Μετά τους ιδιώτες «αναδόχους» για την αναδάσωση των καμένων περιοχών από τις πρόσφατες πυρκαγιές, η κυβέρνηση έχει ενεργοποιήσει παράλληλα έναν μηχανισμό μαζικών απευθείας αναθέσεων σε εργολαβίες, για την αποκατάσταση και αντιπλημμυρική προστασία των ίδιων περιοχών, στο όνομα του κατεπείγοντος.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έδωσε τη δυνατότητα απευθείας αναθεσεων έργων και «στις Δασικές Υπηρεσίες περιοχών Αττικής, Πελοποννήσου και Στερεάς Ελλάδας».

Την Τρίτη ψηφίστηκε από τη Βουλή  τροπολογία που διευκολύνει την εκτέλεση αντίστοιχων έργων με τον ίδιο  τρόπο και από τις κατά τόπους Περιφέρειες.

Σύμφωνα με την «Εφημερίδα των Συνακτών», τροπολογία αυτή κατατέθηκε την ίδια ώρα που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωνε ότι «έχει εκπονήσει ολοκληρωμένο σχέδιο» το οποίο και περιέγραφε, χωρίς, όμως, να περιλαμβάνει σε αυτό την εκτέλεση έργων μέσω των Περιφερειών.

Το «ολοκληρωμένο σχέδιο» του υπουργείου Περιβάλλοντος έκανε αναλυτική αναφορά στα έργα αποκατάστασης των καμένων περιοχών της Βόρειας Εύβοιας, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι:

1) «Ορίστηκαν ως “ανάδοχοι αποκατάστασης” με σκοπό την υλοποίηση αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων στην πυρόπληκτη περιοχή της Λίμνης στη Βόρεια Εύβοια οι εταιρείες EREN Hellas και ΔΕΗ, στις 14, 16 και 17 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα».
Να σημειωθεί ότι η αναδοχή της EREN ως  προκάλεσε αντιδράσεις καθώς δραστηριοποιείται στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών και τη λειτουργία αιολικών πάρκων.

2) Η ΔΕΗ θα χρηματοδοτήσει με 1.980.000 και 396.000 ευρώ την υλοποίηση αντιδιαβρωτικών έργων σε δυο κρίσιμες υδρολογικές λεκάνες της περιοχής (Σηπιάδα και Αχλάδι) με καταληκτική προθεσμία ολοκλήρωσης των εργασιών τη 17η και 18η Δεκεμβρίου 2021.

3) Η EREN Hellas θα προσφέρει χρηματοδότηση ύψους 992.222 ευρώ για τον ίδιο σκοπό στην υδρολογική λεκάνη του όρους Κανδύλι, προστατεύοντας τη Λίμνη, με προθεσμία τη 14η Δεκεμβρίου 2021.

4) Οι παρεμβάσεις αποκατάστασης προβλέπουν την κατασκευή των εξής έργων:

• Κορμοδέματα και σανιδότοιχοι για τον περιορισμό της επιφανειακής διάβρωσης και απορροής.
• Κλαδοπλέγματα κατά μήκος των υπολειμμάτων υλοτομίας των απονεκρωθέντων δέντρων, κυρίως σε εδάφη μικρών κλίσεων, με σκοπό την προστασία τους από τη διάβρωση και την επιφανειακή απορροή.
• Ξυλοφράγματα σε μικρές χαραδρώσεις και ρέματα για την αποτροπή της διάβρωσης και τη συγκράτηση φερτών υλικών.

5) Στον Δήμο Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Αννας έχει ολοκληρωθεί το κόψιμο των καμένων δέντρων που βρίσκονται στο πλάι των δρόμων κατά 100% στις επαρχιακές οδούς Κήρινθος-Ροβιές και Στροφυλιά-Παππάδες, κατά 100% στους δρόμους σύνδεσης μεταξύ χωριών και κατά άνω του 90% στο δίκτυο των μικρών δρόμων εντός και μεταξύ χωριών με μικρή κυκλοφορία που έχουν πολλά καμένα δέντρα. Στον Δήμο Ιστιαίας-Αιδηψού έχει ολοκληρωθεί ο καθαρισμός του επαρχιακού οδικού δικτύου σε ποσοστό πάνω από 30% και οι εργασίες κοπής και απόληψης στα χωριά Κοκκινομηλιά, Κρυονερίτη, Αγδίνες, Τσαπουρνιά, ενώ ξεκινούν και στο χωριό Μηλιές την Παρασκευή. Οι εργασίες γίνονται από τους τοπικούς Δασικούς Συνεταιρισμούς και αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί σε μία εβδομάδα.

Ωστόσο, όπως σημειώνει η εφημερίδα, δεν γίνεται καμία αναφορά στα υπερπολλαπλάσια έργα που απαιτούνται. Έτσι, όπως αναφέει, ενώ οι ανάδοχοι ΔΕΗ και EREN Hellas έχουν αναλάβει δράση σε τρεις περιοχές, πρέπει να γίνουν έργα σε συνολικά εννέα περιοχές της Βόρειας Εύβοιας.

Ειδικότερα, το Δασαρχείο Λίμνης έχει συντάξει πέντε μελέτες αντιδιαβρωτικών έργων που έχουν ήδη εγκριθεί από τη Διεύθυνση Δασών Εύβοιας. Όμως, δύο από τις περιοχές μελέτης, μία κοντά στις Ροβιές και μία ψηλότερα προς τους Κουρκουλούς, μένουν ακόμη χωρίς φορέα υλοποίησης.

Αλλες τέσσερις περιοχές μελέτης υπάγονται στο Δασαρχείο Ιστιαίας. Η πρώτη μελέτη από αυτές τις τέσσερις εγκρίθηκε στις 17/9 και οι υπόλοιπες αναμένονται ώς το τέλος Σεπτεμβρίου.

Στις εννέα περιοχές θα χρειαστούν όμως και αντιπλημμυρικά έργα μετά τα αντιδιαβρωτικά. Οι πέντε μελέτες από το Δασαρχείο Λίμνης θα είναι έτοιμες ώς το τέλος Σεπτεμβρίου και οι άλλες τέσσερις από το Δασαρχείο Ιστιαίας ώς τα μέσα Οκτωβρίου.

Για το σύνολο των έργων στη Βόρεια Εύβοια εξασφαλίστηκαν πιστώσεις σχεδόν 20 εκατομμυρίων ευρώ. Από αυτές, τα 14,1 εκατομμύρια αφορούν το Δασαρχείο Λίμνης και ακόμη 5,8 εκατομμύρια ευρώ το Δασαρχείο Ιστιαίας.

Επίσης, το Πράσινο Ταμείο έχει εγκρίνει πιστώσεις 700.000 ευρώ προς τους Δασικούς Συνεταιρισμούς προς τους οποίους διατέθηκαν κονδύλια και από ιδιωτικές εταιρείες, 70.000 ευρώ από την ΤΕΡΝΑ και 30.000 ευρώ από τη ΜΕΤΚΑ (αμφότερες δραστηριοποιούνται σε ενεργειακά έργα).

Σημαντικά κονδύλια κατευθύνονται και για την αποκατάσταση άλλων πυρόπληκτων περιοχών. Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας:

Για τα 83.000 καμένα στρέμματα στη Βαρυμπόμπη θα διατεθούν 18 εκατομμύρια ευρώ, βάσει των μελετών αντιδιαβρωτικής προστασίας που εκπονήθηκαν.

Για τα 47.000 στρέμματα στα Γεράνεια Ορη διατίθενται 16 εκατομμύρια ευρώ βάσει των Τεχνικών Δελτίων που έχουν συνταχθεί.

Αντίστοιχο ποσό αναμένεται να εγκριθεί και για τα καμένα σε Βίλια και όρος Πατέρας όπου κάηκαν σχεδόν 100.000 στρέμματα.

Οι διατάξεις του υπουργείου Περιβάλλοντος προβλέπουν ότι τα έργα θα εκτελούνται από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς (ΔΑΣΕ) «κατά προτεραιότητα» με δεδομένο ότι εκείνοι γνωρίζουν καλά τα κατατόπια.

Η εφημερίδα όμως επικαλείται  πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες, για τις δύο περιοχές που καλύπτει ως ανάδοχος η ΔΕΗ δεν μπορεί να εξασφαλίσει κάλυψη από ΔΑΣΕ και πιθανότατα θα απευθυνθεί σε εργολάβους και με απευθείας ανάθεση.

Απευθείας αναθέσεις και από Περιφέρειες

Η τροπολογία του υπουργείου Εσωτερικών δίνει την δυνατότητα, στο όνομα πάντα της ταχύτητας και της ευελιξίας, στους περιφερειάρχες τεσσάρων περιφερειών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές του Καλοκαιριού να δίνουν σε εργολάβους και γραφεία έργα και μελέτες αντιπλημμυρικής προστασίας.

Η τροπολογία αφορά τις Περιφέρειες Αττικής, Πελοποννήσου, Δυτικής και Στερεάς Ελλάδας, και παρέχει τις εξής δυνατότητες: αν ένα έργο έχει εκτιμώμενη αξία σύμβασης άνω των 5,225 εκατ. ευρώ, η περιφερειακή αρχή, σε περίπτωση που συνάψει προγραμματική σύμβαση με την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, μπορεί να καταφεύγει για την ανάθεση του έργου σε διαδικασίες διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση.

Αν το έργο έχει εκτιμώμενη αξία σύμβασης κάτω των 5,225 εκατ. ευρώ, ο περιφερειάρχης θα μπορεί να προβαίνει σε απευθείας αναθέσεις «κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης» και ο ίδιος θα μπορεί να εκδίδει το σύνολο των πράξεων της διαδικασίας ανάθεσης, «χωρίς να απαιτείται προηγούμενη γνωμοδότηση ή εισήγηση άλλου συλλογικού οργάνου».

Η τροπολογία μπορεί να εφαρμοστεί σε αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων που θα ξεκινήσουν μέχρι την 30ή/11/2021.

Όπως σημειώνει η «Εφημαρίδα των Συντακτών» με την τροπολογία αυτή στην πράξη ανεβαίνει – έστω και βραχυπρόθεσμα – το όριο της απευθείας ανάθεσης έργων από τα 60.000 ευρώ στα 5,225 εκατ. ευρώ.

Μοναδική δικλίδα ασφαλείας που παραμένει είναι ο προσυμβατικός έλεγχος από πλευράς του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος όμως πρέπει να ολοκληρωθεί εντός 20 ημερών από τη διαβίβαση του σχετικού φακέλου.

Σύμφωνα με την τροπολογία, επιδιώκεται «η άμεση διασφάλιση [της]αντιπλημμυρικής θωράκισης των περιοχών που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές πρωτοφανούς έντασης και έκτασης που έλαβαν χώρα στο διάστημα από 1.5.2021 έως 31.8.2021, ήδη πριν από την εκδήλωση έντονων καιρικών φαινομένων κατά τους χειμερινούς μήνες του τρέχοντος έτους».