Με ένα σκάνδαλο να κρέμεται πάνω από το κεφάλι της και με τους συσχετισμούς στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο να είναι πιο εύθραυστοι παρά ποτέ, πόσο σίγουρο είναι ότι η υποψήφια για την προεδρία της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα αναλάβει τελικά το ύπατο αξίωμα της ΕΕ; 

Ίσως όχι και τόσο σίγουρο. Παρότι υποστηριχτής της υποψηφιότητάς της, ο απερχόμενος επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ, εξήγησε στην Γερμανική Ραδιοφωνία ότι η φον ντερ Λάιεν είναι πιθανό να είναι η επόμενη επικεφαλής της Κομισιόν αλλά δεν είναι και εύκολο. 

Ο λόγος για τον οποίο είναι δύσκολο να διακινδυνεύσει κανείς μια σίγουρη πρόβλεψη για την εκλογή της είναι, σύμφωνα με τον Έτινγκερ, ότι το 62% της νέας ευρωβουλής είναι καινούργια πρόσωπα και είναι πολύ δύσκολο κανείς να εκτιμήσει την τελική θέση που θα πάρουν. 

Οι ευρω-κοινοβουλευτικές ομάδες δεν είναι πια προβλέψιμες ενώ παράλληλα πολλοί ευρωβουλευτές είναι εξοργισμένοι επειδή ναυάγησε το σύστημα των «κορυφαίων υποψηφίων» – δηλαδή οι επικεφαλής των ευρωκομμάτων, όπως ο Βέμπερ από τους Συντηρητικούς και ο Τίμερμανς από τους Σοσιαλιστές δεν κατέλαβαν τις θέσεις – κλειδιά. 

Αβέβαιη η πλειοψηφία για την φον ντερ Λάιεν 

Ωστόσο, και ο Βέμπερ και ο Τίμερμανς απορρίφθηκαν τελικά λόγω αντιδράσεων που προέβαλαν χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και η Ιταλία. Το ευρωκοινοβούλιο λοιπόν, δεν κατάφερε να υποστηρίξει με ενιαία γραμμή κανέναν από τους κορυφαίους – υποψηφίους. Αυτός είναι ο λόγος που η φον ντερ Λάιεν βρέθηκε υποψήφια για το ύπατο αξίωμα. Παρ’ όλα αυτά πολλοί είναι οι ευρωβουλευτές που δεν βρίσκουν λόγους να την ψηφίσουν αφού δεν αποτελεί πρόσωπο της δικής τους επιλογής. 

Η φον ντερ Λάιεν θεωρείται από κάποιους μια υποψηφιότητα που συγκεντρώνει τα τυπικά προσόντα. Ο Έτινγκερ χαρακτηριστικά είπε ότι δεν υπάρχουν ενστάσεις για το ποιόν ή την εμπειρία της. Για το δεύτερο ίσως όχι. Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν έχει τη δική της σκιά σκανδάλου να την ακολουθεί. 

Διαβάστε επίσης:

• Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: «Άβολες» αλήθειες για μια «βολική» υποψηφιότητα

Το σκάνδαλο 

Εντός Γερμανίας, η υπουργός Άμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εξεταστική επιτροπή στη Βουλή, η οποία και διερευνά γιατί ιδιαιτέρως κερδοφόρες συμβάσεις του υπουργείου της ανατέθηκαν σε εξωτερικούς συμβούλους, χωρίς την κατάλληλη εποπτεία καθώς και αν ένα δίκτυο άτυπων προσωπικών της διασυνδέσεων διευκόλυνε τη σύναψη αυτών των συμφωνιών. 

Η εξεταστική επιτροπή θα συνεχίσει το έργο της ανεξάρτητα από το αν η φον ντερ Λάιεν υπερψηφιστεί και αναλάβει επίτροπος στην Κομισιόν, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται βέβαια. Βουλευτές της επιτροπής έχουν δηλώσει ανοιχτά ότι η φον ντερ Λάιεν θα κλητευθεί και θα υποχρεωθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις του κοινοβουλίου. 

Η ίδια η φον ντερ Λάιεν έχει αρνηθεί σε συνεντεύξεις της να αναφερθεί στο ζήτημα αυτό. Ωστόσο, μιλώντας στη Βουλή, υποστήριξε ότι υπήρξαν λάθη στη διαδικασία των αναθέσεων που δεν έπρεπε να συμβούν αλλά υπερασπίστηκε τη χρήση των συμβούλων λέγοντας ότι θα πραγματοποιούσαν μια τεράστια αναμόρφωση στο υπουργείο. 

Όμως η ηγεσία του υπουργείου Άμυνας δεν κατηγορείται για αμέλεια αλλά για προνομιακή μεταχείριση των συμβούλων αυτών, οι οποίοι μέσω επαφών με τα ηγετικά στελέχη του υπουργείου παρέκαμψαν τους κανόνες, κερδίζοντας συμβάσεις αξίας εκατομμυρίων ευρώ. 

Το 2015, για παράδειγμα, οι ελεγκτές εκτιμούν ότι το υπουργείο δαπάνησε μέχρι και 100 εκ. ευρώ σε εξωτερικούς συμβούλους, αλλά δήλωσε επισήμως μόνο 2,2 εκ. ευρώ. Την επόμενη χρονιά δαπανήθηκαν 150 εκ. ευρώ αλλά δηλώθηκαν μόλις 2,9 εκ. ευρώ. Στο μεταξύ, στο ένα τρίτο των συμβάσεων που συνάφθηκαν δεν ακολουθήθηκε το ισχύον νομικό πλαίσιο. 

Σύμφωνα με τους βουλευτές της εξεταστικής επιτροπής – σημειώνεται εδώ ότι και οι βουλευτές των συγκυβερνώντων Σοσιαλδημοκρατών μιλούν για σκάνδαλο – ο τρόπος που δούλεψε η φον ντερ Λάιεν για την αποκαλούμενη μεγάλη μεταρρύθμιση των ενόπλων δυνάμεων της Γερμανίας, επέτρεψε στους εξωτερικούς συμβούλους να αποκτήσουν επιρροή και μέσα στο υπουργείο και μέσα στο στρατό. 

Το καλοκαίρι του 2014, η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι η Κατρίν Σούντερ, επιτυχημένη σύμβουλος επιχειρήσεων θα ενταχθεί στο υπουργείο στο ιδιαίτερα κρίσιμο πόστο της υφυπουργού εξοπλισμών που επιβλέπει δισεκατομμύρια ευρώ δαπανών και αναφέρεται απευθείας στον υπουργό. Σύμφωνα με τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής, η πρόσληψη αυτή έθεσε σε κίνηση μια διαδικασία που βοήθησε τους εξωτερικούς συμβούλους να επιβληθούν στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου. 

Το κουβάρι του σκανδάλου

Τα επόμενα χρόνια συμβάσεις ανατέθηκαν σε διάφορες εταιρείες παροχής συμβούλων. Ωστόσο, μία εταιρεία έχει μπει για τα καλά στο μικροσκόπιο της εξεταστικής επιτροπής. Η παγκόσμια συμβουλευτική Accenture. Εδώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο ρόλος του Τίμο Νόετζελ, διευθύνοντα συμβούλου της Accenture και φίλου της Σούντερ, ο οποίος παραδέχτηκε τη πολυχρόνια αυτή σχέση, λέγοντας ότι ήταν πάντα γνωστή. 

Ο Νόετζελ σχετιζόταν και με τον Έρχαρντ Μπρούλερ – ο Μπρούλερ είναι μάλιστα νονός των παιδιών του -, τότε επικεφαλής του τμήματος σχεδιασμού του υπουργείου, πράγμα που βοήθησε την Accenture να λάβει μέρος σε μεγάλα πρότζεκτ, όπως το PLM, το πρόγραμμα μάνατζμεντ που εφαρμόστηκε στο υπουργείο. Σύμφωνα με τον Ροντ του SPD, o Μπρούλερ και ακόμη δυο ηγετικά στελέχη του υπουργείο θέλοντας να προωθήσουν την Accenture παρεμπόδισαν τον ανταγωνισμό και παραβίασαν το νόμο. 

Οι εμπλεκόμενοι υποστήριξαν ότι η Accenture επιλέχθηκε λόγο της εμπειρίας της αλλά είναι πραγματικότητα ότι εντός τεσσάρων ετών από την ανάληψη των καθηκόντων της φον ντερ Λάιεν, τα κέρδη της εταιρείας από τη συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας αυξήθηκαν από 459.000 ευρώ το 2014 σε περίπου 20 εκατ. ευρώ το 2018. 

Ο ρόλος της φον ντερ Λάιεν 

Όσον αφορά την εξεταστική, το υπουργείο έκανε πολύ λίγα ή μάλλον δεν έκανε για να βοηθήσει την έρευνα. Η εσωτερική έρευνα που ξεκίνησε στο υπουργείο μετά την σύσταση της εξεταστικής επιτροπής ήταν, σύμφωνα με επιστολή δυο μελών τους SPD από την επιτροπή στην φον ντερ Λάιεν «επιφανειακή, γεμάτη κενά, αντιφατικά και ανεπαρκή στοιχεία για την αντιμετώπιση ενός ζητήματος αυτής της κλίμακας». 

Η επόμενη δουλειά της επιτροπής θα είναι να μάθει κατά πόσον η φον ντερ Λάιεν γνώριζε τα όσα γίνονταν στο υπουργείο της. Η αντίδρασή της πάντως – δεν υπήρξε καμία πειθαρχική ενέργεια για παράδειγμα – δεν έχει ικανοποιήσει τους βουλευτές. Θα συνεχίσουν να καλούν βασικούς μάρτυρες και κατόπιν την πρώην υφυπουργό Σούντερ, η οποία παραιτήθηκε πέρσι και την ίδια την υπουργό Άμυνας. «Θα καλέσουμε την φον ντερ Λάιεν ακόμη κι αν γίνει πρόεδρος της Κομισιόν», διαμηνύουν. 

Το αμφίβολο μέλλον 

Το αν η φον ντε Λάιεν θα γίνει τελικά πρόεδρος τη Κομισιόν μένει πάντως να φανεί. Η ψηφοφορία στο ευρωκοινοβούλιο είναι προγραμματισμένη για σήμερα Τρίτη. Αν τελικά η φον ντερ Λάιεν δεν συγκεντρώσει πλειοψηφία τότε ίσως η διαδικασία αναβληθεί για το Σεπτέμβριο. Σε αυτή την περίπτωση το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έχει προθεσμία ενός μήνα για να συμφωνήσει σε άλλον υποψήφιο.