Ελάχιστοι διατηρούν πλέον αμφιβολίες αναφορικά με το γεγονός πως η Ευρωπαϊκή Ένωση βαδίζει πάνω σε «τεντωμένο σχοινί», καθώς ζητήματα όπως οι μεγάλες οικονομικές ανισότητες μεταξύ των χωρών-μελών, το μεταναστευτικό, η άνοδος της ακροδεξιάς και -προφανώς-  το Brexit απειλούν σοβαρά τη συνοχή της.

Υπό αυτό το πρίσμα, πολλοί θα περίμεναν από τα τρία βασικά θεσμικά όργανα (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Κομισιόν, Ευρωκοινοβούλιο) να εργαστούν από κοινού και στενά προκειμένου να αρθούν τα διαφαινόμενα αδιέξοδα. Κι όμως, όπως επισημαίνεται από το Politico, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο…

Τη στιγμή μάλιστα που τα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων κινδυνεύουν με πλήρη παραλυσία, καθώς η ανάληψη των καθηκόντων από την Ούρσουλα φον ντερ  Λάιεν πάει από αναβολή σε αναβολή, στο παρασκήνιο βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος μεταξύ των τριών θεσμών. Τα αδιέξοδα που αποτυπώνονται άλλωστε στο εσωτερικό και των τριών οργανισμών δεν είναι δα και λίγα ούτε τόσο εύκολο να ξεπεραστούν.

Το κατακερματισμένο Ευρωκοινοβούλιο

Το πρώτο ζήτημα που δείχνει να προκαλεί σοβαρές παρενέργειες έχει να κάνει με τον κατακερματισμό του Ευρωκοινοβουλίου, όπως προέκυψε από τις κάλπες του Μαΐου. Η άνοδος της ακροδεξιάς, με την ταυτόχρονη υποχώρηση των παραδοσιακών δυνάμεων (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Σοσιαλιστές) δημιούργησε εκ των πραγμάτων νέα δεδομένα, καθώς η Φιλελεύθερη Συμμαχία του Εμμάνουελ Μακρόν και του Γκι Φερχοφστατ αναδείχτηκε σε τρίτο πόλο. Και πάλι όμως η συγκρότηση πολιτικών συμμαχιών στους κόλπους του Ευρωκοινοβουλίου μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι, από τη στιγμή μάλιστα που ΕΛΚ και Φιλελεύθερη Συμμαχία δίνουν μάχη για την κατάληψη του Κέντρου.

Την ίδια στιγμή όμως πολλοί είναι οι ευρωβουλευτές που δε λένε  να «χωνέψουν» τον παραμερισμό του Ευρωκοινοβουλίου από τη διαδικασία εκλογής του επικεφαλής της Κομισιόν, καθώς η Ούρσουλα Φοντ ντερ Λάιεν ουσιαστικά επεβλήθη μέσα από παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ των ηγετών των κρατών-μελών της ΕΕ.

Φρόντισαν πάντως να εκφράσουν με σαφή αλλά κι εύσχημο τρόπο δυσαρέσκειά τους, απορρίπτοντας τρεις από τους υποψηφίους Επιτρόπους που έφτασαν στο Ευρωκοινοβούλιο προς έγκριση, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν και η Γαλλίδα Σιλβύ Γκουγιάρ, η «εκλεκτή» δηλαδή εκείνου του Ευρωπαίου ηγέτη που πρωταγωνίστησε στη διαδικασία της τελικής επιλογής της Φον Ντερ Λάιεν: του Εμμάνουελ Μακρόν. «Η Κομισιόν θα πρέπει να καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να πετύχει συμβιβασμούς στο Ευρωκοινοβούλιο» σημειώνει με νόημα έμπειρο στέλεχος της ΕΕ, προβλέποντας ότι ο δρόμος για τη νέα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής  Επιτροπής, η οποία επίσης πήρε οριακή έγκριση στο Στρασβούργο, μόνο στρωμένος με ροδοπέταλα δε θα είναι.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε παραλυσία

Από την άλλη, τη στιγμή που ακόμη κι έτσι το Ευρωκοινοβούλιο φαντάζει ενεργό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δείχνει να έχει παραλύσει πλήρως. Η έλλειψη ουσιαστικής συνοχής στο εσωτερικό της είναι άλλωστε κάτι παραπάνω από εμφανής, καθώς οι ευκαιριακές ομαδοποιήσεις μεταξύ των ηγετών των κρατών – μελών της ΕΕ οδηγούν σε πλήρη -σε πολλές περιπτώσεις- αδυναμία λήψης αποφάσεων με την απαραίτητη ομοφωνία. Το οξύμωρο είναι ότι το μόνο ζήτημα που έδειξε να συγκροτεί μια συνεκτική βάση μεταξύ τους ήταν αυτό ακριβώς, το οποίο πολλοί προέβλεπαν ότι θα προκαλούσε σοβαρές διαιρέσεις στο εσωτερικό του Συμβουλίου: το Brexit. Παρ’ όλα αυτά μοιάζει αρκετά δύσκολο το συγκεκριμένο κλίμα consensus να επεκταθεί και σε άλλα εξίσου κρίσιμα ζητήματα.

Το μέτωπο κατά Μακρόν

Αντίθετα, αποδεικνύεται ότι πολλοί φοβούνται σήμερα την εγκαθίδρυση μιας γαλλικής ηγεμονίας στη μετά Brexit εποχή περισσότερο απ ότι φοβούνται το φάσμα της ευρωπαϊκής παραλυσίας πάνω σε πολύ κρίσιμα ζητήματα. Κι ίδιος ο Μακρόν πάντως σε πρώτη φάση δεν έδειξε διατεθειμένος να «βάλει νερό» στο κρασί του, επιβάλλοντας πολλές φορές τις απόψεις μιας οικονομικής ελίτ στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών θεσμών.

Ύστερα όμως από το «χαστούκι» που δέχτηκε από το Ευρωκοινοβούλιο, ο Γάλλος πρόεδρος προσπάθησε να αλλάξει στάση, διαβλέποντας τον κίνδυνο να «ναρκοθετηθεί» με το καλημέρα η προεδρία της φον ντερ Λάιεν. Πολλοί όμως εκτιμούν πως και η εν λόγω προσπάθεια έκανε μάλλον την κατάσταση ακόμη χειρότερη. Είναι ενδεικτικό πως ακόμη και η κοινή απόπειρα του ίδιου, της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και της Γερμανίδας Καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ, να διασφαλίσουν σε συνάντηση που είχαν με τους ηγέτες των τριών κυριότερων ευρωομάδων ότι η νέα γαλλική πρόταση για Επίτροπο δε θα κατέληγε πάλι σε «τοίχο» δεν είχε αποτέλεσμα. Είναι ξεκάθαρο πλέον πως το Ευρωκοινοβούλιο δε θέλει καμιά παρέμβαση εκ μέρους ηγετών χωρών αναφορικά με την διαδικασία έγκρισης ή μη των υποψηφίων Επιτρόπων.

Η πρώτη σοβαρή δοκιμασία φαντάζει εκ προοιμίου χαμένη

Κάπως έτσι, δεν είναι λίγοι που βλέπουν να έρχεται ένας ολοκληρωτικός πόλεμος τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων όσο και στο εσωτερικό τους: ανάμεσα στους φιλόδοξους αντιπροέδρους της Κομισιόν, μεταξύ των ευρωομάδων, ιδιαίτερα ανάμεσα στο ΕΛΚ και τους Φιλελεύθερους.

Μια πρώτη δοκιμασία για το αν υπάρχουν περιθώρια ανακωχής ανάμεσα στις αντιμαχόμενες  επί κρίσιμων ζητημάτων θα είναι η κατάρτιση του οικονομικού προϋπολογισμού της ΕΕ για τα επόμενα επτά χρόνια (2021-2027), με τα πρώτα πάντως δείγματα γραφής να μην είναι και τα πλέον ενθαρρυντικά. Δε είναι τυχαίο ότι όσοι γνωρίζουν από κοντά πρόσωπα και πράγματα εκτιμούν πως η έγκριση του νέου προϋπολογισμού μπορεί να καθυστερήσει πολύ περισσότερο από ότι προέβλεπαν ακόμη και τα χειρότερα σενάρια.

Κάπως έτσι, η ΕΕ φαίνεται να βυθίζεται κάθε μέρα και περισσότερο σε ένα θανάσιμο αδιέξοδο, το οποίο επιτείνεται από το συνεχιζόμενο γαϊτανάκι του Brexit. Πρόκειται -κατά την άποψη πολλών- για ένα τέλμα εδώ και πολύ καιρό προδιαγραμμένο. Και η διέξοδος δύσκολα θα έρθει ακόμη κι αν οι θεσμικοί εκπρόσωποί της αποφασίσουν ως εκ θαύματος κάποια στιγμή να «θάψουν» τα όπλα και συνεργαστούν απολύτως αρμονικά…