Σήμερα οι Ουκρανοί προσέρχονται στις κάλπες για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, με τον εμφύλιο πόλεμο στα ανατολικά της χώρας να μαίνεται, την οικονομική κρίση να βαθαίνει και έναν κωμικό ηθοποιό, τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να εμφανίζεται ως το φαβορί στην αναμέτρησή του με τον απερχόμενο πρόεδρο, σοκολατοβιομήχανο, Πέτρο Ποροσένκο.

Ο Ζελένσκι έγινε δημοφιλής μέσα από το τηλεοπτικό σόου «Υπηρετώντας τον λαό», όπου ενσαρκώνει έναν δάσκαλο ο οποίος γίνεται πρόεδρος της χώρας. Με μια ρητορική που θα μπορούσε να θυμίσει τον Ιταλό συνάδελφό του, Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος έκανε επίσης την εκλογική έκπληξη με το «Κίνημα των Πέντε Αστέρων», ο Ζελένσκι καλεί τους συμπατριώτες τους να αποστρέψουν το βλέμμα από την ολιγαρχική ελίτ και την αποτυχία της να απαλλάξει την χώρα από τον «βάλτο» στον οποίο έπεσε μετά το Μαϊντάν, το 2014.

Οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι ο Ζελένσκι θα παλέψει για τον «κοινό άνθρωπο». Αυτό το απλό, αλλά ισχυρότατο αφήγημα, εξακόντισε αυτόν τον πολιτικά άγνωστο, στο να «εξαφανίσει» σχεδόν την απόσταση που τον χωρίζει από την προεδρία: Στον πρώτο γύρο των εκλογών που διεξήχθη στις 31 Μάρτη ο Ζελένσκι, «αουτσάιντερ» μέχρι τότε, επικράτησε με μεγάλη διαφορά του Ποροσένκο, εξασφαλίζοντας το 30,24% των ψήφων έναντι 15,95% που συγκέντρωσε ο Ποροσένκο ενώ η πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο, η οποία ήταν πρώτη στις δημοσκοπήσεις, αποκλείστηκε με 13,40%, στην τρίτη θέση.

Ομως, όπως αναφέρει το Politico, υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα σε αυτήν την εντυπωσιακή πορεία: Ο ολιγάρχης, Ίγκορ Κολομόισκι, του οποίου ο τηλεοπτικός σταθμός 1 + 1 μεταδίδει  την εκπομπή του Ζελένσκι.

«Αχυράνθρωπος»;

Ο Κολομόισκι υποστηρίζει τον κωμικό με κάθε μέσο και τρόπο, ενώ, ο νομικός σύμβουλος του ολιγάρχη, Αντρέι Μποχντάν, ανέλαβε νομικός σύμβουλος Ζελένσκι. Το θέμα είναι ότι ο Κολομόισκι είναι από τους μεγαλύτερους εχθρούς του Ποροσένκο, με τον οποίο, παρά το γεγονός ότι πολεμούν και οι δύο εναντίον των εξεγερμένων ανατολικών περιοχών του Ντονμπάς, ήρθε σε σκληρή σύγκρουση το 2015 για καθαρά λόγους οικονομικού ανταγωνισμού, ο οποίος «ντύθηκε» με πολιτικούς όρους.

Ο 52χρονος Κολομόισκι, ο οποίος κατέχει μέσα μαζικής ενημέρωσης, μεταλλουργικές και αεροπορικές εταιρείες στην Ουκρανία, κατηγορήθηκε από την κυβέρνηση για υπεξαίρεση 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την τράπεζα Privatbank, την μεγαλύτερη της χώρας, ιδιοκτησίας του. Ο Ποροσένκο προχώρησε σε εθνικοποίηση της τράπεζας το 2016, κάτι το οποίο ο Κολομόισκι χαρακτήρισε ως «παράνομη κατάσχεση περιουσίας χωρίς δικαστική απόφαση ή αποζημίωση».

‘Εκτοτε διαμένει στο Ισραήλ, αν και εξακολουθεί να έχει την βασική επιχειρηματική υποδομή του στην Ουκρανία και να είναι ο έκτος πλουσιότερος ολιγάρχης της χώρας. Το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν του είναι το ίδιο σκοτεινό με το οικονομικό, αφού, με το ξέσπασμα του εμφύλιου το 2014, ο Κολομόισκι εξόπλισε και χρηματοδότησε φασιστικά τάγματα, με γνωστότερο και αγριότερο το «Ντινπρό» (για το οποίο λέγεται ότι ξόδεψε 10 εκ. δολάρια) ενώ υποστηρίχθηκε από την ακροδεξιά στην εκλογή του ως κυβερνήτη της περιοχής του Ντιενπροπετρόφσκ, μέχρι την απόλυσή του από τον Ποροσένκο το 2015.

Κάποια ΜΜΕ υποστηρίζουν, ότι ο Ζελένσκι έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον 14 ταξίδια στο εξωτερικό για να συναντήσει τον Κολομόισκι, ενώ η πλευρά Ποροσένκο τον καταγγέλει ανοιχτά ως «αχυράνθρωπο» του ανταγωνιστή ολιγάρχη, κάτι που ο κωμικός αντικρούει, με επιτυχία όπως φαίνεται μέχρι τώρα.

Ωστόσο, κάποιες αναλύσεις επιμένουν, ότι ο Ζελένσκι είναι μια απόπειρα δυναμικής επιστροφής του Κολομόισκι στα πολιτικά πράγματα της Ουκρανίας. Το λιγότερο που θα συμβεί αν κερδίσει ο Ζελένσκι, θα είναι η πιθανότητα επιστροφή του Κολομέισκι στην Ουκρανία χωρίς τον φόβο σύλληψης.

Επιπλέον, ακόμη και στην περίπτωση που ο Ζελένσκι όντως εννοεί τον «αντι-ολιγαρχικό» του λόγο, το Politico εκτιμά, ότι είναι πολύ αδύναμος και άπειρος πολιτικά για να μπορέσει να αντισταθεί στις απαιτήσεις του Κολομόισκι.

Το Politico θέτει ακόμη μια πτυχή: Ο εβραϊκής καταγωγής Κολομόισκι είναι και γι’ αυτό το λόγο ένα μοναδικό πρόβλημα για τον επίσης εβραϊκής καταγωγής Ζελένσκι, σε μια χώρα που είναι ιστορικά αντισημιτική. Μια συμμαχία με τον ολιγάρχη θα μπορούσε να προκαλέσει μια αντίδραση στην ευημερούσα εβραϊκή κοινότητα της χώρας.

Ο «βασιλιάς»… της «λιωμένης» σοκολάτας 

Ο Ποροσένκο, από την άλλη, αντιμετωπίζει τις συνέπειες από τα συνεχή «χαστούκια» της Δύσης, η οποία πλέον γίνεται ολοφάνερο ακόμη και στα πιο δυτικόφιλα τμήματα των ψηφοφόρων του, πως «έπαιξε» με το Μαϊντάν για να προωθήσει τα γεωπολιτικά της συμφέροντα έναντι της Ρωσίας και όχι για να βοηθήσει πραγματικά την χώρα.

Μπορεί το ΝΑΤΟ να «αλωνίζει» στην Ουκρανία και να βοηθάει τον στρατό του Κιέβου στο εμφύλιο με στρατιωτικούς συμβούλους και εξοπλισμό, αλλά οι λεπτές ισορροπίες με την Μόσχα δεν επιτρέπουν μια δραστικότερη – και αιματηρότερη – ανάμιξη. Σε οικονομικό επίπεδο, η κατάσταση του ουκρανικού λαού χειροτερεύει συνεχώς. Ο επονομαζόμενος και «βασιλιάς της σοκολάτας» ολιγάρχης – λόγω της μεγάλης σοκολατοβιομηχανίας που, μεταξύ άλλων επιχειρήσεων, διαθέτει – είναι στο πολιτικό «κουρμπέτι» από το 1998. Άλλαζε τους πολιτικούς που υποστήριζε ανάλογα με το ποιος ήταν πιο κοντά στην εξουσία. Διετέλεσε Γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας και Άμυνας επί προεδρίας Γιούστσενκο το 2004, ήρθε σε σύγκρουση με την Γιούλια Τιμοσένκο με την οποία αλληλοκατηγορήθηκε για διαφθορά και το 2009 αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο ξεκάθαρους υποστηρικτές της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Η μεγάλη δημοφιλία του όμως προήλθε από την ενεργή συμμετοχή του στα γεγονότα του Μαϊντάν το 2014, το οποίο υποστήριξε και υλικά. Αυτό τον έφερε στην εξουσία με τις εκλογές του Μάη του 2014, με σχεδόν το 1/4 της χώρας να μην συμμετέχει λόγω του εμφυλίου.

Εκ των υστέρων προκύπτει, πως ουσιαστικά «πόνταρε» την πολιτική του ύπαρξη σχεδόν αποκλειστικά σε αυτό που βάφτισε ως «Αντιτρομοκρατική Επιχείρηση» στα ανατολικά, στο ξεκαθάρισμα του εσωτερικού ανταγωνισμού με τους ανεπιθύμητους ολιγάρχες και στην – στα όρια του γκροτέσκου – δαιμονοποίηση της Ρωσίας, η οποία, σύμφωνα με την κυρίαρχη ρητορική του Κιέβου, έχει «εισβάλει» στο Ντονμπάς.

Απέτυχε όμως και στην προπαγανδιστική διαχείριση του πολέμου. Καταρχήν, οι «τρομοκράτες», κατά το Κίεβο, έχουν καταστεί, με την βοήθεια της Ρωσίας, ισότιμα μέρη των ειρηνευτικών συνομιλιών στο Μινσκ της Λευκορωσίας, στις οποίες συμμετέχει η Ρωσία, η Ουκρανία, η Γαλλία, η Γερμανία. Το μόνο που «κατάφερε» στην θητεία του ο Ποροσένκο, είναι να δει τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, Λουκασένκο, από «τελευταίο δικτάτορα» της Ευρώπης, όπως τον θεωρούσαν στην Δύση, να σφίγγει το χέρι της Μέρκελ στο προεδρικό μέγαρο, υπό το πλατύ χαμόγελο του Πούτιν. Σε επιχειρησιακό επίπεδο, είναι προφανές πως ούτε ο τακτικός στρατός, ούτε τα παραστρατιωτικά φασιστοτάγματα μπορούν να κατστείλουν την εξέγερση στο Ντονμπάς.

Ταυτόχρονα βύθιζε τη χώρα σε όλο και μεγαλύτερη οικονομική εξάρτηση. Το 2019 δεν θα είναι καθόλου εύκολο για την Ουκρανία, η οποία πρέπει να πληρώσει τους ξένους δανειστές της. Τα 4 δισ. δολάρια από το ΔΝΤ δεν αρκούν και θα χρειαστεί να δανειστεί και άλλα. Το θέμα είναι αν θα της τα δώσουν.

Δεύτερον, είναι βέβαιες οι επερχόμενες αυξήσεις των ήδη ακριβών τιμολογίων των νοικοκυριών για ενέργεια και θέρμανση. Και εκτός από τις αυξήσεις στο φυσικό αέριο – το οποίο η Ουκρανία εισάγει από την «εχθρική» Ρωσία – αναμένεται αύξηση της τιμής του ηλεκτρισμού μετά και την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Τον Απρίλιο του 2018, το Κέντρο Οικονομικής Στρατηγικής (CES) της Ουκρανίας δημοσίευσε μια μελέτη για την μετανάστευση των Ουκρανών πολιτών, σύμφωνα με την οποία, η Ουκρανία είναι πλέον ανάμεσα στις δέκα πρώτες χώρες προέλευσης μεταναστών στον κόσμο.

Οι συντάκτες της μελέτης εκτιμούν τον αριθμό των Ουκρανών μεταναστών εργαζομένων σε 4 εκατομμύρια, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να υπάρχουν περίπου 2,6-2,7 εκατομμύρια άτομα εκτός της χώρας και το 16% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της Ουκρανίας δηλώνει αποφασισμένο να εργαστεί στο εξωτερικό.

Τέλος, μπορεί η απώλεια της Κριμαίας και η ένωσή της με την Ρωσία, μετά από δημοψήφισμα, τον Μάρτη του 2014, να μην έγινε επί προεδρίας Ποροσένκο, αλλά η διαχείριση του ζητήματος από τον ίδιο είναι επίσης αποτυχημένη σε όλα τα επίπεδα. Παρά τις προσπάθειές του να καταστήσει την Κριμαία διεθνές ζήτημα, πλέον, οι μεγάλες δυνάμεις στην ΕΕ, έχουν αρχίζει πλέον σοβαρά να συζητούν ακόμη και την άρση των – επίσης ανεπιτυχών – κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, που είχαν στόχο να της ασκήσουν πίεση γι΄ αυτό που η Δύση θεωρεί ως «προσάρτηση» της χερσονήσου.

Το ερώτημα βέβαια είναι, τι προτίθεται ή τι τελικά θα κάνει για τα παραπάνω ο Ζελένσκι, αν βγει νικητής από τις σημερινές κάλπες.