Είναι γνωστός κυρίως για τις δημιουργίες του: «Απόκληρος της Κοινωνίας» (Odd Man Out –  1947), «Πρώτη Απογοήτευσις» (The Fallen Idol – 1948), «Αγωνία και Έκστασις» (The Agony and the Ecstasy – 1965) και το μιούζικαλ «Όλιβερ!» (Oliver! – 1968), με το οποίο κέρδισε και το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας. Όμως το πραγματικό αριστούργημα του Βρετανού σκηνοθέτη Κάρολ Ριντ (30 Δεκεμβρίου 1906 – 25 Απριλίου 1976) είναι το φιλμ «Ο Τρίτος Άνθρωπος» (The Third Man) του 1949. Μία από τις καλύτερες βρετανικές ταινίες όλων των εποχών…

Ο Σερ Κάρολ Ριντ, γεννήθηκε στο Λονδίνο. Ξεκίνησε ως ηθοποιός από έφηβος ακόμα, αλλά σύντομα πέρασε στη σκηνοθεσία και την παραγωγή. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στον Βρετανικό στρατό, αποκτώντας πολλές εμπειρίες που χρησιμοποίησε αργότερα σε ταινίες του.

Η περίοδος των πιο δημοφιλών του ταινιών χρονολογείται στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και το περιεχόμενό τους αναφέρεται κυρίως στην παρακμή της μεταπολεμικής Ευρώπης: Odd Man Out / Απόκληρος της Κοινωνίας – 1947, The Fallen Idol / Πρώτη Απογοήτευση – 1948, The Third Man / Ο Τρίτος Άνθρωπος – 1949. Οι συγκεκριμένες ταινίες, βασίζονται σε μυθιστορήματα του Γκράχαμ Γκρην (Graham Greene: 1904-1991).

Μετά το 1956, ο θάνατος του παραγωγού και φίλου του Alexander Korda τον ανάγκασε να αναζητήσει την τύχη του στο Χόλιγουντ, γυρίζοντας ταινίες όπως το “Κατάσκοπος στην Αβάνα” (Our Man in Havana – 1959), επίσης βασισμένο σε άλλο ένα μυθιστόρημα του Γκ. Γκρην, καθώς και το μιούζικαλ «Όλιβερ!» (Oliver! – 1968) το οποίο τιμήθηκε με πέντε Βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και Καλύτερης Σκηνοθεσίας, για τον Κάρολ Ριντ.

Ο σκηνοθέτης υπήρξε παντρεμένος δυο φορές. Την πρώτη με την Βρετανίδα ηθοποιό Νταϊάνα Γουίνγιαρντ από το 1943 έως το 1947. Μετά το διαζύγιό τους παντρεύτηκε την ηθοποιό Πενέλοπι Ντάντλεϊ Γουόρντ με την οποία απέκτησε ένα γιο το Μαξ. Ο Κάρολ Ριντ ήταν επίσης θείος του ηθοποιού Όλιβερ Ριντ. Το 1953 ο Ριντ έγινε ο δεύτερος Βρετανός σκηνοθέτης (μετά τον Αλεξάντερ Κόρντα, ο οποίος ήταν παραγωγός μερικών από τις γνωστότερες ταινίες του Ριντ) που χρίστηκε ιππότης από τη Βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας.

Ο Κάρολ Ριντ απεβίωσε από καρδιακή προσβολή, στις 25 Απριλίου του 1976 στο σπίτι του στην Τσέλσι σε ηλικία 69 χρονών. Ο σπουδαίος Βρετανός σκηνοθέτης Μάικλ Πάουελ έλεγε χαρακτηριστικά για τον Ριντ ότι: «Ο Κάρολ μπορεί να συναρμολογήσει μια ταινία όπως ο ωρολογοποιός συναρμολογεί ένα ρολόι…»

Ο «Τρίτος Άνθρωπος» (The Third Man – 1949), μας μεταφέρει στη Βιέννη, λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μία πόλη, στην καρδιά της Ευρώπης, άλλοτε αριστοκρατική και χαρούμενη, τώρα έχοντας περάσει από την φονική επίδραση των ναζί, είναι πλέον κατεστραμμένη, φτωχή και διαιρεμένη σε συμμαχικές ζώνες επιρροής. Παράλληλα, η τοπική κοινωνία προσπαθεί να επιβιώσει μέσα από συντρίμμια, ενώ ανθεί η μαύρη αγορά.

Σε ένα τέτοιο κλίμα καταφτάνει ένας αφελής και άνεργος συγγραφέας λαϊκών μυθιστορημάτων γουέστερν, ο Χόλι Μάρτινς (Τζόζεφ Κότεν), ύστερα από πρόσκληση ενός παλιού του φίλου, του Χάρι Λάιμ (Όρσον Ουέλς).

Όταν όμως φτάνει εκεί τον περιμένει μία δυσάρεστη έκπληξη. Ο Λάιμ έχει ήδη πεθάνει σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. Και ενώ είναι έτοιμος να φύγει πάλι πίσω στην Αμερική, αρχίζει να υποψιάζεται ότι ο θάνατος του Χάρι μπορεί και να μην ήταν ατύχημα, αλλά δολοφονία…

Ο Χόλι, γνωρίζει τους φίλους του Χάρι, την κοπέλα του Άννα (Αλίντα Βάλι) κι έναν Άγγλο αστυνομικό επιθεωρητή, καθώς σταδιακά εμπλέκεται όλο και περισσότερο στην υπόθεση. Το μυστήριο αυξάνεται συνεχώς, καθώς αποκαλύπτεται ότι στον τόπο του ατυχήματος εκτός από τους δύο φίλους του Χάρι, που τον σήκωσαν, υπήρχε κι ένας τρίτος άνθρωπος, που ίσως είχε ρόλο – κλειδί στο περίεργο ατύχημα.

Το μυαλό του νεαρού συγγραφέα αρχίζει να φαντάζεται διάφορα σενάρια ενώ σιγά σιγά ανακαλύπτει όλη την αλήθεια, μία αλήθεια που δεν είχε ποτέ υποψιαστεί…

Η ταινία, βασίζεται στο ομώνυμο κατασκοπικό μυθιστόρημα του Graham Greene, ενώ το υποβλητικό Soundtrack υπογράφει ο Άντον Κάρας (Anton Karas). Το φιλμ σε σκηνοθεσία του Κάρολ Ριντ, διαθέτει μία τριπλέτα εκπληκτικών ηθοποιών. Στους ανδρικούς ρόλους, οι ερμηνείες των δύο βασικών πρωταγωνιστών του φιλμ, είναι απλά συγκλονιστικές.

Ο λόγος βέβαια για τους σπουδαίους Τζόζεφ Κότεν και Όρσον Ουέλς. Δύο επιστήθιους φίλους και υπέροχους ερμηνευτές, με τον Κότεν να συνοδεύει τον Ουέλς, σχεδόν σε όλα τα σκηνοθετικά του αριστουργήματα, από τον “Πολίτη Κέιν” του 1941, μέχρι το “Touch of Evil” του 1958. Θα ήταν βέβαια άδικο να μην αναφερθούμε και στην παρουσία της Ιταλίδας ηθοποιού, Αλίνατ Βάλι, πρωταγωνίστρια μεταξύ άλλων σε θρυλικές ταινίες του Χίτσκοκ, του Βισκόντι, του Αντονιόνι και του Παζολίνι.

Η ταινία έκανε τέτοια εντύπωση με την αρτιότητά της που είχαν κυκλοφορήσει πολλά “ανέκδοτα” γύρω από το όνομά της. Ένα από τα πιο γνωστά θέλει τον Αμερικανό σκηνοθέτη Ουίλιαμ Ουάιλερ – και φίλο του Κάρολ Ριντ – όταν είδε την ταινία, να παραξενεύεται τόσο πολύ από τη συχνή χρήση του κεκλιμένου πλάνου που έστειλε στον σκηνοθέτη ένα αλφάδι και του έγραψε: «Κάρολ, την επόμενη φορά που θα γυρίσεις ταινία, απλώς βάλ’ το αυτό πάνω στην κάμερα, εντάξει;»!

Δεν είναι βέβαια λίγοι κι εκείνοι που υποστήριζαν ότι η τελειότητα της ταινίας οφείλεται στο γεγονός ότι στην σκηνοθετική καρέκλα, δεν κάθεται ο Κάρολ Ριντ, αλλά ο μεγάλος Όρσον Ουέλς… Γεγονός το οποίο βεβαία ο ίδιος ο Αμερικανός σκηνοθέτης έχει επανειλημμένα διαψεύσει σε συνεντεύξεις του.

Τίποτα βέβαια από όλα αυτά δεν έχει αποδεχθεί και ίσως να μην έχει και ιδιαίτερη σημασία. Αυτό που πραγματικά μετράει είναι το γεγονός ότι “Ο Τρίτος Άνθρωπος”, είναι όντως μία μοναδική ταινία.

Πρόκειται για ένα φιλμ εντυπωσιακού κινηματογραφικού στυλ, που αναμειγνύει με μαεστρία στοιχεία εξπρεσιονιστικά και φιλμ νουάρ. Συνδυάζει το έντονο παιχνίδι, μεταξύ φωτός και σκοταδιού, την παραμόρφωση των προσώπων μέσα από ευρυγώνιο φακό και τα επιτηδευμένα πλάνα, που αθροιστικά συντελούν σε μία κλασσική μεταπολεμική ταινία. Μία διαχρονική δημιουργία που εκφράζει την παράνοια, τον παραλογισμό και το κλίμα φόβου, της πρώτης περιόδου μετά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όντας στην αρχή ακόμα του Ψυχρού Πολέμου.

Αξίζει τέλος να σημειώσουμε ότι η ταινία του Κάρολ Ριντ «Ο Τρίτος Άνθρωπος» (The Third Man – 1949), έχει ψηφιστεί ως η Καλύτερη Βρετανική Ταινία του 20ού αιώνα από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (British Film Institute), καθώς και μία από τις Καλύτερες Αμερικανικές Ταινίες όλων των εποχών, λόγω της συμμετοχής του Αμερικανού παραγωγού, David O. Selznick.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο σπουδαίος Κριτικός Κινηματογράφου Roger Ebert (που δυστυχώς έφυγε στις 4 Απριλίου του 2013), είχε γράψει χαρακτηριστικά: «Από όλες τις ταινίες που έχω δει, αυτή ενσαρκώνει τη μαγεία του να πηγαίνεις σινεμά…»

Διαβάστε επίσης:

• Αφιέρωμα στον Όρσον Γουέλς