Σε μία ζοφερή ρελάνς του εμβληματικότερου βασανιστηρίου κατά των κοριτσιών και των γυναικών – το οποίο παραβιάζει μια μεγάλη σειρά διεθνών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, από την προστασία των παιδιών, μέχρι τα υγειονομικά – η Γκάμπια ετοιμάζεται να άρει την απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, που ισχύει από το 2015, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.

Πρόσφατα, ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, κάλεσε το νομοθετικό σώμα της Γκάμπια να μην καταργήσει την απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, λέγοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα δημιουργούσε επικίνδυνο παγκόσμιο προηγούμενο.

Σε επιστολή τους με ημερομηνία 8 Απριλίου που δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη, οι εμπειρογνώμονες, με επικεφαλής την Reem Alsalem, ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών, δήλωσαν ότι το να επιτραπεί η επιστροφή «μιας από τις πιο ολέθριες μορφές βίας που διαπράττονται κατά των γυναικών και των παιδιών» θα παραβίαζε το δικαίωμά τους στην ελευθερία και στην προστασία από τα βασανιστήρια.

Η Mama Fatima Singhateh, η οποία ήταν υπουργός Δικαιοσύνης της Γκάμπια όταν ψηφίστηκε ο νόμος για την απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων το 2015 και τώρα είναι ειδική εισηγήτρια για την πώληση, τη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, ήταν επίσης μία από τις τέσσερις υπογράφουσες.

Όπως αναφέρει σχετικά ο Guardian, οι βουλευτές στην Γκάμπια υποστήριξαν με συντριπτική πλειοψηφία την τροποποίηση του νόμου για την απαγόρευση αυτού του βασανιστηρίου, σε ψηφοφορία δεύτερου γύρου στις 18 Μαρτίου.

Ο Almameh Gibba, ο νομοθέτης που υποστήριξε το νέο νομοσχέδιο, δήλωσε ότι το έκανε για να «διατηρήσει τη θρησκευτική πίστη και να διαφυλάξει τους πολιτιστικούς κανόνες και αξίες» στο κράτος με τη μουσουλμανική πλειοψηφία.

Η Γκάμπια απαγόρευσε τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων το 2015, με νόμο που καθιστά την πρακτική αυτή τιμωρητέα με φυλάκιση έως και τρία χρόνια ή πρόστιμο 50.000 ντάλασι (586 λίρες).

Ήταν το αποτέλεσμα πολυετών πιέσεων από ομάδες δικαιωμάτων εντός και εκτός της χώρας, με ορισμένες από αυτές να καθοδηγούνται από γυναίκες που είχαν υποστεί αυτό το βασανιστήριο.

«Εκτός από την οπισθοδρόμηση που θα επέφεραν οι προβλεπόμενες τροποποιήσεις στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών στη Γκάμπια, θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο παγκόσμιο προηγούμενο για τις κυβερνήσεις να διευκολύνουν τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, αντί να κατευθύνουν πόρους για την πρόληψη και την προστασία από την πρακτική αυτή», αναφέρεται στην επιστολή.

Περίπου το ήμισυ των 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων της δυτικοαφρικανικής χώρας είναι γυναίκες. Πολλές από αυτές είτε έχουν αναγκαστεί να περάσουν από την πρακτική αυτή είτε έχουν συγγενείς που το έχουν κάνει.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να φτάσει μέχρι και τα τρία τέταρτα όλων των γυναικών μεταξύ 18 και 49 ετών στη χώρα.

Ο νόμος ήρθε ως ανακούφιση για τα κορίτσια και τις γυναίκες. Χαιρετίστηκε ευρέως από τη διεθνή κοινότητα ως σημάδι προόδου και παράδειγμα προς μίμηση για άλλες χώρες. Ωστόσο, ήταν αντιδημοφιλής σε τμήματα της Γκάμπια, η οποία παραμένει μια βαθιά θρησκευτική κοινωνία.

Οι εκκλήσεις για την κατάργησή του άρχισαν πέρυσι μετά την πρώτη μεγάλη καταδίκη βάσει του νόμου: τρεις γυναίκες στο βόρειο χωριό Μπακαντάγκι κρίθηκαν ένοχες για τον ακρωτηριασμό οκτώ κοριτσιών.

Παρόλο που τα πρόστιμα των 15.000 dalasi (176 λίρες Αγγλίας) για την καθεμία θεωρήθηκαν επιεική, ένας ιμάμης με επιρροή δυσαρεστήθηκε αρκετά από το θέμα, ώστε πλήρωσε μέρος των προστίμων τους και στη συνέχεια ξεκίνησε εκστρατεία για την κατάργηση του νόμου.

«Αυτή η εκστρατεία κατά της γυναικείας περιτομής είναι στην πραγματικότητα ένας αγώνας κατά του Ισλάμ. Αλλά είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε τα πάντα … αυτούς που τις συνέλαβαν και τον δικαστή που τις καταδίκασε και κάθε άλλο πρόσωπο που τους υποστηρίζει, θα τους καταριόμαστε μέχρι να φύγουμε από αυτόν τον κόσμο για να διασφαλίσουμε ότι ο Αλλάχ θα τους καταστρέψει», ανέφερε τον περασμένο Σεπτέμβριο ο ιμάμης Abdoulie Fatty, σύμφωνα με την τοπική εφημερίδα The Standard.

Η εκστρατεία αυτή σύντομα έφτασε στο κοινοβούλιο, όπου η τελική ψηφοφορία έχει οριστεί για τον Ιούνιο.

Ωστόσο, ο πρόεδρος θα πρέπει να δώσει την τελική συγκατάθεση για την αλλαγή.

Εάν το κάνει, θα σημαίνει ότι «η ευημερία, η ασφάλεια και η προστασία των γυναικών και των κοριτσιών στη Γκάμπια δεν αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση», δήλωσε η Alsalem στον Guardian σε ηλεκτρονικό μήνυμα.

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες φοβούνται ότι η ενέργεια αυτή θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε στασιμότητα τον αγώνα για την εδραίωση των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών γενικότερα.

«Ό,τι συμβαίνει στη Γκάμπια δεν μένει στη Γκάμπια», δήλωσε χαρακτηριστικά η Alsalem.

Τι είναι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες που συνεπάγονται μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γυναικείων γεννητικών οργάνων ή άλλες βλάβες στα γυναικεία γεννητικά όργανα για μη ιατρικούς λόγους.

Η πρακτική αυτή δεν έχει κανένα όφελος για την υγεία των κοριτσιών και των γυναικών και προκαλεί σοβαρή αιμορραγία και προβλήματα στην ούρηση και αργότερα κύστεις, λοιμώξεις, καθώς και επιπλοκές στον τοκετό και αυξημένο κίνδυνο θανάτου των νεογνών.

Η πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων αναγνωρίζεται διεθνώς ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κοριτσιών και των γυναικών.

Αντανακλά τη βαθιά ριζωμένη ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων και αποτελεί ακραία μορφή διάκρισης εις βάρος των κοριτσιών και των γυναικών.

Πραγματοποιείται σχεδόν πάντα από παραδοσιακούς επαγγελματίες σε ανήλικες και αποτελεί παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών.

Η πρακτική αυτή παραβιάζει επίσης τα δικαιώματα του ατόμου στην υγεία, την ασφάλεια και τη σωματική ακεραιότητα, το δικαίωμα να μην υφίσταται βασανιστήρια και σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση και το δικαίωμα στη ζωή, στις περιπτώσεις που η διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο.

Υπάρχουν στοιχεία που παραπέμπουν σε μεγαλύτερη συμμετοχή των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης στην εκτέλεση αυτού του βασανιστηρίου, λόγω της πεποίθησης ότι η διαδικασία είναι ασφαλέστερη όταν είναι ιατρικοποιημένη.

Ο ΠΟΥ προτρέπει έντονα τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να μην εκτελούν αυτή την διαδικασία και έχει αναπτύξει μια παγκόσμια στρατηγική και ειδικό υλικό για την υποστήριξη των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης κατά της ιατρικοποίησης αυτού του βασανιστηρίου.

Μερικά συνοπτικά στοιχεία:

• Περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες που ζουν σήμερα έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων σε 30 χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας όπου εφαρμόζεται.
• Πραγματοποιείται κυρίως σε νεαρά κορίτσια μεταξύ της βρεφικής ηλικίας και της ηλικίας των 15 ετών.
• Αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των κοριτσιών και των γυναικών.
• Η θεραπεία των επιπλοκών που επιφέρει στην υγεία εκτιμάται ότι κοστίζει στα συστήματα υγείας 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί εάν δεν ληφθούν επείγοντα μέτρα για την εγκατάλειψή του.

Τύποι ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων ταξινομείται σε 4 κύριους τύπους:

1. Τύπος 1: Πρόκειται για τη μερική ή ολική αφαίρεση του εξωτερικού και ορατού τμήματος της κλειτορίδας, το οποίο είναι ευαίσθητο τμήμα των γυναικείων γεννητικών οργάνων και/ή της προεξοχής/κλειτορικής καλύπτρας (της πτυχής του δέρματος που περιβάλλει την κλειτοριδική βάλανο).
2. Τύπος 2: Πρόκειται για τη μερική ή ολική αφαίρεση της κλειτοριδικής βαλάνου και των μικρών χειλέων (οι εσωτερικές πτυχές του αιδοίου), με ή χωρίς αφαίρεση των μεγάλων χειλέων (οι εξωτερικές πτυχές του δέρματος του αιδοίου).
3. Τύπος 3: Γνωστός και ως περιτομή, πρόκειται για τη στένωση του κολπικού ανοίγματος μέσω της δημιουργίας μιας καλυπτικής σφράγισης. Η σφράγιση δημιουργείται με την κοπή και την επανατοποθέτηση των μικρών ή των μεγάλων χειλέων, μερικές φορές μέσω συρραφής.
4. Τύπος 4: Περιλαμβάνει όλες τις άλλες επιβλαβείς διαδικασίες στα γυναικεία γεννητικά όργανα για μη ιατρικούς σκοπούς, όπως τρύπημα, εγχάραξη, απόξεση και καυτηριασμός της περιοχής των γεννητικών οργάνων.

Κανένα όφελος για την υγεία, μόνο βλάβη και πόνος

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων δεν έχει κανένα όφελος για την υγεία και βλάπτει τα κορίτσια και τις γυναίκες με πολλούς τρόπους.

Περιλαμβάνει την αφαίρεση και την καταστροφή του υγιούς και φυσιολογικού γυναικείου γεννητικού ιστού και παρεμβαίνει στις φυσικές λειτουργίες του σώματος των κοριτσιών και των γυναικών.

Αν και όλες οι μορφές του συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών στην υγεία, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος με τις πιο σοβαρές εκδοχές.

Οι άμεσες επιπλοκές του βασανιστηρίου αυτού περιλαμβάνουν:

• έντονο πόνο
• αιμορραγία
• οίδημα των γεννητικών ιστών
• πυρετό
• λοιμώξεις, π.χ. τέτανος
• προβλήματα ούρησης
• προβλήματα επούλωσης πληγών
• τραυματισμό του περιβάλλοντος ιστού των γεννητικών οργάνων
• Σοκ
• θάνατο