Σε διεθνή αντιπαράθεση έχει τεθεί το ζήτημα της ανακάλυψης μίας νέας μορφής της COVID-19, της λεγόμενης «Deltacron», δηλαδή ενός συνδυασμού της μετάλλαξης Όμικρον και της Δέλτα. Μέσα από την αντιπαράθεση προκύπτει το ερώτημα αν τελικά η «Deltacron» είναι υπαρκτή ή οφείλεται σε εργαστηριακό λάθος.

Την ανακάλυψη της ισχυρίζεται ότι έκανε ο Λεωνίδας Κωστρίκης, ο οποίος είναι καθηγητής Βιολογικών Επιστημών και επικεφαλής του Εργαστηρίου Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ο κ. Κωστρίκης και η ερευνητική του ομάδα, εντόπισαν 25 περιπτώσεις της «deltacron».

Η παραλλαγή Όμικρον είναι εξαιρετικά μεταδοτική και έχει γίνει η κυρίαρχη παραλλαγή του SARS-CoV-2 σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ. Η Δέλτα ήταν η κυρίαρχη παραλλαγή παγκοσμίως το καλοκαίρι. Οι ασθενείς που νόσησαν από την Δέλτα είχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο νοσηλείας από εκείνους με την άλφα παραλλαγή του ιού. Η Deltacron, σύμφωνα με τον Κωστρίκη, έχει γενετικές υπογραφές της Όμικρον μέσα στο γονιδίωμα της Δέλτα.

«Θα δούμε στο μέλλον αν αυτό το στέλεχος είναι πιο παθολογικό ή πιο μεταδοτικό και αν θα επικρατήσει» έναντι της Δέλτα και της Όμικρον, δήλωσε την Παρασκευή ο κ. Κωστρίκης στον κυπριακό τηλεοπτικό σταθμό Sigma TV.

Οι αμφιβολίες ύπαρξης της Deltacron

Ο Τόμας Πίκοκ, επιστημονικός συνεργάτης στο εργαστήριο Barclay του Imperial College του Λονδίνου με ανάρτηση του στο twitter έγραψε «Οι ακολουθίες του κυπριακού “deltacron” που αναφέρθηκαν από πολλά μεγάλα μέσα ενημέρωσης φαίνονται ξεκάθαρα ότι έχουν προκληθεί από μόλυνση στο εργαστήριο», ενώ σε άλλο tweet πρόσθεσε ότι «αυτό δεν σχετίζεται πραγματικά με την “ποιότητα του εργαστηρίου” ή κάτι παρόμοιο – αυτό συμβαίνει κυριολεκτικά σε κάθε εργαστήριο αλληλουχίας αρκετά συχνά».

Το ζήτημα σχολιάστηκε και στην Ελλάδα από το μέλος της ελληνικής Επιτροπής των εμπειρογνωμόνων και καθηγητή Βιοπαθολογίας, με εξειδίκευση στην Κλινική Ιολογία του ΕΚΠΑ, Γκίκα Μαγιορκίνη, ο οποίος  υποστήριξε ότι «σχετικά με το Deltacron (ανάμιξη Delta και Omicron) της Κύπρου που ακούστηκε πολύ στα ελληνικά ΜΜΕ πρόσφατα, οι πρώτες ανεξάρτητες αναλύσεις δείχνουν ότι πρόκειται για τεχνικό λάθος του εργαστηρίου στην διαδικασία διαβάσματος του γονιδιώματος» και στην συνέχεια παρέθεσε το tweet του κ. Πίκοκ.

Small update: the Cypriot ‘Deltacron’ sequences reported by several large media outlets look to be quite clearly contamination – they do not cluster on a phylogenetic tree and have a whole Artic primer sequencing amplicon of Omicron in an otherwise Delta backbone.

— Tom Peacock (@PeacockFlu) January 8, 2022

Μετά την κριτική, ο Κωστρίκης υπερασπίστηκε τα ευρήματά του στο αμερικανικό δίκτυο Bloomberg την Κυριακή. Οι περιπτώσεις που εντοπίστηκαν «υποδεικνύουν μια εξελικτική πίεση σε ένα προγονικό στέλεχος για να αποκτήσει μεταλλάξεις» που τον οδήγησαν να πιστέψει ότι είχε συμβεί ένας συνδυασμός της Δέλτα και της Όμικρον, είπε σε δήλωση μέσω email.

Στην συνέχεια πρόσθεσε ότι αυτός ο συνδυασμός δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός μεμονωμένου περιστατικού – όπως, για παράδειγμα, η μόλυνση των δειγμάτων σε ένα εργαστήριο. Επιπλέον, είπε ότι τα δείγματα που ανέλυσε υποβλήθηκαν σε επεξεργασία και πολλαπλές διαδικασίες γενετικής αλληλουχίας σε πολλές χώρες.

Ο κ. Μαγιορκίνης μετά την τοποθέτηση του κ. Κωστρίκη αλλά και την διεθνή συζήτηση που έγινε για το θέμα, τόνισε με ακόμη μία ανάρτηση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «απλά παραθέτω την επιστημονική συζήτηση γύρω από το αντικείμενο στο πλαίσιο της ενημέρωσης που υπηρετώ εδώ και 2 χρόνια. Όσο μπορούμε οφείλουμε να παραθέτουμε τα στοιχεία που μας έρχονται από αξιόπιστες πηγές και εγώ απλά παραθέτω τα στοιχεία που έχουν γίνει διαθέσιμα».

Η Deltacron (μάλλον) δεν είναι αληθινός συνδυασμός των δύο ιών

Οι λεγόμενες συνδυασμένες μορφές ιών, όπως θα ήταν το deltacron, είναι ένα γνωστό φαινόμενο και μπορούν να προκύψουν όταν υπάρχουν πολλές παραλλαγές ενός ιού που κυκλοφορούν ταυτόχρονα, κάτι που συμβαίνει επί του παρόντος με τον SARS-CoV-2.

Ωστόσο, σχετικά με την «deltacron» οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι πιθανό, «θραύσματα» της Όμικρον να έχουν εισαχθεί κατά λάθος στη γενετική σύνθεση της Δέλτα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προσδιορισμού αλληλουχίας που λαμβάνει χώρα για την προσπάθεια ταυτοποίησης μιας παραλλαγής της λοίμωξης Covid.

Αυτό είναι ένα κοινό σφάλμα που μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε εργαστήριο, δήλωσε ο Άρης Κατζουράκης, καθηγητής εξέλιξης και γονιδιωματικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Εξήγησε ότι, κατά τον προσδιορισμό της αλληλουχίας ενός ιού, το γονιδίωμά του χωρίζεται σε γενετικά θραύσματα και στη συνέχεια αναλύεται προτού επανασυντεθεί σε έναν υπολογιστή. Ωστόσο, ένα συγκεκριμένο θραύσμα της Δέλτα είναι επιρρεπές στο να «φεύγει» κατά τη διαδικασία προσδιορισμού αλληλουχίας και «ευαίσθητο στη μόλυνση».

Στην περίπτωση των 25 δειγμάτων «Deltacon», φαίνεται ότι αυτό το συγκεκριμένο κενό είχε καλυφθεί από ένα θραύσμα της Όμικρον, είπε ο καθηγητής Κατζουράκης. Τέλος έκλεισε λέγοντας ότι «αυτό είναι ένα ενδεικτικό σημάδι μόλυνσης του εργαστηρίου που δίνει την εντύπωση ανασυνδυασμού» των δύο μεταλλάξεων σε μία.

Ο Τζέφρι Μπάρετ, διευθυντής της Πρωτοβουλίας Γονιδιώματος COVID-19 στο Ινστιτούτο Wellcome Sanger που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο, αναφέρει την έρευνα που έχει κάνει το ινστιτούτο του για το θέμα, η οποία έδειξε ότι «σχεδόν σίγουρα δεν είναι βιολογικός συνδυασμός της Δέλτα και της Όμικρον». 

Μπορούμε, λοιπόν, να αγνοήσουμε τα ευρήματα της Κύπρου; Είναι λίγο νωρίς για αυτό. Ο Τίμο Γουλφ, γιατρός και επικεφαλής της μονάδας απομόνωσης για άκρως παθογόνες ασθένειες στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Φρανκφούρτης, δήλωσε στην Deutsche Welle ότι είναι αισιόδοξος, αλλά παραμένει προσεκτικός προς το παρόν.

«Δεν νομίζω ότι υπάρχει ισχυρή ένδειξη ότι θα προκαλέσει τεράστιο πρόβλημα», είπε ο Γουλφ. Ο Γούλφ τόνισε ότι τα παγκόσμια δεδομένα, όπως του Κωστρίκη, πρέπει να επανεξεταστούν διεξοδικά.

«Για να είμαι σίγουρος», είπε, «νομίζω ότι θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη μερικές εβδομάδες».

*Με πληροφορίες από το Deutsche Welle και το Independent