Σαν σελίδες από το «1984» του Όργουελ, ξεπροβάλλουν οι ενέργειες της σερβικής κυβέρνησης, σε συνεργασία με τον κινεζικό τεχνολογικό κολοσσό Huwaei, να τοποθετήσει πάνω από 1.000 κάμερες ασφαλείας στους δρόμους του Βελιγραδίου με εντελώς αδιαφανείς διαδικασίες, στο πλαίσιο του Project Safe City, επικαλούμενη την «ενίσχυση της ασφάλειας στους δρόμους» της πρωτεύουσας της Σερβίας.
 
Το «άλυτο μυστήριο» της παρακολούθησης
 
«Οι κάμερες θα “βλέπουν” κάθε δρόμο, ακόμη και κάθε στενό του Βελιγραδίου», είχε δηλώσει στις αρχές του 2019, ο τότε υπουργός εσωτερικών, Nebojsa Stefanovic. Ήταν η χρονιά που τοποθετήθηκαν οι πρώτες κάμερες στο Βελιγράδι, με το ύψος (αλλά και το ακριβές περιεχόμενο) της σύμβασης της σερβικής κυβέρνησης με την Huwaei να παραμένει ακόμη άγνωστο (όπως και το εάν έχουν εγκατασταθεί κάμερες και σε άλλες πόλεις της χώρας), ενώ, σημειώνεται ότι, αρκετές κάμερες, προστέθηκαν κατά τη διάρκεια των lockdowns.
 
«Αυτές οι κάμερες έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν πρόσωπα, αντικείμενα, πινακίδες αυτοκινήτων και τα λοιπά. Μπορούν βασικά να αναγνωρίσουν οποιαδήποτε ανθρώπινη συναλλαγή συμβαίνει γύρω τους. Όλα αυτά τα δεδομένα μπορούν στη συνέχεια να αποθηκευτούν σε μια βάση δεδομένων που διαχειρίζεται το Υπουργείο Εσωτερικών και η Αστυνομία, η οποία μπορεί στη συνέχεια να τα αναλύσει και να τα παραπέμψει σε άλλες πηγές δεδομένων σε συνδυασμό με άλλες πληροφορίες που μπορεί να έχουν», εξηγεί σε σχετικό ρεπορτάζ του Euronews ], o Αντρέι Πετρόφσκι, μηχανικός, ειδικός σε θέματα ηλεκτρονικής σήμανσης μέσω αναγνώρισης προσώπου.
 
Παρ’ όλα αυτά, το πώς χρησιμοποιούνται οι κάμερες και τα δεδομένα αυτά από την κυβέρνηση της Σερβίας αλλά και από την Huawei (εφόσον έχει πρόσβαση), παραμένει ακόμη «άλυτο μυστήριο», ειδικά από την στιγμή που δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για τη χρήση τους, με την Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων της χώρας, να απορρίπτει μάλιστα δύο εκθέσεις της κυβέρνησης, αναφορικά με τις επιπτώσεις που θα είχαν οι κάμερες για την προστασία της ιδιωτικότητας των πολιτών, καθότι, «δεν ήταν αρκετά αναλυτικές», κάνοντας λόγο επίσης για «έλλειμμα διαφάνειας» και επισημαίνοντας στο Euronews δια του επικεφαλή της, Μίλαν Μαρίνοβιτς, πως «είναι τεράστιος ο αριθμός των δημόσιων χώρων στους οποίους έχουν εγκατασταθεί κάμερες». Το σίγουρο είναι πάντως, ότι, το υπουργείο Εσωτερικών είναι υπεύθυνο για τη συλλογή και τον έλεγχο των δεδομένων, ενώ, σε έκθεση του υπουργείου προς την αρμόδια Αρχή, αναφέρεται πως «υπάρχει σχεδιασμός για αναγνώριση προσώπων μέσω των καμερών, ο οποίος θα γίνεται σε όλους όσους κινούνται στην περιοχή και η Αστυνομία θα χρησιμοποιεί τα δεδομένα για τη δημιουργία προφίλ, τα οποία θα μπορούν να διαμοιραστούν σε εγκεκριμένους παραλήπτες», όπως γράφουν οι ειδικοί σε θέματα προσωπικών δεδομένων Danilo Krivokapić, Mila Bajić and Bojan Perkov.

Παράλληλα, η ίδια η Huawei, σε έκθεση της για το project, την οποία «περιέργως» διέγραψε λίγο καιρό αργότερα, επισήμαινε ότι, οι κάμερες, θα μπορούν α) να «σκανάρουν» άτομα, από αρκετά μακρινές αποστάσεις, εντοπίζοντας «μη φυσιολογικές συμπεριφορές», β) να παρακολουθήσουν τις κινήσεις οχημάτων και ανθρώπων, γ) να υπολογίσουν το πόσοι άνθρωποι βρίσκονται σε ένα σημείο, σε ζωντανό χρόνο. Τα δεδομένα που θα συλλέγονταν, συνέχιζε η έκθεση, θα διατηρούνταν για έναν χρόνο σε ένα Cloud, το “Ocean Store”,  όπου και θα μπορούσε ο διαχειριστής τους (εν προκειμένω, το σερβικό υπουργείο) να προβεί σε διάφορες ενέργειες.
 
Τέτοιες ενέργειες, ίσως να ήταν «η ανίχνευση πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης και η παρακολούθηση των επικριτών της σε ζωντανό χρόνο», όπως σημειώνει ο πρώην υπεύθυνος της Αρχής Προστασίας  Προσωπικών Δεδομένων της χώρας, Rodoljub Sabic, στο Associated Press. Αν κανείς σκεφτεί πως, σύμφωνα με καταγγελίες, η σερβική Αστυνομία, έχει δώσει σε ΜΜΕ, φωτογραφικό υλικό από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, το οποίο «συνοδεύεται» και από τα στοιχεία των όσων απεικονίζονται, τα όσα περιγράφει ο Sabic, ενδεχομένως, δεν βρίσκονται μακριά από την πραγματικότητα.

«Απλά φανταστείτε ένα σενάριο στο οποίο οι διαδηλωτές, ταυτοποιούνται σε ζωντανό χρόνο και η κυβέρνηση αρχίζει και ασκεί πιέσεις στην οικογένεια και το στενό τους περιβάλλον», αναφέρει στο ίδιο μήκος κύματος ο Bojan Perkov, από την οργάνωση SHARED στο Foreign Policy, επισημαίνοντας ότι η σερβική αστυνομία αρνείται πεισματικά να αποκαλύψει ακόμη και το που είναι τοποθετημένες οι κάμερες. Αξίζει να αναφερθεί πως, με το θέμα ασχολούνται και μέλη του ευρωκοινοβουλίου, έχοντας στείλει επιστολές προς τον Σέρβο υπουργό Εσωτερικών. Η γαλλίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Gwendoline Delbos-Corfield, δηλώνει μάλιστα στο euractiv πως «ο στόχος της σερβικής κυβέρνησης δεν είναι άλλος από τον έλεγχο και την παρακολούθηση ολόκληρου του πληθυσμού».

Η παρακολούθηση ως «Δούρειος Ίππος» της Κίνας;

«Εάν η κυβέρνηση της Σερβίας εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την κινεζική τεχνολογία για να διατηρηθεί στην εξουσία, τι θα ζητήσει το Πεκίνο ως αντάλλαγμα;», αναρωτιόταν ο δημοσιογράφος Bojan Stojkovski, στο Foreign Policy, πριν μερικά χρόνια. Η απάντηση που δίνεται από αρκετούς αναλυτές, είναι παρεμφερής με τα όσα υποστηρίζει η Delbos-Corfield στο euractiv: «Όλο αυτό το πρότζεκτ, είναι μέρος των κινεζικών φιλοδοξιών ώστε να διεισδύσουν στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη». Με άλλα λόγια, η Κίνα, προσπαθεί, να «διεισδύσει» στη Σερβία (αλλά και τα υπόλοιπα Βαλκάνια), αυξάνοντας την επιρροή της στην Γηραιά Ήπειρο μέσω μιας χώρας που «έχει συνάψει εκτεταμένες εμπορικές συμφωνίες με τις Βρυξέλλες δίχως να είναι όμως μέλος της ΕΕ και κατ’ επέκταση δίχως να πρέπει να υπακούει στους αυστηρούς της κανόνες», όπως γράφει η Deutsche Welle, προβάλλοντας ως «Δούρειο Ίππο», την τεχνογνωσία της σε ζητήματα ασφάλειας, την οποία έχει αναπτύξει πρωτίστως στο εσωτερικό της, σε ένα «κινεζικό Big Brother».

Δεδομένης λοιπόν της συνεχούς εμβάθυνσης τόσο της οικονομικής/εμπορικής (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο “Δρόμος του Μεταξιού” με τις κινεζικές επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ) όσο και της διπλωματικής (πρωτοβουλία 17+1, μη αποδοχή της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου) της σχέσης με το Βελιγράδι, η Κίνα πλέον, αποτελεί «στρατηγικό εταίρο» της χώρας των Βαλκανίων, ειδικά μετά την περίοδο της πανδημίας και το σερβικό επιτυχημένο εμβολιαστικό πρόγραμμα. Είναι ενδεικτικό πως, ο πρόεδρος της Σερβίας προτίμησε να εμβολιαστεί με το κινεζικό εμβόλιο και είχε αναφέρει πριν από λίγα χρόνια ότι η σχέση των δύο χωρών «είναι φτιαγμένη από ατσάλι». Ασφαλώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση γνωρίζει και παρακολουθεί στενά τη «σύσφιξη» των σχέσεων των δύο χωρών. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ήδη από το 2018, «προειδοποιούσε» τους Σέρβους πως «το κινεζικό χρήμα θα φέρει εξάρτηση των χωρών από το Πεκίνο».
 
Διαβάστε επίσης: Εμβολιαστικός «τουρισμός» στο Βελιγράδι 

 
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, παρεμφερή project, λαμβάνουν χώρα σε 230 πόλεις σε ολόκληρη την υφήλιο, όπως η Μάλτα, η Τουρκία, η Ρωσία, το Καζακστάν και η Ινδία, όπου η κυβέρνηση του Νέου Δελχί, το 2019, σύναψε συμφωνία με την κινεζική HikVision για την εγκατάσταση 150.000 καμερών στην πόλη. Λαμβάνοντας βέβαια υπόψη πως, σύμφωνα με έρευνα του Surfshark, 109 χώρες χρησιμοποιούν κάμερες με λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και όπως έδειξε άλλωστε η υπόθεση του λογισμικού Pegasus, το ζήτημα της οργουελιανής παρακολούθησης, είναι σαφώς πιο «βαθύ» και δεν αφορά μόνο κινέζικες τεχνολογίες, την ώρα μάλιστα που, όπως επισημαίνει το ινστιτούτο  Heinrich-Böll-Stiftung σε σχετική του έκθεση, ο ευρωπαϊκός νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη, αφήνει ορισμένα «παραθυράκια» για την χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου.