Η τουρκική αντιπολίτευση στον Τύπο ήταν ήδη αρκετά αδύναμη: Διέθετε μόλις πέντε εφημερίδες (Cumhuriyet, Evrensel, Yeni Yasam, Birgun και ίσως η Yurt) στις 40, που προσπαθούσαν να επιβιώσουν παρά τις περιορισμένες πωλήσεις. Μάλιστα, με εξαίρεση την Evrensel και την Yeni Yasam, οι υπόλοιπες τρεις εφημερίδες δεν αντιπροσώπευαν μια αντιπολίτευση με συνοχή, καθώς λίγο-πολύ τάσσονταν κοντά στην αξιωματική αντιπολίτευση, του Ρεπουμπλικανικού Δημοκρατικού Κόμματος (CHP), άρα ήταν λίγο εθνικιστικές και λίγο αντιδημοκρατικές – ιδίως στο ζήτημα των Κούρδων.

Η Cumhuriyet, τα τελευταία δέκα χρόνια, είχε υιοθετήσει μια πιο διαλλακτική πολιτική από ότι στο παρελθόν. Είχαν προσληφθεί φιλελεύθεροι δημοσιογράφοι, η ομάδα σύνταξης καταπιανόταν με το κουρδικό και το αρμένικο πρόβλημα, τα ζητήματα της αριστεράς και του στρατού αντιμετωπίζονταν με περισσότερη ανοχή. Κρατούσε, λοιπόν, μια θετικότερη στάση από εκείνη των δεκαετιών του 1950 και του 1960. Ο Τσαν Ντουντάρ, ήταν διευθυντής έκδοσης αυτή την περίοδο.

Η εφημερίδα για χρόνια υποστήριζε με πάθος την κεμαλική κοσμικότητα σαν δόγμα αποκομμένο από την δημοκρατία. Απευθυνόταν εν γένει, πολιτικά και ιδεολογικά, στον τουρκικό στρατό. Όμως και αυτό σταμάτησε. Αυτές οι μικρές αλλαγές δεν εκτιμήθηκαν καθόλου από διάφορους κύκλους:

• Το Παλάτι του Ερντογάν, που φοβάται μια πιθανή προσέγγιση των δυο μεγάλων ομάδων της αντιπολίτευσης, των κεμαλιστών και των Κούρδων.
• Ο στρατός και οι υποστηρικτές της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, που προωθούν την συμμαχία με την «Πεντάδα της Σαγκάης» (Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης) και δεν προτίθενται να χάσουν την ηγεμονία τους επί της εφημερίδας.
• Η ηγεσία του CHP, που δεν μπορεί πια να ταυτιστεί με την εφημερίδα που διαβάζουν οι ψηφοφόροι της.
• Οι πρώην διευθυντές και αρθρογράφοι της Cumhuriyet, που αν και μειονότητα δραστηριοποιούνται έντονα για να πάρουν πάλι τον έλεγχο της εφημερίδας.
• Τέλος, ένα ποσοστό των αναγνωστών, που δυσαρεστήθηκαν από αυτόν τον εκσυγχρονισμό.

Αυτοί οι πρώην διευθυντές και αρθρογράφοι, από τους οποίους ο ένας είναι πρώην υπουργός του CHP, αποκήρυξαν δημοσίως ενώπιον δικαστών και εισαγγελέων τους διευθυντές και τους δημοσιογράφους της Cumhuriyet, που φυλακίστηκαν και κατηγορούνταν για σχέσεις με την σέχτα του Γκιουλέν και το ΡΚΚ ενώ ήταν απλά δημοσιογράφοι. Οι πληροφοριοδότες έστειλαν επιστολές και ντοκουμέντα στο Παλάτι παρακαλώντας τον Ερντογάν να επιστρέψουν στην διοίκηση της εφημερίδας.

Φυσικά, ένα πολιτικό δικαστήριο, ύστερα από πολλές δικαστικές μηχανορραφίες από το καθεστώς του Ερντογάν, με πρόσχημα κάποιες γραφειοκρατικές τυπικότητες αποφάσισε να αλλάξει τον πρόεδρο του Ιδρύματος, στην ιδιοκτησία του οποίου είναι η εφημερίδα. Έτσι, ο πρώην υπουργός του CHP έγινε ο νέος πρόεδρος. Την αμέσως επόμενη ημέρα όλη η συντακτική ομάδα άλλαξε και η Cumhuriyet καμαρωτά ανακοίνωσε ότι «το φρούριο ανακτήθηκε» και ότι «ο Κεμαλισμός επέστρεψε». Οι συντάκτες, οι διευθυντές και οι αρθρογράφοι, συμπεριλαμβανομένων κεμαλιστών δημοσιογράφων, που δεν συμφώνησαν με αυτούς τους «βυζαντινισμούς», αποχώρησαν από την εφημερίδα. Μερικοί παραιτήθηκαν, άλλοι απολύθηκαν.

Η Cumhuriyet, που ιδρύθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ το 1924, για πολύ καιρό ήταν επίσημο όργανο της κυβέρνησης του Ατατούρκ. Η ιστορία αυτής της εφημερίδας του τουρκικού έθνους-κράτους δεν βρίθει πολιτικών ή δημοσιογραφικών επιτυχιών: Ακραία κεμαλιστές, οι διευθυντές της έπλεκαν εγκώμια στον Χίτλερ πριν και κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αντικομουνιστική εκ γενετής, η Cumhuriyet είχε δημοσιεύσει μια φωτογραφία του ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και είχε καλέσει τους αναγνώστες της να φτύσουν σε αυτή την φωτογραφία! Είχε επίσης λειτουργήσει ως εκπρόσωπος τύπου της θηριωδίας κατά των Κούρδων και των Αρμενίων μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

H Cumhuriyet ήταν επίσης η αγαπημένη εφημερίδα εκείνων των αναγνωστών, που πίστευαν ότι ο κεμαλισμός ήταν μια ιδεολογία της αριστεράς και ότι ο κρατισμός ήταν συνώνυμο της προόδου. Η εφημερίδα, παρά τις αρνητικές αυτές πτυχές της, προσπαθούσε να κάνει σοβαρή δημοσιογραφία και δούλευε για μια αντιπολίτευση που έβαζε τα συμφέροντα του κεμαλισμού και του Κράτους μπροστά από το δημόσιο συμφέρον ή το συμφέρον των πολιτών.

Πλέον, με τις πωλήσεις λιγοστές (μεταξύ 35.000 και 37.000 φύλλων – 24η στη λίστα των 40 εθνικών εφημερίδων), με τις τρέχουσες δημοσιονομικές δυσκολίες και με την ανάγκη να εισάγει χαρτί, η νέα διοίκηση έχει ανάγκη την στήριξη του Παλατιού του Ερντογάν για να επιβιώσει. «Η Cumhuriyet ήταν πάντα ο εκπρόσωπος του βαθέως κράτους» σχολίασε ο Ογιά Μπαϊντάρ, κοινωνιολόγος, συγγραφέας και έμπειρος αρθρογράφος του Τ24. «Η Cumhuriyet θα γίνει πλέον το επίσημο κεμαλικό όργανο του Ερντογάν», προέβλεψε ένας ειδικός στα μίντια.

* Ο δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στη Τουρκία. [Μετάφραση: Νίκος Mίχος]