Για «ηθική χρεοκοπία» της Ευρώπης στη Μόρια κάνει λόγο το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, δεδομένης και της ανικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσει μια πατρίδα σε 13.000 πρόσφυγες σε μια πολιτική ένωση 500 εκατομμυρίων, και παρουσιάζει ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα, με μαρτυρίες προσφύγων και απόψεις ειδικών και πολιτικών, το οποίο υπογράφουν 16 δημοσιογράφοι για το χρονικό της προσφυγικής κρίσης και ειδικότερα στο πώς οδηγηθήκαμε στην τραγωδία της Μόριας.

Σύμφωνα με το Der Spiegel, η Μόρια κατέστρεψε το είδωλο των Ευρωπαίων και συγκεκριμένα το είδωλο εκείνων των Ευρωπαίων που ταυτίζονται με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ. Όταν ξέσπασε η φωτιά στη Μόρια, στα βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, άνθρωποι μέσα στον πανικό φώναζαν “Βye bye Moria!”. Ας ελπίσουμε ότι είχαν δίκιο, σχολιάζει, καθώς υποστηρίζει ότι το προσφυγικό κέντρο με τις επαίσχυντες συνθήκες πρέπει να εξαφανιστεί. Όχι μόνο γιατί οι αιτούντες άσυλο ζουν εκεί υπό άθλιες συνθήκες κι επειδή η Μόρια αποτελεί ηθική χρεοκοπία. Αλλά και για το συμφέρον των Ευρωπαίων. Πώς θα παρουσιάζεται μελλοντικά ως δύναμη στη διεθνή σκηνή η ΕΕ; Κάθε αυταρχικός ηγέτης θα μπορούσε να πει: φροντίστε αρχικά εσείς να έχουν νερό και ηλεκτρικό στα παιδιά που ζουν σε σκηνές. Αν, λοιπόν, η Ευρώπη θέλει να διαδραματίσει διεθνώς ηγετικό ρόλο, δεν πρέπει να χάσει την ηθική αξιοπιστία της. Eπιπλέον η ΕΕ χρειάζεται επιτέλους μια συνεκτική πολιτική ασύλου και μετανάστευσης. Γιατί όσο υπάρχουν πόλεμοι και φτώχεια, κι άλλοι άνθρωποι θα προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη.

Στο στόχαστρο του Τύπου εκτός από την αποτυχία της ΕΕ για μια κοινή πολιτική ασύλου έχει μπει και ο Έλληνας πρωθυπουργός, ο οποίος κατηγορείται για μπαλώματα αντί λύσεων. «Από τον Ιούλιο του 2019 που ο Μητσοτάκης ανέλαβε κυβερνητικές ευθύνες, η κατάσταση στη Μόρια δεν έχει βελτιωθεί στο ελάχιστο. Αντιθέτως» σχολιάζει η Frankfurter Allgemeine. Και το Spiegel  στο δημοσίευμά του υπενθυμίζει πως η κυβέρνηση της ΝΔ παρέλαβε ένα κέντρο με περίπου 5.000 πληθυσμό και εκτόξευσε αυτό το νούμερο στις 25.000, μέσα σε ένα χρόνο. Τελικά κατάφερε να το περιορίσει στις 13.000, στέλνοντας κατά κύματα τους υπόλοιπους πρόσφυγες στην ενδοχώρα, χωρίς όμως κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο, με αποτέλεσμα τις τραγικές εικόνες των εγκαταλελειμμένων οικογενειών στην πλατεία Βικτωρίας, σε συνδυασμό με τα ντοκουμέντα και τις κατηγορίες για παράνομες και βίες απελάσεις, που εξέθεσαν τη χώρα και κατέστησαν την κυβέρνηση υπόλογη επίσημα στην Ευρώπη για εφαρμογή ακροδεξιών πολιτικών. 

«Ο πρώην μάνατζερ της McKinsey που αρεσκόταν να επιρρίπτει στον προκάτοχό του Τσίπρα και τους συνεργάτες του, τεχνοκρατική ανικανότητα, δεν φαίνεται μέχρι στιγμής να έχει τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης υπό έλεγχο. Μπορεί το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο να ήταν ήδη θέμα στη σκιώδη του κυβέρνηση, ωστόσο μετά την εκλογική νίκη η νέα κυβέρνηση έμοιαζε συχνά αποπροσανατολισμένη. Με νομικά αμφιλεγόμενες, αλλά χωρίς αμφιβολία αποτελεσματικές μεθόδους, σφραγίστηκαν στις αρχές του χρόνου τα χερσαία σύνορα με την Τουρκία όταν ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν πίστεψε ότι είχε βρει εκεί ένα ακόμη αδύναμο σημείο της ΕΕ. Για την κατάσταση στα νησιά όμως ο Μητσοτάκης έχει μέχρι στιγμής μόνο μπαλώματα αντί λύσεων».

Η ΕΕ να εκκενώσει τα κέντρα και οι πρόσφυγες να κατανεμηθούν στην Ευρώπη

Εννέα κράτη μέλη της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Σλοβενία, Κροατία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Λουξεμβούργο) και η Ελβετία έχουν εκφράσει μέχρι στιγμής την προθυμία να υποδεχτούν μόλις 400 προσφυγόπουλα. Η Κομισιόν είναι έτοιμη να συμβάλει στη χρηματοδότηση για την κατασκευή ενός σύγχρονου προσφυγικού καταυλισμού στο νησί όσο και να συμμετέχει στη συνδιαχείρισή του.

Την Τετάρτη η γερμανική κυβέρνηση αποφασίζει για την υποδοχή προσφύγων από τη Λέσβο. Η Γερμανία προτίθεται να δεχτεί άμεσα περισσότερα από 150 παιδιά και κάποιες οικογένειες με παιδιά από τον κατεστραμμένο προσφυγικό καταυλισμό στη Μόρια. Μετά την έντονη πίεση της κοινής γνώμης αλλά και της αντιπολίτευσης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ δήλωσε ότι το θέμα βρίσκεται στην ατζέντα του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτης και διαβεβαίωσε πως το Βερολίνο θα συμβάλλει ουσιαστικά επειδή οι πρόσφυγες στη Λέσβο βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση. Σημειώνεται ότι μέχρι πρόσφατα, η επίσημη κυβερνητική γραμμή ήταν πως η Γερμανία δεν πρόκειται να υποδεχθεί μονομερώς πρόσφυγες. Δεδομένης της απελπιστικής κατάστασης 13.000 αστέγων στη Λέσβο, η υποδοχή 150 παιδιών πρόκειται περί κακού αστείου, σχολιάζει η Süddeutsche Zeitung.

Την Τετάρτη, επίσης, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα εκφωνήσει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την πρώτη της ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης και αναμένεται να παρουσιάσει μια πρόταση για ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου. Σχεδόν κανείς δεν πιστεύει ότι θα έχει επιτυχία. Στο πεδίο αυτό η ΕΕ δεν φημίζεται για τις αλληλέγγυες λύσεις. Ένα είναι όμως σίγουρο: το σύστημα δεν μπορεί να παραμείνει τόσο απάνθρωπο όσο είναι σήμερα, επισημαίνουν οι αναλυτές.

Είναι σαφές τι πρέπει να κάνει η ΕΕ, πρέπει να εκκενώσει τα προσφυγικά κέντρα των νησιών, υποστηρίζει το αφιέρωμα του Spiegel. Οι πρόσφυγες πρέπει να κατανεμηθούν στην Ευρώπη, όπως απαιτούν ειδικοί. Ωστόσο είναι αμφίβολο αν αυτό συμβεί. Η ΕΕ ισχυρίζεται ότι δεν είναι μόνο οικονομική και πολιτική αλλά και ηθική δύναμη. Όμως στη Λέσβο έχει χάσει κάθε ηθικό βάρος. Σε αυτό το πλαίσιο είναι άνευ σημασίας ποιες χώρες συμμετέχουν και με ποια ποσοστά. Γεγονός είναι ένα: η ισχυρότερη χώρα της  ΕΕ δέχεται το πολύ 150 άτομα σε σύνολο 12.000 αστέγων. Με άλλα λόγια κανέναν.

«Κύριε Seehofer, πείτε ναι, ευχαριστώ»

Η κατάσταση στη Λέσβο εξακολουθεί να είναι τεταμένη και οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων απάνθρωπες. Στο μεταξύ, ξεκίνησαν να μπαίνουν στον νέο καταυλισμό προσωρινής διαμονής προσφύγων και μεταναστών στο πεδίο βολής του Καρά Τεπέ, οι πρόσφυγες που διέφυγαν από τον καμμένο καταυλισμό της Μόριας. Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου υποστηρίζουν ότι στο νέο καταυλισμό θα στεγαστούν περί τους 3000 ανθρώπους με πρώτη προτεραιότητα των οικογενειών και μελών ευάλωτων ομάδων.

Όπως κατήγγειλαν οι Γιατροί του Κόσμου στο Tvxs.gr, στο Καρά Τεπέ έχουν καταφύγει κυρίως ευάλωτες ομάδες – γυναικόπαιδα, ηλικιωμένοι, άρρωστοι κλπ – οι οποίοι διαβιούν κυριολεκτικά στον δρόμο. Σε συνέντευξη Τύπου την Κυριακή, ο Έλληνας υπουργός μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, δήλωσε ότι θα είναι «προσωρινό», αλλά επιβεβαίωσε ότι θα υπάρξει σύντομα μια νέα «μόνιμη» δομή στο νησί. Ωστόσο, οι ντόπιοι απορρίπτουν το σχέδιο, οι εργαζόμενοι ανθρωπιστικών οργανώσεων και ΜΚΟ έχουν σοβαρές ανησυχίες και οι πρόσφυγες φοβούνται ότι το κέντρο θα είναι μια νέα φυλακή.

Όλα αυτά, εν μέσω διαδηλώσεων, με την αστυνομία να ρίχνει δακρυγόνα σε μάνες παιδιά και δημοσιογράφους ενώ οι  χιλιάδες πρόσφυγες κοιμούνται κυριολεκτικά όπου βρουν. Και φυσικά,  ζώντας στους δρόμους αισθάνονται εγκαταλειμμένοι από την Ευρώπη, στην οποία ήλπιζαν όταν διέσχισαν τη θάλασσα για να φτάσουν στην Ελλάδα. Μάλιστα, εκτός όλων των άλλων και δεδομένου ότι έχουν ανακοινωθεί 35 επιβεβαιωμένα κρούσματα κορονοϊού πριν καεί ο καταυλισμός, ο ιός και η διασπορά του είναι ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι.

Στο εκτενές ρεπορτάζ του Spiegel τα ερωτήματα που επαναλαμβάνουν οι πρόσφυγες και μετανάστες είναι, «τι θα μας συμβεί; Ξέρετε; Έχουν προσφερθεί κάποιες ευρωπαϊκές χώρες να μας πάρουν;». «Όλοι ξέρουν τι συμβαίνει», λέει η 27χρονη Marzia στο Aljazeera, κρατώντας το τρίμηνο μωρό της στην αγκαλιά της. «Η Άνγκελα Μέρκελ μας βλέπει και κλείνει τα μάτια της. Ήρθα εδώ για τα παιδιά μου και κανείς δεν μας ανοίγει το δρόμο».Η διανομή τροφίμων είναι ταραχώδης και μερικές φορές ανύπαρκτη, αλλά η Marzia λέει ότι το φαγητό είναι λιγότερο σημαντικό για αυτήν από το να φύγει από το νησί. «Δεν θέλουμε φαγητό, χρειαζόμαστε ελευθερία», τονίζει.

Στις διαμαρτυρίες τους, οι άνθρωποι κρατούσαν πλακάτ από χαρτόνι με συνθήματα όπως «θέλουμε, ειρήνη, ελευθερία» και «Ευρώπη, βοήθεια». «Δεν θέλουμε να επιστρέψουμε ξανά πίσω στο στρατόπεδο φυλακή», δήλωσε ο Nazir Ahmad, 26 ετών, πρόσφυγας από το Αφγανιστάν, που κοιμάται στο χώρο στάθμευσης ενός σούπερ μάρκετ. «Έχω δύο παιδιά και η γυναίκα μου είναι έγκυος ξανά», είπε ο Αχμάντ. «Έχουμε εδώ ένα χρόνο και δύο μήνες. Πώς μπορώ να επιστρέψω σε ένα στρατόπεδο που είναι φυλακή; Θέλουμε να πάμε οπουδήποτε εκτός από εδώ. Θέλουμε να πάμε στην ηπειρωτική χώρα ή σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, τουλάχιστον για να είμαστε κάπου όπου οι άνθρωποι μας καταλαβαίνουν. Χρησιμοποιούν δακρυγόνα εναντίον μας και στα παιδιά μας. Έπρεπε να σώσουμε τον εαυτό μας από το Αφγανιστάν, αλλά εδώ μερικές φορές κινδυνεύουμε περισσότερο από άλλους πρόσφυγες, από ακροδεξιά άτομα και μερικές φορές από την αστυνομία».

Μερικά παιδιά που κάθονται στην άκρη του δρόμου κρατούν μια πινακίδα από χαρτόνι, γραμμένο στα γερμανικά, απευθυνόμενο στον Horst Seehofer, τον Γερμανό υπουργό εσωτερικών. «Κύριε Seehofer, πείτε ναι, ευχαριστώ».