Η “απαγωγή” ενός εμπόρου όπλων, του Nuri Bozkir, από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες (MIT) στην Ουκρανία φαίνεται πως κρύβει πίσω της ένα κατασκοπευτικό θρίλερ με διεθνείς διαστάσεις.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Deutsche Welle, o Bozkir είναι ένας άνθρωπος που πολλοί πιστεύουν ότι αποτελεί απειλή για τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Κι αυτό γιατί θεωρείται ως ένας από τους λίγους που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν συστηματικές παραβιάσεις των διεθνών κανόνων από την Άγκυρα, καθώς ήταν αναπόσπαστο μέρος των κρυφών αποστολών όπλων της σε εμπόλεμες ζώνες.

Τι ανέφερε στις αποκαλύψεις του

Μάλιστα σε συνεντεύξεις του στην ουκρανική ειδησεογραφική ιστοσελίδα Strana στα τέλη του 2020, ο ίδιος είχε αποκαλύψει λεπτές πτυχές των μυστικών μεταφορών όπλων της Τουρκίας σε ομάδες που δρουν στη Συρία και τη Λιβύη, σημειώνοντας ότι στελέχη της MIT έπαιρναν μερίδιο χρημάτων από τις συμφωνίες.

Ο Bozkir, o οποίος είχε υπάρξει λοχαγός των ειδικών δυνάμεων στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, δήλωσε ότι αγόραζε νόμιμα όπλα σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης και τα έστελνε στην Τουρκία, όπου οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες τα προωθούσαν σε πεδία μάχης σε όλη την Μέση Ανατολή.

Μάλιστα, όπως αποκάλυψε, από τις από τις 50 αποστολές όπλων που πραγματοποίησε στη Συρία, η τελευταία του πριν καταφύγει στην Ουκρανία το 2015 φέρεται να πραγματοποιήθηκε χωρίς την οργανωτική ανάμειξη της MIT. Η εν λόγω απόπειρά του εντοπίστηκε από την τουρκική αστυνομία, με αποτέλεσμα να στηθεί ολόκληρη επιχείρηση από την MIT προκειμένου να αποφύγει την σύλληψη και να φυγαδευτεί από την χώρα.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης την περασμένη εβδομάδα, ο Bozkir συνελήφθη από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.

«Με βάση τις πληροφορίες μας διαπιστώσαμε ότι αυτό το άτομο κρυβόταν στην Ουκρανία και μιλήσαμε με τον Ζελένσκι για τη σύλληψή του», είπε ο Ερντογάν και πρόσθεσε: «Η υπηρεσία πληροφοριών μας και η μεγάλη συνεργασία με τους εταίρους της κατέστησαν δυνατή αυτή τη σύλληψη».

Το αίτημα για πολιτικό άσυλο και οι κατηγορίες για μια δολοφονία του 2002

Νωρίτερα, ο ίδιος ο Bozkir είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ουκρανία, φοβούμενος ότι οι τουρκικές αρχές θα στραφούν τελικά εναντίον του.

Μετά το αίτημά του για άσυλο, η Τουρκία εξέδωσε κόκκινη προκήρυξη από την Ιντερπόλ ζητώντας τη σύλληψή του αναφορικά  με τη δολοφονία του Τούρκου ακαδημαϊκού Νετζίπ Χαμπλεμίτογλου το 2002, μια υπόθεση που παραμένει στο “σκοτάδι” εδώ και δύο δεκαετίες. Ο ίδιος Bozkir έχει αρνηθεί κατηγορηματικά οποιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση.

«Διάβασα προσεκτικά τα έγγραφα που έδωσε η τουρκική πλευρά», είπε στη DW ο Ρομάν Ντενισιούκ, ο οποίος εκπροσωπούσε τον Bozkir στις ακροάσεις έκδοσής του. “Τα στοιχεία δημιουργούν πολλές αμφιβολίες. Δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις για τη συμμετοχή του στη δολοφονία αυτού του καθηγητή.”

Ο πρώην έμπορος όπλων εξακολουθούσε να αγωνίζεται για το αίτημα έκδοσης όταν “απήχθη”, με τους Ουκρανούς δικαστές να μην έχουν ακόμη εκδώσει τελική απόφαση. Η τουρκική και η ουκρανική κυβέρνηση δεν απάντησαν στα επανειλημμένα αιτήματα της DW για σχολιασμό σχετικά με την τουρκική επιχείρηση σε ουκρανικό έδαφος.

«Το μόνο πράγμα που μπορώ να πω είναι ότι σύμφωνα με τους νόμους της Ουκρανίας, αυτό που έχει κάνει η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας είναι παράνομο – είναι υπέρβαση εξουσίας και μπορεί να θεωρηθούν ποινικά υπεύθυνοι», πρόσθεσε ο Ντενίσιουκ.

Ο Bozkir δεν είναι το πρώτο άτομο που στοχοποιήθηκε για αποκάλυψη στοιχείων σχετικά με τα παράνομα δίκτυα διακίνησης όπλων της Τουρκίας.

Δεν είναι η πρώτη περίπτωση

Το 2015, ο Τούρκος δημοσιογράφος Can Dündar έκανε αποκαλύψεις για το πώς η Τουρκία εξόπλιζε ομάδες ανταρτών στη Συρία. Αργότερα κατηγορήθηκε για αποκάλυψη κρατικών μυστικών και καταδικάστηκε σε 27 χρόνια φυλάκιση. Διέφυγε μια απόπειρα δολοφονίας και τώρα ζει εξόριστος στο Βερολίνο.

Σχολιάζοντας τη σύλληψη του Bozkir, ο Dündar δήλωσε στη DW ότι η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τακτικές όπως έκτακτες επιχιερήσεις και υπερβολικές ποινικές κατηγορίες για να φιμώσει τους επικριτές και να αποτρέψει τους πληροφοριοδότες να εμφανιστούν.

“Αυτή είναι η συνήθης πρακτική της τουρκικής κυβέρνησης — να φιμώσουν εκείνους που θέλουν να φέρουν στο φως τις βρώμικες πράξεις του κράτους. Οι κυβερνώντες γνωρίζουν ότι ο Bozkir είναι ένα από τα μαύρα κουτιά του διεφθαρμένου συστήματός τους και όταν αυτό το μαύρο κουτί ανοίγει. Η βρωμιά θα αποκαλυφθεί», επισημαίνει.

Πώς πείθει η Άγκυρα άλλες χώρες να τις παραδώσουν όποιον στοχεύει

Η διεθνής οργάνωση για τα δημοκρατικά δικαιώματα Freedom House που εδρεύει στην Ουάσιγκτον έχει εντοπίσει την ανάμειξη της Τουρκίας σε τουλάχιστον 58 περιπτώσεις έκτακτων “επιχειρήσεων” στο εξωτερικό για συλλήψεις από το 2014, με στόχο σε μεγάλο βαθμό αντιφρονούντες και θεωρούμενους “εχθρούς του κράτους”.

Η διακρατική εκστρατεία της Τουρκίας είναι “αξιοσημείωτη για τη μεγάλη της εξάρτηση από τέτοιου είδους επιχειρήσεις, στις οποίες η κυβέρνηση και η υπηρεσία πληροφοριών της πείθουν τα στοχευόμενα κράτη να παραδώσουν άτομα χωρίς καμιά ουσιαστικα δίκαιη διαδικασία ή με ένα ελαφρύ φύλλο συκής νομιμότητας”, ανέφερε η οργάνωση σε έκθεση του 2021.

Η δύσκολη θέση της Ουκρανίας ίσως εξηγεί την στάση της

Η “απαγωγή” του Bozkir ανακοινώθηκε την περασμένη Τετάρτη, μια εβδομάδα πριν από την επίσημη επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στην Ουκρανία, τη στιγμή που το Κίεβο αναζητά διεθνείς συμμάχους ενώπιον της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.

Ειδικοί πιστεύουν ότι η Ουκρανία είναι πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις στους επίδοξους συμμάχους με αντάλλαγμα τη στήριξη εν μέσω της κρίσης, ειδικά αφού δυτικοί εταίροι όπως η Γερμανία μετριάζουν τη στρατιωτική τους βοήθεια προς τη χώρα.

«Η Τουρκία είναι ο φύλακας των Στενών κι  έχει το πιο ικανό ναυτικό από τις μη ρωσικές παράκτιες περιοχές», σημειώνει ο Gustav Gressel, ανώτερος συνεργάτης της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, προσθέτοντας: «Έτσι, για την Ουκρανία, είναι σημαντικό να έχει την Τουρκία στο πλευρό της — όσο το δυνατόν περισσότερο».

Τα τελευταία δύο χρόνια, η Τουρκία και η Ουκρανία, μέλος του ΝΑΤΟ, ενίσχυσαν τους δεσμούς της αμυντικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας της τουρκικής εταιρείας κατασκευής drone Baykar για την κατασκευή μιας μονάδας παραγωγής κοντά στο Κίεβο για το δημοφιλές drone Bayraktar TB2. Η ουκρανική κυβέρνηση αποκάλεσε επίσης την Τουρκία «έναν από τους βασικούς οικονομικούς εταίρους της».