Στο έργο του Σεργκέι Παρατζάνωφ αποτυπώνεται η αναζήτηση στις σκιές των προγόνων, το δάκρυ του αποχαιρετισμού, το πάντρεμα της ποίησης και των φορμαλιστικών προτάσεων, μοιράζοντας πάντα δυνατές και πανανθρώπινες συγκινήσεις. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του κορυφαίου Αρμένιου σκηνοθέτη και ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε την μνήμη του, είναι θυμηθούμε το αριστούργημά του, «Το Χρώμα του Ροδιού», το οποίο κυκλοφορεί στους Κινηματογράφους από την Πέμπτη 2 Μαΐου.

Η ζωή και το έργο του Αρμένιου ποιητή Αρουθίν Σαγιαντίν, γνωστού ως Σάγιατ Νόβα. Ο Παρατζάνωφ κάνει ένα καθαρά ποιητικό Σινεμά κατ’ ομοίωση των γραπτών του Σάγιατ Νόβα. Ακίνητη κάμερα, απουσία διαλόγων, εικόνες – ταμπλό νοηματικά αυτοδύναμες, χωρισμός της ταινίας σε οκτώ ενότητες που συνδέονται με υπότιτλους και ποιήματα, λυρικές εικόνες μια ανείπωτης εικαστικής αρμονίας.

«Αγαπώ πολύ αυτό το φιλμ». Είμαι περήφανος για το ότι δεν κέρδισε κανένα Χρυσό Λιοντάρι ή κανένα Αργυρό Παγόνι. Είμαι περήφανος γιατί κατόρθωσα να το κάνω κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες. Δεν είχα τα απαραίτητα υλικά, δεν είχα φιλμ, δεν είχα στη διάθεσή μου εργαστήριο εμφάνισης των όσων γύριζα, δεν είχα αρκετά φώτα ή μηχανήματα, ούτε δυνατότητα για ειδικά εφέ. Δεν είχα απολύτως τίποτα. Κι όμως, κατόρθωσα να το γυρίσω και να μεταμορφώσω τις αδυναμίες του σε έναν σχεδόν αρχέγονο ρεαλισμό, σε ένα παραμύθι γεννημένο από την πραγματικότητα.» – Σεργκέι Παρατζάνωφ

Μια σειρά από συμβολικές εικόνες, που αφορούν την αρμενική κληρονομιά, που ήταν άλλωστε και η κληρονομιά του ίδιου του σκηνοθέτη. «Η πίστη μου είναι δυνατή σαν το γρανίτη». Είναι στίχοι του Αρμένη ποιητή Αρούθιν Σαγιαντίν (1712 – 1795), ή αλλιώς Σάγιατ Νόβα, που σημαίνει «ο βασι­λιάς του τραγουδιού». Όπως όλοι οι μεγάλοι ποιητές, ο Σαγιαντίν ήταν ένας βασιλιάς χω­ρίς βασίλειο, κι όπως όλοι οι Αρμένιοι, ένας άνθρωπος ξεχασμένος πάνω στο Αραράτ απ’ την εποχή του Νώε.

Ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του κινηματογράφου, το «Χρώμα του Ροδιού» αποκαλύπτει τη ζωή του ποιητή περισσότερο μέσα από την ποίησή του παρά μια συμβατική αφήγηση σημαντικών γεγονότων στη ζωή του Σαγιάτ Νόβα. Βλέπουμε τον καλλιτέχνη να μεγαλώνει, να ερωτεύεται, να μπαίνει σε ένα μοναστήρι και να πεθαίνει, αλλά αυτά τα περιστατικά απεικονίζονται στο πλαίσιο των εικόνων από τη φαντασία του Σεργκέι Παρατζανοφ και των ποιημάτων του Σαγιάτ Νόβα, ποιήματα που βλέπονται και ακούγονται σπάνια.

Η Sofiko Chiaureli ερμηνεύει 5 ρόλους, άνδρες και γυναίκες, και ο Sergei Parajanov γράφει, σκηνοθετεί, υπογράφει το μοντάζ, χορογραφεί, ενώ παράλληλα επιμελείται τα κοστούμια, το σχέδιο και την διακόσμηση, δηλαδή σχεδόν κάθε πτυχή αυτού του μοναδικού έργου που χαιρετίστηκε ως επαναστατικό, για τον τρόπο δημιουργίας του, αλλά και το εικαστικό αποτέλεσμα.

Σεργκέι Παρατζάνωφ / Sergei Parajanov (9 Ιανουαρίου 1924 – 20 Ιουλίου 1990)

Υπήρξε ένας σπουδαίος Σοβιετικός σκηνοθέτης, Αρμενικής καταγωγής, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τιφλίδα της Γεωργίας, ενώ σπούδασε σκηνοθεσία στη Μόσχα και εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ουκρανία. Μοναχικός ποιητής και ευαίσθητος πολίτης όλου του κόσμου, δημιουργός υπέρτατων εικόνων, όπου ο θεατής συναντά την παράδοση και τον μοντερνισμό σε άρρηκτη σχέση

Οι αρχικές του φιλοδοξίες ήταν να γίνει τραγουδιστής και γι’ αυτό τον σκοπό πήρε μαθήματα στο Ωδείο της Τιφλίδας από το 1942 έως το 1945. Πολύ γρήγορα όμως το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στον Κινηματογράφο. Ενεγράφη στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας με δασκάλους του, τους Lev Kuleshov και Alexander Dovzhenko, από το οποίο απoφοίτησε το 1951.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα χρόνων θα παρουσιάσει μια σειρά ταινιών με διάλογους στην Ουκρανική διάλεκτο και βασισμένες στη παράδοση του κοινωνικού ρεαλισμού. Παρ’ όλα αυτά όμως είναι εμφανής η διάθεσή του να ξεφύγει απ’ τα στερεότυπα. Πράγματι, από το 1964, εγκαταλείπει αυτό το στυλ και ακολουθεί την ανάγκη του για ένα πιο «δυναμικό» Σινεμά, που να υπακούει στην κίνηση της κάμερας, στα έντονα χρώματα και αναζητά τις παραδοσιακές ρίζες της Αρμενικής κουλτούρας.

Κάτι τέτοιο φαίνεται αρχικά στην πρώτη ταινία αυτής της περιόδου του, το «Σκιές των Ξεχασμένων Προγόνων» (Shadows of Forgotten Ancestors). Αυτές του οι δημιουργίες τον κάνουν γνωστό στην διεθνή κινηματογραφική κοινότητα, ενώ παράλληλα οι ρωσικές αρχές βλέποντας αυτή την στροφή, σταματούν να του εγκρίνουν τις κρατικές χρηματοδοτήσεις. Σαν να μην έφτανε αυτό, το 1968 πραγματοποιείται και η πρώτη του σύλληψη.

Έξι χρόνια αργότερα θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί βάσει του ρωσικού ποινικού κώδικα, του άρθρου 121, που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία και η ποινή του θα είναι πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα. Στην φυλακή, ο Παρατζάνωφ, παραμένει ανήσυχος. Δημιουργεί δεκάδες έργα κολάζ, από οτιδήποτε μπορούσε να συλλέξει. «Μπορώ να κάνω τέχνη μέσα απ’ τα σκουπίδια», έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Αφέθηκε ελεύθερος έναν χρόνο αργότερα, μετά από διεθνείς διαμαρτυρίες, ενώ όταν ασχολήθηκε ξανά με τον κινηματογράφο είδε τα πιο πολλά κινηματογραφικά πρότζεκτ του να απορρίπτονται. Κατάφερε όμως να ολοκληρώσει τρεις ταινίες πριν τον θάνατό του, το 1990.

Διαβάστε Επίσης:
Σεργκέι Παρατζάνωφ / 100 χρόνια από την γέννηση ενός σπουδαίου σκηνοθέτη

Το Χρώμα του Ροδιού / The Color of Pomegranates / Sayat Nova
Σκηνοθεσία: Σεργκέι Παρατζάνωφ / Sergei Parajanov
Σενάριο: Sayat Nova (ποιήματα), Sergei Parajanov
Πρωταγωνιστούν: Sofiko Chiaureli, Melkon Alekyan, Vilen Galstyan, Giorgi Gegechkori, Spartak Bagashvili, Medea Djaparidze, Hovhannes Minasyan, Onik Minasyan
Φωτογραφία: Suren Shakhbazyan
Μουσική: Tigran Mansuryan
Έτος Παραγωγής: 1969
Χώρα Παραγωγής: Σοβιετική Ένωση
Διάρκεια: 80 λεπτά
Κυκλοφορεί στους Κινηματογράφους από την Πέμπτη 2 Μαΐου

https://www.youtube.com/watch?v=v83F0WgRH8s