Υπάρχουν κάποιες περιοχές στον κόσμο που έχουν ήδη αρχίσει να πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως η νότια Ζάμπια. Μια ξηρασία έχει πέσει στην περιοχή εδώ και τέσσερα χρόνια και οι αγρότες προειδοποιούν για την απειλή λιμού.

Ο Emmanuel Hantobolo στέκεται στο άγονο χωράφι του πίσω από την αγροικία του, κοιτάζοντας τις καλλιέργειες καλαμποκιού που βρίσκονται στο σκληρό και ξηρό έδαφος. «Η τελευταία συγκομιδή ήταν μια καταστροφή. Το καλαμπόκι φτάνει συνήθως το ύψος των δυόμισι μέτρων, αλλά αυτή τη φορά τα μεγαλύτερα φυτά έφθασαν μόνο μέχρι τη μέση μου και τα περισσότερα από αυτά ήταν μαραμένα», αναφέρει ο αγρότης στο spiegel.

Ο Hantobolo φέτος κατάφερε να συγκεντρώσει μόνο ένα γεμάτο καρότσι. «Ένα καροτσάκι, είναι γελοίο!», προσθέτει. Τα λίγα κιλά που κατόρθωσε να αποδώσει δεν είναι αρκετά για να τροφοδοτήσουν τη μεγάλη του οικογένειά. Τα χωράφια τα κληρονόμησε από τον πατέρα του το 1984. Αρχικά, τα πράγματα πήγαιναν καλά, καθώς είχε τέσσερις αγελάδες, δύο ταύρους, κατσίκες και κοτόπουλα, ενώ καλλιεργούσε καλαμπόκι, σόγια, φιστίκια και λαχανικά. Αλλά τότε, θυμάται, ήρθε το 1995, ένα καταραμένο έτος με σχεδόν καμία βροχόπτωση.

Λίγα αγροτικά προϊόντα έμειναν να πουληθούν

Τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα στο τέλος της τελευταίας σεζόν. Ο Hantobolo έσπειρε τα χωράφια του το Νοέμβριο, αλλά δεν έβρεξε σχεδόν καθόλου κατά τη διάρκεια του έτους, με αποτέλεσμα όλες οι καλλιέργειες να πεθάνουν. «Βιώνουμε την πιο φρικτή ξηρασία που θυμάμαι», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Hantobolo ζει στην Kanchomba, έναν φτωχό και υπανάπτυκτο οικισμό στη νότια Ζάμπια. Λεπτομερείς μετεωρολογικές πληροφορίες για την περιοχή διατίθενται από το υποκατάστημα του Υπουργείου Γεωργίας στην επαρχιακή πρωτεύουσα Choma, περίπου 80 χιλιόμετρα μακριά. Ο ετήσιος μέσος όρος των βροχοπτώσεων έχει μειωθεί δραματικά από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, σύμφωνα με τον Zandonda Tembo, υπεύθυνο για την περιφερειακή εμπορία γεωργικών προϊόντων. «Πριν από δέκα χρόνια, παρήγαμε περίπου 60.000 τόνους καλαμποκιού, ενώ το 2019 μόλις 5.000 τόνους», εξηγεί. Ο Tembo θεωρεί ότι για την συνεχή μείωση των βροχοπτώσεων κατά τα τελευταία έξι ή επτά χρόνια ευθύνεται η κλιματική αλλαγή. Αποδίδει τα πιο πρόσφατα καιρικά φαινόμενα στον κυκλώνα Idai, ο οποίος έπληξε τη χώρα τον Μάρτιο.

Με την υποστήριξη διεθνών οργανώσεων βοήθειας, το υπουργείο προσπαθεί να βοηθήσει τους αγρότες να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση και να ενισχύσουν τις ικανότητές τους να το αντέξουν. Κάνουν εκπαιδευτικά μαθήματα στη βιολογική γεωργία, τη βιώσιμη καλλιέργεια και στους τρόπους πώλησης προϊόντων μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου. Άλλες φορές δίνουν συμβουλές σχετικά με την κατασκευή πρόσθετων φραγμάτων και άλλων τρόπων ασφαλείας για να προστατεύσει ο κόσμος τις αποτυχημένες συγκομιδές στο μέλλον. «Αλλά η προσαρμογή είναι πολύ αργή και λείπουν οι απαραίτητοι πόροι», λέει ο Tembo.

Μια ολόκληρη χώρα έχει άμεση ανάγκη νερού

Αυτή τη στιγμή, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι θερμοκρασίες στη σαβάνα είναι ανεκτές. Το πρόβλημα είναι η εκτεταμένη ξηρασία. Τα περισσότερα από τα ρέματα και τα ποτάμια στεγνώνουν και το επίπεδο της δεξαμενής Kariba στα σύνορα με τη γειτονική Ζιμπάμπουε έχει πέσει κατά τρία μέτρα. Ολόκληρη η χώρα έχει ανάγκη από νερό.

Η κατάσταση έχει καταστεί κρίσιμη σε ολόκληρη τη νότια Αφρική, επειδή η περιοχή βρίσκεται σε μια άγονη ή ημι-άγονη ζώνη που είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Το Μαλάουι, η Ζάμπια, η Ναμίμπια, η Ζιμπάμπουε, η Μποτσουάνα και η Νότια Αφρική βιώνουν όλες τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με αυξανόμενη σοβαρότητα, καθώς οι καταιγίδες είναι μεγαλύτερες, οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί και οι ξηρασίες διαρκούν περισσότερο.

Σύμφωνα με μελέτη του υπουργείου Περιβάλλοντος της Νότιας Αφρικής, η περιοχή αυτή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Στο εσωτερικό της Νότιας Αφρικής, η θερμοκρασία είναι ήδη δύο βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από ό, τι πριν από 100 χρόνια, σύμφωνα με την μελέτη. Στη γειτονική Μποτσουάνα, η θερμοκρασία είναι ακόμη υψηλότερη κατά τρεις βαθμούς Κελσίου – η μεγαλύτερη αλλαγή που έχει σημειωθεί στο νότιο ημισφαίριο.

Παράλληλα, η ελλιπής βλάστηση και η έλλειψη τροφίμων στη νότια Ζάμπια έχει αφήσει αγελάδες αδύνατες και υποσιτισμένες. Αυτό οδηγεί πολλούς κτηνοτρόφους να μεταφέρουν τις αγέλες τους σε άλλες περιοχές που δεν έχουν πληγεί τόσο έντονα από την ξηρασία. Η ανεξέλεγκτη κίνηση προκαλεί με τη σειρά της την εξάπλωση πανώλης μεταξύ των βοοειδών.

Ο υψηλότερος ρυθμός αποψίλωσης στον κόσμο

Οι περισσότεροι αγρότες στην Kanchomba δεν έχουν ακούσει ούτε καν για την κλιματική αλλαγή και δεν γνωρίζουν τι συνέπειες μπορεί να έχει. Πιστεύει επίσης ότι η κρίση αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα εγχώριων προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενης κοπής δένδρων για καυσόξυλα και της δημιουργίας πυρκαγιών για τη δημιουργία περισσότερων γεωργικών εκτάσεων, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της διάβρωσης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Ζάμπια έχει το υψηλότερο κατά κεφαλήν ποσοστό αποψίλωσης, μια υπερεκμετάλλευση που επιδεινώνει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Ο Hantobolo και η μεγάλη οικογένεια του (έχει δέκα παιδιά) έχουν φτάσει στο σημείο να χρησιμοποιούν ακόμα και τους σπόρους για να επιβιώσουν.  Ειδικότερα, θα φάνε nshima, ένα κουάκερ που παρασκευάζεται από αλεύρι καλαμποκιού που είναι ένα βασικό φαγητό στη Ζάμπια. Ο Hantobolo έχει πουλήσει μερικά κατσίκια, αλλά δεν κατάφερε να συγκεντρώσει πολλά χρήματα, επειδή όλοι οι αγρότες πωλούν τα ζώα τους αυτή τη στιγμή, με αποτέλεσμα να υπάρχει πτώση των τιμών. Την ίδια στιγμή, η αποτυχημένη συγκομιδή έχει οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές καλαμποκιού. Για παράδειγμα μια τσάντα 25 κιλών έχει πάει από 45 σε 115 kwachas, που ισοδυναμεί με αύξηση περίπου 3 έως 8 ευρώ.

Η ξηρασία, η οποία διήρκεσε τέσσερα χρόνια, αναγκάζει τους μικρούς αγρότες να γίνονται όλο και πιο φτωχοί. Η έλλειψη βροχής στην επόμενη καλλιεργητική περίοδο θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε λιμό. «Τότε οι άνθρωποι θα πεθάνουν και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να το σταματήσουμε. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε στη βοήθεια του Θεού», κατέληξε ο Hantobolo.