καθώς πεθαίνει, θυμάται το παρελθόν του. Την παιδική του ηλικία, τη μητέρα του, τον πόλεμο, προσωπικές του στιγμές αλλά και πράγματα που αφηγούνται την ιστορία του ρωσικού έθνους. Ο κορυφαίος Ρώσος σκηνοθέτης, Αντρέι Ταρκόφσκι, συνδυάζει φλασμπακ, ιστορικά ντοκουμέντα και πρωτότυπη ποίηση για να απεικονίσει τις αναμνήσεις του, με το κινηματογραφικό αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικό.

Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές δημιουργίες όλων των εποχών, που δυστυχώς σπάνια έχουμε την ευκαιρία να την απολαύσουμε στην μεγάλη οθόνη. Το έργο του Ταρκόφσκι είναι ανεξίτηλα επηρεασμένο από την παράδοση του σοβιετικού κινηματογράφου, και ιδιαίτερα των κορυφαίων εκφραστών του: Ρομ, Ντοβζένκο και Αϊζενστάιν. Ο «Καθρέφτης», αποτελεί την πέμπτη κατά σειρά μεγάλου μήκους ταινία του Ρώσου σκηνοθέτη. Το φιλμ, κουβαλάει τη φήμη ως μία από τις πιο «δύσκολες» προς ερμηνεία δημιουργίες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, αλλά ο δημιουργός της, αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Δυσκολεύτηκα αφάνταστα να εξηγήσω σε πολλούς ανθρώπους ότι δεν υπάρχει κρυμμένο, κρυπτογραφημένο νόημα στην ταινία, ότι δεν υπάρχει τίποτα πέρα από την επιθυμία μου να πω την αλήθεια. Συχνά οι διαβεβαιώσεις μου προκαλούσαν δυσπιστία, ακόμα και απογοήτευση. Προφανώς ορισμένοι ήθελαν περισσότερα, χρειάζονταν μυστικά σύμβολα και κρυφά νοήματα. Δεν ήταν συνηθισμένοι στην ποιητική της κινηματογραφικής εικόνας… Ήθελα να διηγηθώ την ιστορία του πόνου που βασανίζει έναν άνθρωπο όταν νιώθει πως δεν μπορεί να ξεπληρώσει τους δικούς του για όσα του έχουν δώσει. Νιώθει ότι δεν τους αγάπησε αρκετά, κι αυτή η εντύπωση τον βασανίζει.» – Αντρέι Ταρκόφσκι

Στάλκερ / Stalker
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι /  Andrei Tarkovsky
Σενάριο: Boris Strugatskiy, Arkadiy Strugatskiy
Πρωταγωνιστούν: Alisa Freyndlikh,  Aleksandr Kaydanovskiy, Anatoliy Solonitsyn
Έτος Παραγωγής: 1979
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Διάρκεια: 162 λεπτά

Στο μακρινό μέλλον, σε μια μικρή περιοχή της Σοβιετικής Ένωσης που ονομάζεται Ζώνη, υπάρχει ένα μυστικό μέρος, Το Δωμάτιο, που λέγεται ότι εκπληρώνει τις ευχές όσων μπαίνουν σε αυτό. Η Ζώνη αποτελεί απαγορευμένη περιοχή και φρουρείται αυστηρά, αλλά αυτό δεν έχει σταματήσει κάποιους από το να προσπαθήσουν να διεισδύσουν εκεί. Αυτό θα επιχειρήσουν να κάνουν ένας συγγραφέας και ένας καθηγητής, οι οποίοι με την βοήθεια ενός άνδρα, του Στάλκερ, θα τα καταφέρουν και θα περιηγηθούν στο εσωτερικό της Ζώνης. Ένα φιλοσοφικό έργο με εκπληκτική σκηνοθεσία που θέτει ερωτήματα και ψάχνει απαντήσεις. Ένα αλληγορικό οδοιπορικό με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας.